Зарф (дастури забон)

Зарф (ар. ظرف‎ – ҳолат, шароит) — ҳиссаи нутқ, ки аломати амал ва ҳолатро эзоҳ медиҳад ва гурӯҳи калимаҳои мустақил, ки ҳамчун сифат гоҳо дараҷа гирифта, бо ин хосияташон аз ҳиссаҳои дигари мустақили нутқ фарқ мекунанд. Аз рӯи маънои грамматикӣ Зарф ба ду гурӯҳ: сифатӣ (ё муайянкунандагӣ) ва ҳолӣ тақсим мешавад. Аломати амал ва ҳолатро Зарфи сифатӣ аз рӯи миқдору сифат (хеле хуб, басо нозук, боғайратона кор кардан), Зарфи ҳолӣ бошад, аз рӯи замону макон, сабабу мақсад (дирӯз рафтан, болотар нишастан, қасдан омадан) эзоҳ медиҳад. Зарф дар ҷумла асосан ба вазифаи ҳол меояд ва ба калимаи асосии таркиб бо роҳи ҳамроҳӣ алоқаманд мешавад. Зарф лексикӣ ва грамматикӣ мешавад. Зарфҳои грамматикӣ қолибҳои махсуси калимасозӣ доранд. Дар забони тоҷикӣ дар зарфсозӣ усули морфологӣ (бо ёрии пасвандҳои -акӣ, -нокӣ, -она, -вор, -сон, -осо), морфологӣ-синтаксисӣ (хоксорона муомила кардан, гурбасон хез задан) ва тарзи такрории калимасозӣ истифода мешавад: ду-ду рафтан, тез-тез роҳ гаштан ва ғ.

Ин вожа дигар маъноҳо низ дорад, Зарф (мазмунҳо)-ро бубинед.

Зарфҳо аз рӯйи маъно ба гурӯҳҳои зерин ҷудо мешаванд:

• Зарфи замон;
• Зарфи макон;
• Зарфи сабаб;
• Зарфи мақсад;
• Зарфи миқдору дараҷа;
• Зарфи тарзи иҷрои амал;
• Зарфи монандӣ.