การรถไฟฟ้าขนส่งมวลชนแห่งประเทศไทย

การรถไฟฟ้าขนส่งมวลชนแห่งประเทศไทย หรือ รฟม. (อังกฤษ: Mass Rapid Transit Authority of Thailand ย่อว่า MRTA) เป็นรัฐวิสาหกิจในสังกัดกระทรวงคมนาคม มีภาระหน้าที่ในการจัดให้มี และให้บริการรถไฟฟ้าขนส่งมวลชนในกรุงเทพมหานครและปริมณฑล และตามหัวเมืองหลัก ในจังหวัดอื่นๆ

การรถไฟฟ้าขนส่งมวลชนแห่งประเทศไทย

Mass Rapid Transit Authority of Thailand
สัญลักษณ์ของ รฟม. มีลักษณะคล้ายลายเฉลว
ภาพรวมการ
ก่อตั้ง	21 สิงหาคม พ.ศ. 2535; 32 ปีก่อน (2535-08-21)
การก่อนหน้า	องค์การรถไฟฟ้ามหานคร
ประเภท	รัฐวิสาหกิจ
เขตอำนาจ	ทั่วราชอาณาจักร
สำนักงานใหญ่	เลขที่ 175 ถนนพระราม 9 แขวงห้วยขวาง เขตห้วยขวาง กรุงเทพมหานคร 10310
บุคลากร	1,208 คน (พ.ศ. 2566)[1]
งบประมาณต่อปี	23,270,257,100 บาท (พ.ศ. 2568)[2]
ฝ่ายบริหารการ	กาจผจญ อุดมธรรมภักดี, ผู้ว่าการ สาโรจน์ ต.สุวรรณ, รองผู้ว่าการ กิตติกร ตันเปาว์, รองผู้ว่าการ พัฒนพงษ์ พงศ์ศุภสมิทธิ์, รองผู้ว่าการ ณฐมณ บุนนาค, รองผู้ว่าการ วิทยา พันธุ์มงคล, รองผู้ว่าการ
ต้นสังกัดการ	กระทรวงคมนาคม
เว็บไซต์	เว็บไซต์ของการ

ประวัติ

การรถไฟฟ้าขนส่งมวลชนแห่งประเทศไทย ก่อตั้งเมื่อ พ.ศ. 2535 ในชื่อ องค์การรถไฟฟ้ามหานคร มีชื่อภาษาอังกฤษคือ Metropolitan Rapid Transit Authority จัดตั้งขึ้นภายใต้พระราชกฤษฎีกาจัดตั้งองค์การรถไฟฟ้ามหานคร พ.ศ 2535^[3] โดยมีผลบังคับใช้เมื่อวันที่ 21 สิงหาคม พ.ศ. 2535 มีวัตถุประสงค์ในการจัดระบบขนส่งมวลชนในกรุงเทพมหานครและปริมณฑล โดยใช้รถไฟฟ้า

การพัฒนาระบบขนส่งมวลชนทางรางในเขตกรุงเทพมหานครและปริมณฑล ได้มีการจัดทำแผนแม่บทฉบับแรกตั้งแต่พ.ศ. 2537 ตามโครงการแผนแม่บทระบบขนส่งมวลชนกรุงเทพมหานคร (MTMP) ของ องค์การรถไฟฟ้ามหานคร โครงข่ายระยะทาง 135 กม. ภายในปี พ.ศ. 2538-2554 ต่อมาไดมีการเสนอแนะระบบขนส่งมวลชนขนาดรองเพื่อเสริมการเข้าถึงของระบบหลัก 11 โครงการ ระยะทาง 206 กม. รวมเป็น 341 กม. ซึ่งคณะรัฐมนตรีเห็นชอบ เมื่อวันที่ 27 กันยายน พ.ศง 2537^[4]

ในภายหลังได้มีการออก พระราชบัญญัติการรถไฟฟ้าขนส่งมวลชนแห่งประเทศไทย พ.ศ. 2543 ซึ่งได้ประกาศในราชกิจจานุเบกษา เมื่อวันที่ 1 ธันวาคม พ.ศ. 2543 โดยมีผลบังคับใช้ในวันรุ่งขึ้น องค์การรถไฟฟ้ามหานครจึงได้เปลี่ยนชื่อมาเป็น การรถไฟฟ้าขนส่งมวลชนแห่งประเทศไทย มีชื่อภาษาอังกฤษคือ "Mass Rapid Transit Authority of Thailand" หรือย่อได้เป็น "MRTA"^[5]

พระราชบัญญัติฉบับใหม่ดังกล่าวยังให้อำนาจหน้าที่ รฟม. เพิ่มขึ้นหลายอย่าง เช่น มีอำนาจกำหนด "เขตปลอดภัยระบบรถไฟฟ้า" เพื่อคุ้มครองอุโมงค์และสิ่งก่อสร้างใต้ดิน และกำหนดเขต "ระบบรถไฟฟ้า" เพื่อคุ้มครองดูแลคนโดยสารรถไฟฟ้า และระบบรถไฟฟ้าได้อย่างมีประสิทธิภาพ นอกจากนั้นยังให้ รฟม. สามารถหารายได้ทางอื่นนอกจากค่าโดยสาร และพัฒนาอสังหาริมทรัพย์ได้ตามความจำเป็น เพื่อประโยชน์แก่การให้บริการรถไฟฟ้า และมีอำนาจหน้าที่ดำเนินกิจการรถไฟฟ้า ในกรุงเทพมหานครและปริมณฑล รวมทั้งอาจดำเนินกิจการรถไฟฟ้าในจังหวัดอื่นตามที่จะได้มีพระราชกฤษฎีกากำหนดให้อำนาจด้วย ^[6] ซึ่งปัจจุบันมีการออกพระราชกฤษฎีกากำหนดจังหวัดให้การรถไฟฟ้าขนส่งมวลชนแห่งประเทศไทยดำเนินกิจการรถไฟฟ้า พ.ศ. 2562 ^[7] ให้อำนาจ รฟม. ดำเนินกิจการรถไฟฟ้าในจังหวัดเชียงใหม่ , จังหวัดพังงา, จังหวัดภูเก็ต และจังหวัดนครราชสีมา

ต่อมาในวันที่ 28 พฤษภาคม พ.ศ. 2568 ในการประชุมสภาผู้แทนราษฎร สมัยวิสามัญ ครั้งที่ 1 เป็นพิเศษ ได้มีการพิจารณา ร่างพระราชบัญญัติการรถไฟฟ้าขนส่งมวลชนแห่งประเทศไทย (ฉบับที่...) พ.ศ. .... ในวาระที่ 1 ซึ่งมีสาระสำคัญคือ เพื่อให้ รฟม. สามารถดำเนินนโยบายรถไฟฟ้า 20 บาทตลอดสาย โดยที่ประชุมมีมติเห็นด้วย 295 เสียง ไม่เห็นด้วย 144 เสียง งดออกเสียง 1 เสียง และไม่ประสงค์ลงคะแนน 2 เสียง พร้อมกับตั้งคณะกรรมาธิการวิสามัญจำนวน 25 คน สำหรับในสัดส่วนของพรรคกล้าธรรม ได้เสนอชื่อ กฤษฎิ์ ชีวะธรรมานนท์ สส. ชลบุรี พรรคประชาชน เป็นกรรมาธิการในสัดส่วนของพรรค^[8]

คณะกรรมการ

คณะกรรมการการรถไฟฟ้าขนส่งมวลชนแห่งประเทศไทย เดือนมิถุนา พ.ศ. 2568 ประกอบด้วย^[9][10]

1. นายมนตรี เดชาสกุลสม ประธานกรรมการ
2. นายสรพงษ์ ไพฑูรย์พงศ์ กรรมการผู้ทรงคุณวุฒิ
3. นายพิษณุ โหระกุล กรรมการผู้ทรงคุณวุฒิ
4. นายมงคลชัย สมอุดร กรรมการผู้แทน
5. นายปิยกร อภิบาลศรี กรรมการผู้แทน
6. นางจันทิรา บุรุษพัฒน์ กรรมการผู้แทน
7. นายพยุงศักดิ์ ครเจริญ กรรมการผู้แทน
8. นายปัญญา ชูพานิช กรรมการผู้แทน
9. นายวิชญายุทธ บุญชิต กรรมการผู้แทน
10. นายพงษ์นรา เย็นยิ่ง กรรมการผู้แทน
11. นายสุวิทย์ พันธ์เสงี่ยม กรรมการผู้แทน
12. นายธวัชชัย นภาศักดิ์ศรี กรรมการผู้แทน
13. นายกาจผจญ อุดมธรรมภักดี กรรมการและเลขานุการ (ผู้ว่าการ รฟม.)

โครงการในความรับผิดชอบ

กรุงเทพมหานครและปริมณฑล

การรถไฟฟ้าขนส่งมวลชนแห่งประเทศไทยได้ดำเนินการระบบขนส่งมวลชนในรูปแบบรถไฟฟ้าในพื้นที่กรุงเทพมหานครและปริมณฑล โดยใช้ชื่อว่า รถไฟฟ้ามหานคร แบ่งเป็น 9 สาย ดังนี้

• รถไฟฟ้ามหานคร สายเฉลิมรัชมงคล (สายสีน้ำเงิน) เป็นสัมปทานของ บริษัท ทางด่วนและรถไฟฟ้ากรุงเทพ จำกัด (มหาชน)
  • ช่วงหัวลำโพง-บางซื่อ เปิดให้บริการเมื่อ พ.ศ. 2547
  • ส่วนต่อขยายช่วงบางซื่อ-เตาปูน เปิดให้บริการเมื่อ พ.ศ. 2560
  • ส่วนต่อขยายช่วงหัวลำโพง-หลักสอง เปิดให้บริการเมื่อ พ.ศ. 2562
  • ส่วนต่อขยายช่วงเตาปูน-ท่าพระ เปิดให้บริการเมื่อ พ.ศ. 2562
• รถไฟฟ้ามหานคร สายฉลองรัชธรรม (สายสีม่วง) เป็นโครงการที่ การรถไฟฟ้าขนส่งมวลชนแห่งประเทศไทย เป็นผู้ดำเนินการด้วยตนเอง
  • ช่วงคลองบางไผ่ - เตาปูน เปิดให้บริการเมื่อ พ.ศ. 2559 โดยการรถไฟฟ้าขนส่งมวลชนแห่งประเทศไทย ได้ว่าจ้าง บริษัท ทางด่วนและรถไฟฟ้ากรุงเทพ จำกัด (มหาชน) เป็นผู้เดินรถ
  • ช่วงเตาปูน - ราษฎร์บูรณะ - ครุใน อยู่ระหว่างดำเนินการก่อสร้าง
• รถไฟฟ้ามหานคร สายนัคราพิพัฒน์ (สายสีเหลือง) ช่วงลาดพร้าว-สำโรง เป็นสัมปทานของ บริษัท อีสเทิร์น บางกอกโมโนเรล จำกัด เปิดให้บริการเมื่อ พ.ศ. 2566^[11]
• รถไฟฟ้ามหานคร สายสีชมพู (ช่วงแคราย-มีนบุรี) เป็นสัมปทานของ บริษัท นอร์ทเทิร์น บางกอกโมโนเรล จำกัด เปิดให้บริการเมื่อ พ.ศ. 2567^[12]
• รถไฟฟ้ามหานคร สายสีส้ม เป็นสัมปทานของ บริษัท ทางด่วนและรถไฟฟ้ากรุงเทพ จำกัด (มหาชน)
  • ช่วงศูนย์วัฒนธรรมแห่งประเทศไทย - แยกร่มเกล้า สัญญาที่ 1-6 ก่อสร้างแล้วเสร็จ^[13] อยู่ระหว่างจัดหาและติดตั้งระบบรถไฟฟ้า
  • ช่วงศูนย์วัฒนธรรมแห่งประเทศไทย - บางขุนนนท์ อยู่ระหว่างดำเนินการก่อสร้าง รวมถึงจัดหาและติดตั้งระบบรถไฟฟ้า
• รถไฟฟ้าสายสีน้ำตาล (ช่วงแคราย-บึงกุ่ม) อยู่ระหว่างการออกแบบรายละเอียด
• รถไฟฟ้ารางคู่ขนาดเบา สายบางนา–ท่าอากาศยานสุวรรณภูมิ (ช่วงแม่น้ำ-เทพรัตน-ท่าอากาศยานสุวรรณภูมิ) อยู่ระหว่างการศึกษาใหม่ภายหลังรับโอนโครงการจากกรุงเทพมหานคร
• รถไฟฟ้าสายสีเทา (ช่วงคลองสี่-วัชรพล-ทองหล่อ และช่วงพระโขนง-พระราม 3-ท่าพระ) อยู่ระหว่างการศึกษาใหม่ภายหลังรับโอนโครงการจากกรุงเทพมหานคร
• รถไฟฟ้าสายสีฟ้า (ช่วงดินแดง-ช่องนนทรี) อยู่ระหว่างการศึกษาใหม่ภายหลังรับโอนโครงการจากกรุงเทพมหานคร

จังหวัดปทุมธานี

การรถไฟฟ้าขนส่งมวลชนแห่งประเทศไทยได้รับมอบหมายจากองค์การบริหารส่วนจังหวัดปทุมธานี (อบจ.ปทุมธานี) เพื่อดำเนินการพัฒนาระบบขนส่งมวลชนภายในพื้นที่จังหวัดปทุมธานี ในรูปแบบรถไฟฟ้าโมโนเรล โดยก่อนหน้านี้ ได้มีการลงนามบันทึกความเข้าใจ (MOU) ระหว่างหน่วยราชการภายในจังหวัด อบจ.ปทุมธานี และรฟม. เมื่อวันที่ 15 กุมภาพันธ์ 2566 ที่อาคารสำนักงานเทศบาลนครรังสิต

สำหรับเส้นทางแรก คือ สถานีรถไฟฟ้ารังสิต(สายสีแดง - คลอง 6 - สวนสัตว์ดุสิตแห่งใหม่หรือสวนสัตว์ดุสิต 2) มีจุดเริ่มต้นจาก สถานีรังสิต (รถไฟฟ้าชานเมือง สายธานีรัถยา (สายสีแดงเข้ม)) ผ่านศูนย์การค้าฟิวเจอร์พาร์ค รังสิต ผ่านสวนสนุกดรีมเวิลด์ ผ่านทางเข้ามหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลธัญบุรี สิ้นสุดที่สวนสัตว์ดุสิตแห่งใหม่ บริเวณใกล้กับสวนสาธารณะทศมินทราภิรมย์ อำเภอธัญบุรี

ทั้งนี้ มีการประมาณการไว้ว่า โครงการระบบขนส่งมวลชนโมโนเรลสายนี้ จะใช้เวลาก่อสร้าง 3 ปีครึ่ง ^[14]

ต่างจังหวัด

จังหวัดเชียงใหม่

การรถไฟฟ้าขนส่งมวลชนแห่งประเทศไทยได้รับมอบหมายจากกระทรวงคมนาคมให้เข้าไปพัฒนาระบบขนส่งมวลชนในจังหวัดเชียงใหม่จำนวน 3 สายทาง ดังนี้

• รถไฟฟ้าสายสีแดง (ช่วงโรงพยาบาลนครพิงค์ - แยกแม่เหียะสมานสามัคคี)
• รถไฟฟ้าสายสีน้ำเงิน (ช่วงสวนสัตว์เชียงใหม่ - แยกพรอเมนาดา)
• รถไฟฟ้าสายสีเขียว (ช่วงท่าอากาศยานเชียงใหม่ - แยกรวมโชค)

ปัจจุบันทั้ง 3 สายทางยังอยู่ระหว่างการออกแบบรายละเอียด และรับฟังความเห็นจากประชาชน

จังหวัดพิษณุโลก

การรถไฟฟ้าขนส่งมวลชนแห่งประเทศไทยได้รับมอบหมายจากกระทรวงคมนาคมให้เข้าไปพัฒนาระบบขนส่งมวลชนรูปแบบระบบรถรางไฟฟ้าล้อยางในจังหวัดพิษณุโลก โดยได้มอบหมายให้สำนักงานนโยบายและแผนการขนส่งและจราจร (สนข.) ดำเนินการศึกษาความเหมาะสมและออกแบบระบบ ผลการศึกษาได้เสนอให้ดำเนินการตามแผนระยะที่ 1 เส้นทางสายสีแดง (ช่วงมหาวิทยาลัยพิษณุโลก – ห้างสรรพสินค้าเซ็นทรัลพิษณุโลก) เป็นเส้นทางที่สมควรดำเนินการเป็นลำดับแรก และมีมติคณะรัฐมนตรีมอบหมายให้ การรถไฟฟ้าขนส่งมวลชนแห่งประเทศไทยเป็นผู้ดำเนินการโครงการต่อไป

ปัจจุบัน อยู่ระหว่างศึกษาทบทวนโครงการให้สอดคล้องกับโครงการรถไฟความเร็วสูงสายเหนือ ช่วงกรุงเทพฯ - พิษณุโลกของการรถไฟแห่งประเทศไทย (รฟท.)^[15]

จังหวัดนครราชสีมา

การรถไฟฟ้าขนส่งมวลชนแห่งประเทศไทยได้รับมอบหมายจากกระทรวงคมนาคมให้เข้าไปพัฒนาระบบขนส่งมวลชนในจังหวัดนครราชสีมาจำนวน 3 สายทาง ดังนี้

• รถไฟฟ้าสายสีเขียว (ช่วงตลาดเซฟวัน - ถนนมุขมนตรี - สถานคุ้มครองและพัฒนาอาชีพบ้านนารีสวัสดิ์)
• รถไฟฟ้าสายสีส้ม (ช่วงแยกประโดก - ถนนช้างเผือก- แนวคูเมืองเก่า)
• รถไฟฟ้าสายสีม่วง (ช่วงตลาดเซฟวัน - ถนนมิตรภาพ - สถานคุ้มครองและพัฒนาอาชีพบ้านนารีสวัสดิ์)

โดยสำนักงานนโยบายและแผนการขนส่งและจราจร (สนข.) เสนอแนะว่า รฟม.ควรดำเนินการในเส้นทางสายสีเขียวก่อนเป็นลำดับแรก^[16] ปัจจุบันอยู่ระหว่างการออกแบบรายละเอียด และรับฟังความเห็นจากประชาชน

จังหวัดภูเก็ต

การรถไฟฟ้าขนส่งมวลชนแห่งประเทศไทยได้รับมอบหมายจากกระทรวงคมนาคมให้เข้าไปพัฒนาระบบขนส่งมวลชนรูปแบบรถไฟฟ้ารางเบาในจังหวัดภูเก็ต โดยมีเส้นทางทั้งหมด 2 ช่วง ดังนี้

• ช่วงห้าแยกฉลอง - ท่าอากาศยานนานาชาติภูเก็ต
• ช่วงสถานีรถไฟท่านุ่น - ท่าอากาศยานนานาชาติภูเก็ต

ปัจจุบันทั้ง 2 ช่วงยังอยู่ระหว่างการออกแบบรายละเอียด