การเคลื่อนที่เฉพาะ

การเคลื่อนที่เฉพาะ (อังกฤษ: proper motion) หรือ การเคลื่อนที่เฉพาะของดาวฤกษ์ คือการวัดค่าการเปลี่ยนตำแหน่งของดาวบนท้องฟ้าเมื่อเวลาผ่านไประยะหนึ่งหลังการเคลื่อนที่ไม่เฉพาะผ่านไประยะหนึ่ง แตกต่างจากความเร็วแนวเล็งซึ่งเป็นอัตราการเปลี่ยนแปลงระยะทางที่เคลื่อนเข้าหาหรือออกห่างจากผู้สังเกตการณ์

ภาพการเคลื่อนที่ของดาวเบอร์นาร์ด ทุก ๆ 5 ปี ตั้งแต่ ค.ศ. 1985 - 2005

เอ็ดมันด์ แฮลลีย์ เป็นผู้ค้นพบการเคลื่อนที่เฉพาะในปี ค.ศ. 1718 เมื่อเขาสังเกตเห็นดาวโจร ดาวดวงแก้ว และดาวโรหิณีเคลื่อนไปประมาณครึ่งองศาจากตำแหน่งเดิมที่นักดาราศาสตร์ชาวกรีกโบราณ ฮิปปาร์คอส เคยจัดทำเอาไว้เมื่อ 1850 ปีก่อนหน้านั้น

งานวิจัยในปี ค.ศ. 2005 เป็นการวัดค่าการเคลื่อนที่เฉพาะของดาราจักรได้เป็นครั้งแรก โดยวัดจากดาราจักรสามเหลี่ยม^[1]

เราสามารถแสดงค่าการเคลื่อนที่เฉพาะได้โดยอาศัยองค์ประกอบเชิงมุมใน ไรต์แอสเซนชัน (μ_α) และเดคลิเนชัน (μ_δ) การเคลื่อนที่เฉพาะสุทธิ (μ) หาได้จาก^[2]

${\displaystyle \ \mu ^{2}}$	${\displaystyle ={\mu _{\delta }}^{2}+{\mu _{\alpha }}^{2}\cdot \cos ^{2}\delta }$
โดยที่ δ คือค่าเดคลิเนชัน มุมการเคลื่อนที่เฉพาะ (θ) มีความสัมพันธ์กับองค์ประกอบเหล่านี้โดย:[2]
${\displaystyle \ \mu _{\delta }}$	${\displaystyle =\mu \cos \theta \ }$
${\displaystyle \ \mu _{\alpha }\cos \delta }$	${\displaystyle =\mu \sin \theta \ }$