คณะรัฐมนตรี

คณะรัฐมนตรี (อังกฤษ: council of ministers หรือ cabinet) เป็นองค์กรฝ่ายบริหารระดับสูง โดยปกติจะมีผู้นำระดับสูงดำรงตำแหน่งในคณะรัฐมนตรี สมาชิกในคณะรัฐมนตรีจะถูกเรียกขานว่า รัฐมนตรี (อังกฤษ: ministers, secretary)^[1] โครงสร้างของคณะรัฐมนตรีในแต่ละประเทศมีความแตกต่างกัน บางประเทศ คณะรัฐมนตรีมีอำนาจเต็มในการบริหารประเทศ แต่บางประเทศคณะรัฐมนตรีมีบทบาทเป็นเพียงที่ปรึกษาของหัวหน้ารัฐบาลหรือประมุขของประเทศเท่านั้น คณะรัฐมนตรีโดยทั่วไป มีหน้าที่ในการบริหารประเทศตามที่ได้แถลงนโยบายไว้ต่อรัฐสภา ปฏิบัติหน้าที่ตามรัฐธรรมนูญและกฎหมายอย่างเคร่งครัด

หัวหน้าคณะรัฐมนตรี สามารถเป็นนายกรัฐมนตรีหรือประธานาธิบดีก็ได้ ขึ้นอยู่กับโครงสร้าง ระบอบการปกครอง และ รัฐธรรมนูญของประเทศนั้นๆ บัญญัติไว้^[2]

ที่มาของสมาชิก

ในแต่ละประเทศ จะมีที่มาของสมาชิกคณะรัฐมนตรีแตกต่างกัน อย่างเช่น ในประเทศไทยตามรัฐธรรมนูญปี พ.ศ. 2560 มาตรา 158 นายกรัฐมนตรีมีอำนาจเต็มในการคัดสรรบุคคลที่สมควรได้รับการดำรงตำแหน่งของคณะรัฐมนตรีด้วยตัวเอง มิจำเป็นที่จะต้องได้รับการยินยอมจากฝ่ายนิติบัญญัติ^[3] แต่ในประเทศสหรัฐอเมริกา บุคคลที่จะดำรงตำแหน่งระดับรัฐมนตรีหรือเทียบเท่า ในคณะรัฐมนตรี จะต้องได้รับการยินยอมโดยวุฒิสภาก่อน ^[4] ขึ้นอยู่กับบทบัญญัติในรัฐธรรมนูญและกฎหมายที่เกี่ยวข้องในแต่ล่ะประเทศ

สมาชิกคณะรัฐมนตรีบางคน อาจจะไม่ได้ถูกเรียกว่า "รัฐมนตรี" เสมอไป หรือ บางตำแหน่งของข้าราชการประจำ อาจจะเป็นสมาชิกคณะรัฐมนตรีโดยตำแหน่ง ยกตัวอย่างเช่น อัยการสูงสุดในสหรัฐ มิได้ดำรงตำแหน่งที่ถูกเรียกว่า "รัฐมนตรี" แต่ก็ถือว่าเป็นสมาชิกคณะรัฐมนตรีเช่นกัน เป็นต้น ^[5]

ระดับสมาชิกคณะรัฐมนตรี

บางประเทศ ตำแหน่งสมาชิกคณะรัฐมนตรีมีระดับราชการไม่เหมือนกัน ยกตัวอย่างเช่น:

• ในประเทศไทย จะประกอบไปด้วยรัฐมนตรีว่าการกระทรวงฯ ซึ่งมีตำแหน่งสูงกว่า รัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวง และในอดีตก็มีตำแหน่งรัฐมนตรีสั่งราชการ และรัฐมนตรีสั่งราชการแทน (รักษาการ) ด้วย^[6]
• ในสหราชอาณาจักรอังกฤษ รัฐมนตรีวงในจะถูกเรียกว่า Secretary ส่วนรัฐมนตรีวงนอกจะถูกเรียกว่า Minister (เทียบเท่ารัฐมนตรีช่วยฯ ในประเทศไทย) เวลาประชุมคณะรัฐมนตรี บางทีจะจำกัดเฉพาะรัฐมนตรีวงในเท่านั้น^[7]