คำถามยอดนิยม
ไทมไลน์
แชท
มุมมอง

จุดร้อน

จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี

จุดร้อน
Remove ads

จุดร้อน (อังกฤษ: hotspot) ในทางธรณีวิทยานี้เป็นส่วนหนึ่งของปรากฏการณ์ทางภูเขาไฟอย่างหนึ่ง โดยบริเวณนี้จะเป็นจุดที่มีอุณหภูมิสูงกว่าปกติเมื่อเทียบกับบริเวณอื่นอันเกิดจากการแทรกตัวขึ้นมาของแมกม่า ตัวอย่างเช่นจุดร้อนฮาวาย จุดร้อนไอซ์แลนด์และจุดร้อนเยลโลว์สโตน จุดร้อนนั้นไม่ใช่สิ่งที่เกิดจากขอบของแผ่นธรณีภาค ดังนั้นจุดร้อนจึงสามารถสร้างแนวเทือกเขาบนแผ่นเปลือกโลกเมือแผ่นเปลือกโลกเกิดการเคลื่อนตัวผ่านจุดร้อน

Thumb
การแสดงให้เห็นภาพตัดขวางของชั้นธรณีฐาน(สีเหลือง) เมื่อมีแมกม่าขึ้นมาจากชั้นเนื้อโลก การเคลื่อนที่ของเปลือกโลกทำให้จุดร้อนสร้างภูเขาขึ้นมา

มีการอธิบายการเกิดจุดร้อนสองสมมุติฐานคือ หนึ่งเกิดจากการที่เนื้อโลกพยายามระบายความร้อนออกมาจากแกนกลางของโลกจนเกิดเป็นชั้นหินคดโค้งแทรกดัน[1] ส่วนอีกสมมุติฐานหนึ่งคือเนื้อโลกบริเวณนั้นไม่ได้ร้อนกว่าที่อื่นแต่เปลือกโลกนั้นบางกว่าที่อื่นทำให้เกิดการดันตัวขึ้นมาของแมกม่าจากข้างใต้[2][3]

Remove ads

ลักษณะ

แนวคิดเรื่องจุดร้อนนั้นเป็นงานของจอห์น ทูโซ วิลสัน ใน ค.ศ. 1963 ได้สมมุติลักษณะการเกิดของหมู่เกาะฮาวายว่าเป็นผลมาจากการเคลื่อนที่ของแผ่นเปลือกโลกผ่านจุดร้อนอย่างช้า ๆ[4] ต่อมามีสมมุติฐานว่าจุดร้อนนั้นถูกป้อนพลังงานผ่านกระจุกแม็กม่าซึ่งเป็นปล่องแคบ ๆ ของแมกม่าที่ถูกดันขึ้นมาจากชั้นเนื้อโลก[5] ซึ่งในขณะนี้การมีอยู่ของกระจุกแม็กม่านั้นยังคงมีการถกเถียวกันอยู่ในวงการวิทยาศาสตร์โลก[3][6] ในช่วงหลายปีที่ผ่านมามีการคาดกันว่าจำนวนจุดร้อนที่ถูกเพิ่มพลังงานโดยกระจุกแม็กกม่านั้นมีตั้งแต่ประมาณ 20 ถึงหลายพันจุด แต่นักธรณีวิทยาส่วนใหญ่คิดว่ามีอยู่ไม่กี่สิบจุด จุดร้อนฮาวาย จุดร้อนไอซ์แลนด์ จุดร้อนเยลโลว์สโตน จุดร้อนเรอูนียงและจุดร้อนกาลาปาโกสเป้นจุดที่มีปรากฏการณ์ทางภูเขาไฟมากที่สุดที่นำสมมุติฐานนี้มาประยุกต์ใช้ได้

Remove ads

องค์ประกอบ

จุดร้อนเหล่านี้มีส่วนใหญ่มีองค์ประกอบเป็นหินบะซอลต์ (เช่นที่ ฮาวาย และ ตาฮีตี) จุดร้อนเหล่านี้เกิดการระเบิดน้อยกว่าภูเขาไฟแถวเขตมุดตัวของเปลือกโลกซึ่งเป็นบริเวณที่มีน้ำอยู่ใต้เปลือกโลก หากจุดร้อนเกิดขึ้นใต้เปลือกโลกภาคพื้นทวีป แมกม่าที่มีองค์ประกอบของหินบะซอลท์จะเข้าไปในบริเวณที่เปลือกโลกทวีปนั้นมีความหนาแน่นน้อย ซี่งมันจะทำให้เกิดร้อนและทำให้เกิดการหลอมเหลวจนทำให้เกิดเป็นหินไรโอไลต์ ซึ่งที่หินไรโอไลท์เหล่านี้เมื่อมีความร้อนพอสมควรจะทำให้เกิดการระเบิดที่รุนแรง[7][8] ยกตัวอย่างเช่นที่แอ่งยุบปากปล่องเยลโลว์สโตนซึ่งเกิดจากการระเบิดของภูเขาไฟที่ทรงพลังมากที่สุดครั้งหนึ่งของประวัติศาสตร์ทางธรณีวิทยา อย่างไรก็ตามเมื่อแมกม่าที่มีองค์ประกอบเป็นไรโอไลท์ระเบิดอย่างสมบูรณ์ ในที่สุดแล้วก็จะได้ก็จะได้การระเบิดของแมกม่าที่มีองค์ประกอบเป็นบะซอลท์ตามมา ผ่านไปตามแนวที่เปราะบางของแผ่นเปลือกโลก ตัวอย่างในกรณีนี้คือทิวเขาอิลจ์ชู ในรัฐบริติชโคลัมเบีย ซึ่งเกิดจากการปะทุของหินแทรไคต์และหินไรโอไลท์ในช่วงแรกแต่ในเวลาต่อมาเกิดการปะทุของลาวาทีมีบะซอลท์เป็นองค์ประกอบ[9]

ตอนนี้สมมุติฐานจุดร้อนกับสมมุติฐานกระจุกแม็กม่านั้นเชื่อมโยงกันอย่างมาก[10]

Remove ads

ร่องรอย

ไม่ว่าจะเป็นเปลือกโลกภาคพื้นทวีปและเปลือกโลกภาคพื้นสมุทรเมื่อเคลือนที่ผ่านเคลื่อนผ่านกระจุกแม็กม่าของจุดร้อนนั้นจะปรากฏหลักฐานขึ้นมาและสามารถยืนยันได้ว่าแผ่นเปลือกโลกมีการเคลือนที่ผ่านจุดร้อนจริง เช่นในกรณีหมู่เกาะฮาวายซึ่งเกิดยอดเขาของเทือกเขาใต้ทะเลฮาวาย–เอมเพอเรอะทอดยาวตามแนวตะวันตก-ตะวันออกนั้นคือส่วนที่เหลือจากการเคลื่อนตัวของแผ่นเปลือกโลกผ่านจุดร้อนฮาวาย

จุดร้อนกับหมู่เกาะรูปโค้ง

จุดร้อนนี้ไม่ควรนำมาสับสนกับหมู่เกาะรูปโค้ง เพราะว่าจุดร้อนเป็นการเรียงต่อ ๆ กันของเกาะภูเขาไฟ ส่วนหมู่เกาะรูปโค้งนั้นเกิดมาจากการมุดตัวของแผ่นเปลือกโลก เมื่อมีแผ่นเปลือกโลกแผ่นหนึ่งเจอกับอีกแผ่นหนึ่ง แผ่นที่มีความหนาแน่นมากกว่าจะเกิดการมุดตัวลงไปใต้แผ่นเปลือกโลกหนาแน่นน้อยกว่าเกิดเป็นร่องลึกก้นสมุทร การมุดตัวยังทำให้ทำให้สิ่งหลอมเหลวบางส่วนของเนื้อโลกด้านบนเกิดเป็นหินหนืดของแคลซ์-อัลคาไลน์ที่มีความหนาแน่นต่ำจึงเบาตัวดันแทรกซอนขึ้นมาผ่านแผ่นชั้นธรณีภาคที่อยู่ด้านบน ผลได้ทำให้เกิดเป็นแนวภูเขาไฟเรียงรายยาวขนานไปกับขอบเขตรอยต่อของแผ่นเปลือกโลก เช่นหมู่เกาะอะลูเชียนของรัฐอะแลสกา

Remove ads

รายชื่อจุดร้อน

Thumb
ตำแหน่งจุดร้อนบนโลก

แผ่นยูเรเซีย

แผ่นแอฟริกา

แผ่นแอนตาร์กติกา

  • จุดร้อนมาริออน (25)
  • จุดร้อนโครเซ็ท (52)
    • 46°06′S 50°12′E, w= .8 az= 109° ±10° rate= 25 ±13 mm/yr [11]
    • อาจเกี่ยวข้องกับ Karoo-Ferrar geologic province (183 Ma)
  • จุดร้อนเคอร์กูเลน (20)
    • 49°36′S 69°00′E, w= .2 az= 050° ±30° rate= 3 ±1 mm/yr [11]
    • อีล เซน-พอล and อีล-อัมสเตอร์ดัม อาจเป็นส่วนหนึ่งของจุดร้อนเคอร์กูเลน (เซนต์ปอลอาจไม่ใช่จุดร้อนอีกแห่ง)
    • Related maybe to the Kerguelen Plateau (130 Ma)
  • จุดร้อนเฮิร์ด (53)
  • จุดร้อนเบลเลนี (2)
  • จุดร้อนเอเรบัส (54)

แผ่นอเมริกาใต้

แผ่นอเมริกาเหนือ

แผ่นออสเตรเลีย

แผ่นนัซกา

  • จุดร้อนฆวน เฟร์นันเดช (16)
  • จุดร้อนซาน ฟีลิกซ์ (36)
  • จุดร้อนอีสเทอร์ (7)
  • จุดร้อนกาลาปากอส (10)
    • 0°24′S 91°36′W [11]
      • แผ่นนัซกา, w= 1 az= 096° ±5° rate= 55 ±8 mm/yr
      • แผ่นโคโคส, w= .5 az= 045° ±6°
    • อาจเกี่ยวข้องกับ Caribbean large igneous province (main events: 95–88 Ma).

แผ่นแปซิฟิก

Remove ads

อ้างอิง

Loading related searches...

Wikiwand - on

Seamless Wikipedia browsing. On steroids.

Remove ads