ตำบลหนองข้างคอก

หนองข้างคอก เป็นตำบลหนึ่งตั้งอยู่ทางทิศตะวันออกเฉียงใต้ของอำเภอเมืองชลบุรี จังหวัดชลบุรี อยู่ห่างจากที่ว่าการอำเภอเมืองชลบุรีประมาณ 6 กิโลเมตร มีเนื้อที่รวมทั้งสิ้น 27 ตารางกิโลเมตร (16,875 ไร่)^[1] พื้นที่ตำบลอยู่ในความรับผิดชอบขององค์การปกครองส่วนท้องถิ่น 2 หน่วยงาน คือ เทศบาลนครบ้านสวนและองค์การบริหารส่วนตำบลหนองข้างคอก ซึ่งครอบคลุมพื้นที่บางส่วนของตำบลหนองข้างคอก

ตำบลหนองข้างคอก
ตำบล
การถอดเสียงอักษรโรมัน
• อักษรโรมัน	Tambon Nong Khang Khok
ตำบลหนองข้างคอก ที่ตั้งของตำบลหนองข้างคอก
พิกัด: 13°18′18.7″N 101°00′23.0″E
ประเทศ	ไทย
จังหวัด	ชลบุรี
อำเภอ	เมืองชลบุรี
พื้นที่
• ทั้งหมด	27 ตร.กม. (10 ตร.ไมล์)
ประชากร  (2566)
• ทั้งหมด	8,460 คน
• ความหนาแน่น	313.33 คน/ตร.กม. (811.5 คน/ตร.ไมล์)
รหัสไปรษณีย์	20000
รหัสภูมิศาสตร์	200108
ส่วนหนึ่งของสารานุกรมประเทศไทย

ตำบลหนองข้างคอกมีสภาพภูมิประเทศเป็นที่ราบเชิงเขา ดินเป็นดินร่วง และเป็นหิน ชั้นล่างเป็นแหล่งผลิตหินอุตสาหกรรมของจังหวัดชลบุรี

ประวัติ

ตำบลหนองข้างคอกเดิมชื่อ ตำบลบ้านบ่อน้ำจืดและวัดหนองข้างคอก เดิมก็ชื่อว่าวัดหนองตำบลบ้านบ่อน้ำจืด ปัจจุบันที่ตั้งวัดตั้งอยู่ในเขตหมู่ที่ 3 ซึ่งเรียกว่าหมู่บ้านบ่อน้ำจืด เหตุที่เรียกว่าบ้านบ่อน้ำจืดเพราะว่าในหมู่บ้านนี้ ไม่ว่าจะขุดบ่อ ณ ที่ใด จะได้น้ำจืดสนิทและใสสะอาด วัดที่ตั้งในหมู่บ้านนี้ตั้งอยู่ใกล้หนองน้ำและลำห้วยปัจจุบัน หนองน้ำยังมีร่องรอยปรากฏอยู่ทางทิศใต้ของวัด จึงเรียกวัดนี้ว่า วัดหนองตำบลบ้านบ่อน้ำจืด หลักฐานอ้างอิงว่าตำบลนี้เป็นตำบลบ้านบ่อน้ำจืด และวัดนี้เดิมชื่อวัดหนองตำบลบ้านบ่อบ้านจืดได้อย่างดีและถูกต้องก็คือ หนังสือพระราชทานพระบรมราชานุญาตวิสุงคามสีมา เมื่อวันที่ 30 เมษายน พ.ศ. 2440

เหตุที่ตำบลบ้านบ่อน้ำจืดได้เปลี่ยนชื่อมาเป็นตำบลหนองข้างคอก เพราะว่า วัดหนองตำบลบ้านบ่อน้ำจืด ได้เกิดชำรุดทรุดโทรมปรักหักพังและถูกทอดทิ้ง ครั้นต่อมาได้มีการบูรณระซ่อมแซมวัดขึ้นโดยประชาชนผู้มีใจบุญกุศลและตั้งชื่อวัดขึ้นใหม่ว่า วัดหนองข้างนอก โดยรู้เท่าไม่ถึงการว่าวัดเดิมชื่อ หนองตำบลบ้านบ่อน้ำจืด ทั้งนี้ โดยอาศัยเหตุที่ว่าที่ตั้งวัดเดิมมีคอกควายของโรงเรียนหีบอ้อยน้ำตาลแดง ซึ่งในสมัยนั้น ใช้ควายเทียมหีบและอยู่ใกล้กับหนองน้ำ อยู่ทางด้านใต้ของวัด เลยตั้งชื่อวัดที่ซ่อมแซมบูรณะขึ้นใหม่ว่า วัดหนองข้างคอก ตามชื่อหนองน้ำและคอกควายที่อยู่ใกล้ที่ตั้งวัดและอาจจะเป็นการหลงลืมด้วยการจงใจซึ่งไม่อาจจะทราบได้ ชื่อตำบลซึ่งสำรวจกันใหม่ก็เลยตั้งชื่อขึ้นตามชื่อของวัดว่า ตำบลหนองข้างคอก และชื่อนี้ก็ใช้กันมาจนถึงปัจจุบัน^[2]

ที่ตั้งและอาณาเขต

ตำบลหนองข้างคอกมีอาณาเขตติดต่อกับตำบลข้างเคียง ดังนี้

• ทิศเหนือ ติดกับตำบลบ้านสวนและตำบลหนองรี (อำเภอเมืองชลบุรี)
• ทิศใต้ ติดกับตำบลบางพระ (อำเภอศรีราชา)
• ทิศตะวันออก ติดกับตำบลหนองรี (อำเภอเมืองชลบุรี)
• ทิศตะวันตก ติดกับตำบลห้วยกะปิและตำบลเหมือง (อำเภอเมืองชลบุรี)

การแบ่งเขตการปกครอง

การปกครองส่วนภูมิภาค

ตำบลหนองข้างคอกประกอบด้วย 7 หมู่บ้าน ดังนี้^[3]

• หมู่ที่ 1 ห้วยทวน
• หมู่ที่ 2 มาบหวาย
• หมู่ที่ 3 หนองข้างคอก
• หมู่ที่ 4 บ่อน้ำจืด
• หมู่ที่ 5 สวนมะพร้าว
• หมู่ที่ 6 สวนน้ำตก
• หมู่ที่ 7 วังตะโก

การปกครองส่วนท้องถิ่น

ท้องที่ตำบลหนองข้างคอกอยู่ในความรับผิดชอบองค์การปกครองส่วนท้องถิ่น 2 หน่วยงาน คือ

• เทศบาลนครบ้านสวน
• องค์การบริหารส่วนตำบลหนองข้างคอก

ประชากร

จากการสำรวจเมื่อปี พ.ศ. 2566 ในเขตองค์การบริหารส่วนตำบลหนองข้างคอกมีประชากร 6,696 คน และตำบลหนองข้างคอกในเขตเทศบาลเมืองบ้านสวน 1,794 คน รายละเอียดตามตารางมีดังนี้

องค์การปกครองส่วนท้องถิ่น	ชาย	หญิง	รวม	จำนวนบ้าน
ตำบลหนองข้างคอกในเขตองค์การบริหารส่วนตำบลหนองข้างคอก	3,314	3,382	6,696	4,385
ตำบลหนองข้างคอกในเขตเทศบาลเมืองบ้านสวน	855	939	1,794	905
รวม	4,169	4321	8,460	5,290
ที่มา: สำนักบริหารการทะเบียน กรมการปกครอง[4][5]

การคมนาคม

ถนนสายหลักในตำบลหนองข้างคอก มีดังนี้

• ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 361 (ถนนเลี่ยงเมืองชลบุรี)
• ทางหลวงพิเศษหมายเลข 7 (ถนนกรุงเทพ–บ้านฉาง)

สถานที่สำคัญ

• ตำรวจภูธรภาค 2
• มหาธาตุเจดีย์มิ่งโมลี ศรีบูรพา
• วัดเขาวังตะโก
• วัดป่าวชิรบรรพต
• วัดถ้ำเม่น
• วัดผาสุการาม