บลูเรย์

จานบลูเรย์ (อังกฤษ: Blu-ray Disc) หรือ บีดี (BD) คือรูปแบบของจานแสงสำหรับบันทึกข้อมูลความละเอียดสูง ชื่อของจานบลูเรย์มาจากช่วงความยาวคลื่นที่ใช้ในระบบบลูเรย์ ที่ 405 nm ของเลเซอร์สี "ฟ้า" ซึ่งทำให้สามารถเก็บข้อมูลได้มากกว่าดีวีดีที่มีขนาดแผ่นเท่ากัน โดยดีวีดีใช้เลเซอร์สีแดงความยาวคลื่น 650 nm โดยในอดีตมีคู่แข่งอย่าง HD DVD หรือ high definition optical disc format war ผลิตโดย โตชิบา และเลิกผลิตเครื่องเล่น HD DVD ไปในเดือนมกราคม พ.ศ. 2548 เนื่องจาก HD DVD ได้รับความนิยมน้อยกว่า^[4] และหันมาผลิตเครื่องเล่นจานบลูเรย์แทนตั้งแต่ พ.ศ. 2547^[5]

จานบลูเรย์

จานบลูเรย์สีฟ้า
รูปแบบ	High-density optical disc
การเข้ารหัส	H.262/MPEG-2 Part 2 H.264/MPEG-4 AVC VC-1
ความจุ	25 GB (single-layer) 50 GB (dual-layer) 100/128 GB (BDXL)
ขนาดบล็อก	64 KB ECC[1]
กลไกการอ่าน	405 nm diode laser
พัฒนาโดย	Blu-ray Disc Association[2]
ขนาด	120 mm (4.7 in) diameter 1.2 mm thickness[3]
การใช้	Data storage High-definition video (1080p) High-definition audio Stereoscopic 3D PlayStation 3 games PlayStation 4 games Xbox One games

การพัฒนา

มาตรฐานของจานบลูเรย์พัฒนาโดยกลุ่มของบริษัทที่เรียกว่า Blu-ray Disc Association ซึ่งนำโดยฟิลิปส์และโซนี เปรียบเทียบกับเอชดีดีวีดี (HD-DVD) ที่มีลักษณะและการพัฒนาใกล้เคียงกัน จานบลูเรย์มีความจุ 25 GB ในแบบชั้นเดียว (Single-Layer) และ 50 GB ในแบบสองชั้น (Double-Layer) ขณะที่เอชดีดีวีดีแบบชั้นเดียว มี 15 GB และสองชั้นมี 30 GB โดยสามารถเพิ่มการหักเหแสงได้ทั้งหมด 4 ชั้นเพิ่มความจุในการอ่านเขียนไปที่ 128 GB เลยทีเดียว

การรองรับคุณภาพของวิดีโอ

ระบบภาพความชัดสูงหรือ High-definition video (HD) โดยใช้ระบบพิกเซลระดับ 1080p (1920×1080 pixels) ใช้ความเร็วในการฉาย 60 (59.94) ภาพต่อวินาที fields โดยมากกว่า DVD รุ่นเก่าที่สามารถทำความละเอียดภาพได้แค่ SD หรือ 480p (NTSC, 720×480 pixels) โดยอย่างมากไม่เกิน 576p (PAL, 720×576 pixels)

ความจุของจานบลูเรย์

ซึ่งปกติจานบลูเรย์นั้นจะมีลักษณะคล้ายกับแผ่นซีดีหรือดีวีดี โดยจานบลูเรย์จะมีลักษณะแบบหน้าเดียวและสองหน้า โดยแต่ละหน้าสามารถรองรับได้มากถึง 2 ชั้น อาทิ จาน BD-R (SL) หมายถึง Blu-Ray Disc ROM แบบ Single Layer แบบหน้าเดียว มีความจุ 25 GB จาน BD-R (DL) หมายถึง Blu-Ray Disc ROM แบบ Double Layer แบบหน้าเดียว มีความจุ 50 GB จาน BD-R (2DL) หมายถึง Blu-Ray Disc ROM แบบ Double Layer แบบสองหน้า มีความจุ 100 GB โดยปี 2013 สามารถผลิต BD-XL ซึ่งมีขนาดมากกว่า 100 GB ไปที่ 128 GB ได้แล้ว

ส่วนความเร็วในการอ่านหรือบันทึกจานบลูเรย์ที่มีค่า 1x, 2x, 4x ในแต่ละ 1x จะมีความเร็ว 36 เมกะบิตต่อวินาที นั่นหมายความว่า 4x นั่นจะสามารถบันทึกได้เร็วถึง 144 เมกะบิตต่อวินาที โดยมีนักวิทยาศาสตร์จาก NASA^{[ต้องการอ้างอิง]} เป็น ผู้พัฒนาต่อจากระบบบันทึกข้อมูลที่ใช้ในโครงการอวกาศ

รายนามผู้ผลิตเครื่องเล่นจานบลูเรย์

• ฟิลิปส์ รุ่น BDP9000
• โซนี่ Playstation 3
• ไลท์-ออน รุ่น BDP-X1
• ไพโอเนียร์ รุ่น BDP-HD1
• โซนี่ รุ่น BDP-S1
• พานาโซนิค รุ่น DMP-BD10
• ไพโอเนียร์ รุ่น BDP-HD1
• ชาร์ป รุ่น DV-BP1
• แอลจี รุ่น BD100
• ซัมซุง รุ่น BD-P1000
• OPPO รุ่น BDP-105D

ยอดการขายจานบลูเรย์เฉพาะสหรัฐอเมริกาและแคนาดา

ปี (พ.ศ.)	ปริมาณการขาย (พันล้าน)
2548	1.2[6]
2549	19.2[6]
2550	82.9[6]
2551	177.2[6]
2552	350[7]

กายภาพสื่อบันทึก

รูปขนาดของจานบันทึกแสง ไม่ระบุขนาด; green denotes start and red denotes end.
* Some CD-R (W) and DVD-R (W)/DVD+R (W) recorders operate in ZCLV, CAA or CAV modes.

ระบบแสง การเขียนอ่าน

Type	Diameter (cm)	Layers	Capacity
			Bytes	MiB	GB
Standard disc size, single layer	12	1	25,025,314,816	23,866.00	25.0
Standard disc size, dual layer	12	2	50,050,629,632	47,732.00	50.1
Standard disc size, XL 3 layer[8]	12	3	100,103,356,416	95,466.00	100.1
Standard disc size, XL 4 layer[8]	12	4	128,001,769,472	122,072.00	128.0
Mini disc size, single layer	8	1	7,791,181,824	7,430.25	7.8
Mini disc size, dual layer	8	2	15,582,363,648	14,860.50	15.6

BDXL

100 GB BDXL ระบบจานสามชั้น ผลิตโดย Sharp

The BDXL รองรับขนาด 100 GB และ 128 GB โดยใช้จานเดียว^[9][10] และ 100 GB ในการเขียนอ่านซ้ำโดยเปิดตัวใน เดือน มิถุนายน 2553

BD-R 3.0 Format Specification (BDXL) เพิ่มคุณภาพชั้น ในการพัฒนา BDAV format ด้วยการอ่านจานความเร็ว 2× และ 4× โดยการส่งผ่านข้อมูล 100/128 GB และ ใช้พื้นที่เพียง UDF2.5/2.6.^[11]

BD-RE 4.0 Format Specification (BDXL) เพิ่มคุณภาพชั้น ในการพัฒนาระบบอ่านเขียนซ้ำ BDAV พร้อมความเร็ว 2× และ 4× โดยการส่งผ่านข้อมูล 100 GB พร้อมการใช้พื้นที่เพียง UDF2.5 ในระบบ^[12]

ความเร็ว

ความเร็วของการอ่านและเขียน จะมีความเร็วมากกว่า ดีวีดี ถึง 3เท่า กล่าวคือเร็วกว่า วีดี ถึง 6 เท่า

+ BD drive speeds	ความเร็วสูงสุด	อ่านข้อมูล		~เขียนข้อมูล (นาที)
Mbit/s		MB/s	จานชั้นเดียว	จานสองชั้น
1×	36	4.5	90	180
2×	72	9	45	90
4×	144	18	22.5	45
6×	216	27	15	30
8×	288	36	11.25	22.5
10×	360	45	9	18
12×	432	54	7.5	15
14×	504	63	6.5	13
16×	576	72	5.7	11.5

การพัฒนาคุณภาพ

AVCHD

บทความหลัก: AVCHD

AVCHD เป็นการพัฒนาจากระบบ ภาพความละเอียดสูง high definition tapeless camcorder โดยความเข้ากันได้จากระบบเดิม random access ที่ความคมชัดต่ำ และการบันทึกเสียงที่ต่ำไม่ได้คุณภาพ จึงจำเป็นต้องสร้างระบบ AVC-video และ ระบบเสียง Dolby AC-3 (or linear PCM) มาใช้ในแบบ ดิจิทัล

โดยระบบการเล่น AVCHD playback แต่เดิมยังไม่รองรับในจานบลูเรย์ playback จนมีการยกระดับความเข้ารหัสคุณภาพของภาพและเสียงให้มากกว่าระบบเดิม โดยสามารถใช้ควบคุ่กับ ระบบ DVD เดิม ทั้งสื่อบันทึกแบบเก่า SD/SDHC memory cards, "Memory Stick" cards และฮาร์ดดิสก์^[13]

AVCREC

บทความหลัก: AVCREC

AVCREC สามารถใช้ใน BDAV เพื่อการบันทึกไฟล์วิดีโอ คุณภาพสูงมากกว่า DVD^[14] สามารถนำเสนอ AVCREC ในการยกระดับคุณภาพของภาพยนตร์จาก DVD ขึ้นมาเป็นระบบคุณภาพความละเอียดสูง โดยประเทศญี่ปุ่น ISDB โดยเปลี่ยจากการบันทึกแบบความคมชัดปกติไปเป็นแบบดิจิทัลทีวี digital video recorder จำเป็นต้องบันทึกในพื้นที่ขนาดใหญ่ขึ้น โดย BLU RAY ให้พื้นที่มากกว่า HD REC

บลูเรย์สามมิติ

Blu-ray Disc Association (BDA) กำหนดมาตรฐานสำหรับการบันทึกข้อมูลภาพพิเศษทางลักษณะการเรียงตัวของชั้นภาพ ซึ่งเรียกว่าภาพยนตร์สามมิติ (3D film) และโทรทัศน์สามมิติ (3D television) ลงบนจานบลูเรย์^[15] ในวันที่ 17 ธันวาคม 2552 BDA ประกาศมาตรฐานและคุณสมบัติของไฟล์ข้อมูลวิดีโอสามมิติ เพื่อให้สามารถบันทึกข้อมูลภาพยนตร์สามมิติลงแผ่น Blu-ray Disc และเปิดรับชมเป็นแบบภาพสามมิติได้อย่างถูกต้องเป็นมาตรฐานเดียวกัน อีกทั้งยังจะต้องสามารถเปิดชมจานบลูเรย์สามมิติโดยเลือกเป็นแบบภาพธรรมดาหรือสองมิติได้ตามปกติของเครื่องเล่น Blu-ray^[16]

โดยบริษัท Sony ได้นำเอาความสามารถทางสามมิติและระบบเล่นจานบลูเรย์สามมิติใส่ลงใน firmware upgrade ของเครื่องเล่นเกม PlayStation 3 ในวันที่ 21 เมษายน 2553^[17] ให้สามารถเล่นภาพยนตร์สามมิติได้ โดยในการพัฒนา version 3.70 การอัปเดต วันที่ 9 สิงหาคม 2554 PlayStation 3 รองรับระบบ เสียง DTS-HD Master Audio และ DTS-HD High Resolution Audio ในระบบการเล่นภาพยนตร์จากจานบลูเรย์สามมิติ^[18] รวมทั้ง Dolby TrueHD ^[19]

วิดีโอ

ความละเอียดระดับสูง High-definition video โดย BD-ROMs สามารถฉายภาพขนาด 1920×1080 pixel ด้วยความเร็ว 60 (59.94) fields ต่อวินาที โดยสามารถลดความเร็วภาพเป็น 1920×1080 pixel ความเร็วในการฉาย 24 ภาพต่อวินาที สามารถเพิ่มระดับเป็น 59.94 ภาพต่อวินาที จากความละเอียดเดิม 1280×720 พิกเซล^[20] โดยปัจจุบันรองรับความกว้างของภาพที่ 1920×1080 โดยความเร็วในการฉาย 60p และ 50p ^[21]

ความกว้างของภาพ	ความเร็วภาพต่อวินาที	สัดส่วนภาพ
1920×1080	60i (59.94i)	16:9
1920×1080	50i	16:9
1920×1080	24p	16:9
1920×1080	23.976p	16:9
1440×1080[b]	60i (59.94i)	4:3
1440×1080[b]	50i	4:3
1440×1080[b]	24p	4:3
1280×720	60p (59.94p)	16:9
1280×720	50p	16:9
1280×720	24p	16:9
720×480	60i (59.94i)	4:3 or 16:9
720×576	50i	4:3 or 16:9

ระบบเสียง​

Specification of BD-ROM Primary audio streams:[22]
	LPCM (lossless)	Dolby Digital	Dolby Digital Plus	Dolby TrueHD (lossless)	DTS Digital Surround	DTS-HD Master Audio (lossless)	DRA	DRA extension
Max. bitrate	27.648 Mbit/s	640 kbit/s	4.736 Mbit/s	18.64 Mbit/s	1.524 Mbit/s	24.5 Mbit/s	1.5 Mbit/s	3.0 Mbit/s
Max. channel	8  (48 kHz, 96 kHz), 6  (192 kHz)	5.1	7.1	8  (48 kHz, 96 kHz), 6  (192 kHz)	5.1	8  (48 kHz, 96 kHz), 6  (192 kHz)	5.1	7.1
Bits/sample	16, 20, 24	16, 24	16, 24	16, 24	16, 20, 24	16, 24	16	16
Sample frequency	48 kHz, 96 kHz, 192 kHz	48 kHz	48 kHz	48 kHz, 96 kHz, 192 kHz	48 kHz	48 kHz, 96 kHz, 192 kHz	48 kHz	48 kHz, 96 kHz

การเข้ารหัส

Feature	BD-Audio	BD-Video
		Grace Period[d]	Bonus View	BD-Live[e]	Blu-ray 3D
	Profile 3.0[c]	Profile 1.0	Profile 1.1	Profile 2.0	Profile 5.0
Built-in persistent memory	No	64 KB	64 KB	64 KB	64 KB?
Local storage capability[a]	No	Optional	256 MB	1 GB	1 GB
Secondary video decoder (PiP)	No	Optional	Mandatory	Mandatory	Mandatory
Secondary audio decoder[b]	No	Optional	Mandatory	Mandatory	Mandatory
Virtual file system	No	Optional	Mandatory	Mandatory	Mandatory
Internet connection capability	No	No	No	Mandatory	Mandatory

^ a This is used for storing audio/video and title updates. It can either be built-in memory or removable media, such as a memory card or USB flash memory.
^ b A secondary audio decoder is typically used for interactive audio and commentary.
^ c Profile 3.0 is a separate audio-only player profile. The first Blu-ray Disc album to be released was Divertimenti, by record label Lindberg Lyd, and it has been confirmed to work on the PS3.^[23][24]
^ d Also known as Initial Standard profile.
^ e Also known as Final Standard profile.

การเข้ารหัสประเทศ

มีการแบ่งประเทศในการเข้ารหัสเพื่อการจัดจำหน่ายตามภูมิภาคต่าง ๆ

การเข้ารหัสตามระบบพื้นที่^[25]

  A/1 : อเมริกาเหนือและใต้ (ยกเว้นกรีนแลนด์) และเขตสังกัด, เอเชียตะวันออก (ยกเว้นจีนแผ่นดินใหญ่และมองโกเลีย) และเอเชียตะวันออกเฉียงใต้

  B/2 : แอฟริกา, ตะวันออกกลาง, เอเชียตะวันตก, ยุโรป (ยกเว้นเบลารุส, รัสเซีย และยูเครน), ออสเตรเลีย, นิวซีแลนด์ และเขตสังกัด

  C/3 : เอเชียกลาง, เอเชียตะวันออก (เฉพาะจีนแผ่นดินใหญ่และมองโกเลีย), เอเชียใต้, ยุโรปตะวันออก (เฉพาะเบลารุส, รัสเซีย และยูเครน) และเขตสังกัด

รหัสพื้นที่	ประเทศ
เอ	ประเทศในอเมริกาเหนือ, อเมริกากลาง, อเมริกาใต้ และเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ รวมทั้งไต้หวัน, ญี่ปุ่น, ฮ่องกง, มาเก๊า และเกาหลี
บี	ประเทศในยุโรป, แอฟริกา และเอเชียตะวันตก รวมทั้งออสเตรเลียและนิวซีแลนด์
ซี	ประเทศในเอเชียกลางและเอเชียใต้ รวมทั้งจีนและรัสเซีย

ดูเพิ่ม

• Blu-ray Disc authoring
• Blu-ray Disc recordable
• Comparison of high definition optical disc formats
• Comparison of video player software: Optical media ability, for a list of software BD video players
• Digital 3D and 3D television
• Disk-drive performance characteristics
• Format war
• HD DVD
• High definition optical disc format war
• High-definition television
• 4K resolution
• List of Blu-ray 3D releases
• List of Blu-ray manufacturers
• 2D plus Delta
• Ultra HD Blu-ray