ปราสาทตาพรหม

ปราสาทตาพรหม (เขมร: ប្រាសាទតាព្រហ្ម, UNGEGN: Ta Prôhm, ALA-LC: Tā Brahm [taː prom]; "บรรพบุรุษพรหม") เป็นชื่อสมัยใหม่ของวิหารใกล้นครเสียมราฐ ประเทศกัมพูชา ตั้งอยู่ทางตะวันออกของนครธมประมาณกิโลเมตรเดียว และอยู่ตรงขอบใต้สุดของบารายตะวันออก สร้างขึ้นในรูปแบบบายนช่วงปลายคริสต์ศตวรรษที่ 12 ถึงต้นคริสต์ศตวรรษที่ 13 และเดิมมีชื่อเรียกว่า ราชวิหาร (เขมร: រាជវិហារ, UNGEGN: Réachvĭhar, ALA-LC: Rājvihār [riəc.vihiə]) พระเจ้าชัยวรมันที่ 7 แห่งจักรวรรดิเขมร ทรงสถาปนาเป็นอารามพุทธมหายานและศูนย์การเรียนรู้ที่อุทิศแด่พระราชมารดา^[1] โดยต้องใช้ประชาชนเกือบ 80,000 คนในการดูแลรักษาหรือเข้าร่วมงานที่วิหาร รวมถึงข้าราชบริพารกว่า 2,700 นายและนักเต้นรำ 615 คน^[1]

ปราสาทตาพรหม
ศาสนา
ศาสนา	พุทธ
นิกาย	มหายาน
จังหวัด	จังหวัดเสียมราฐ
เทพ	ปรัชญาปารมิตา
ที่ตั้ง
ที่ตั้ง	เมืองพระนคร
ประเทศ	กัมพูชา
ที่ตั้งในประเทศกัมพูชา
พิกัดภูมิศาสตร์	13°26′06″N 103°53′21″E
สถาปัตยกรรม
ผู้ก่อตั้ง	พระเจ้าชัยวรมันที่ 7
เสร็จสมบูรณ์	1186; 839 ปีที่แล้ว (1186)

ปราสาทตาพรหม
ข้อมูลทั่วไป
ประเภท	ปราสาทหิน ศาสนสถาน
สถาปัตยกรรม	เขมรโบราณ
เริ่มสร้าง	ราวปลายคริสต์ศตวรรษที่ 12 ถึงช่วงต้นคริสต์ศตวรรษที่ 13
ข้อมูลทางเทคนิค
โครงสร้าง	หินทราย

วิหารนี้ได้รับการเรียกขานเป็น "วิหารทูมเรเดอร์" หรือ "วิหารแอนเจลีนา โจลี" จากการปรากฏในภาพยนตร์ ลาร่า ครอฟท์ ทูมเรเดอร์ (2001)^[1][2]

วิหารนี้สร้างขึ้นโดยไม่ใช้ปูน และเมื่อถูกทิ้งร้าง ต้นไม้ก็หยั่งรากลงในหินที่คลายตัว^[3] ต้นไม้เติบโตท่ามกลางซากปรักหักพัง และป่าโดยรอบทำให้ที่นี่เป็นหนึ่งในวิหารที่ได้รับความนิยมจากนักท่องเที่ยวมากที่สุด^[3] สถานที่แห่งนี้อยู่ในรายการแหล่งมรดกโลกของยูเนสโกตั้งแต่ ค.ศ. 1992

ประวัติ

สถาปนาและขยาย

ใน ค.ศ. 1186 พระเจ้าชัยวรมันที่ 7 ทรงเริ่มดำเนินโครงการก่อสร้างและงานสาธารณะขนาดใหญ่ ราชวิหาร ซึ่งปัจจุบันเรียกว่าตาพรหม ("บรรพบุรุษพรหม") เป็นหนึ่งในวิหารแรก ๆ ที่ก่อตั้งขึ้นตามโครงการดังกล่าว ศิลาจารึกเพื่อรำลึกถึงการสถาปนาระบุวันที่เป็น ค.ศ. 1186^[4]

พระเจ้าชัยวรมันที่ 7 ทรงสร้างราชวิหารเพื่ออุทิศแด่พระราชวงศ์ ปรัชญาปารมิตาที่เป็นบุคลิษฐานแห่งความรู้ปรพจำวิหารนี้ วาดแบบตามพระราชมารดา วิหารโดยรอบทางเหนือและใต้ในวงล้อมที่สามอุทิศแด่ Jayamangalartha คุรุของกษัตริย์^[5]: 174 และพระเชษฐาตามลำดับ ทำให้ปราสาทตาพรหมเป็นคู่ที่เสริมกับอารามปราสาทพระขรรค์ที่อุทิศใน ค.ศ. 1191 ภาพหลักที่แทนด้วยพระโพธิสัตว์โลเกศวร และอิงแบบตามพระราชบิดา^[6]

ศิลาจารึกขิงวิหารระบุว่าที่นี่เป็นที่อยู่ของประชาชนกว่า 12,500 คน (รวมนักบวชชั้นสูง 18 รูป และนักเต้นรำ 615 คน) กับพลเมืองในหมู่บ้านโดยรอบ 80,000 คนต่างทำงานเพื่อจัดหาบริการและสิ่งของจำเป็น นอกจากนี้ แผ่นจารึกยังระบุด้วยว่าวิหารแห่งนี้สะสมทรัพย์สมบัติไว้มากมาย อาทิ ทองคำ ไข่มุก และผ้าไหม^[7] การขยายและการต่อเติมปราสามตาพรหมยังคงเกิดขึ้นจนถึงรัชสมัยพระเจ้าศรีนทรวรมันในช่วงปลายคริสต์ศตวรรษที่ 13

ละทิ้งและฟื้นฟู

รากสมพงเลี้อยตามห้อง

หลังจากจักรวรรดิเขมรได้ล่มสลายลงราวคริสต์ศตวรรษที่ 15 ปราสาทตาพรหมก็ถูกทิ้งร้างและไม่ได้รับการพูดถึงมาเป็นเวลาหลายศตวรรษ จนกระทั่งในช่วงต้นคริสต์ศตวรรษที่ 20 จึงได้เริ่มความพยายามในการบูรณะโดยสำนักฝรั่งเศสแห่งปลายบุรพทิศ^[8]

ใน ค.ศ. 1992 ยูเนสโกจัดให้ปราสาทตาพรหมเป็นแหล่งมรดกโลก การบูรณะและฟื้นฟูตาพรหมเป็นโครงการร่วมมือระหว่างกรมสำรวจโบราณคดีอินเดียกับ APSARA (Authority for the Protection and Management of Angkor and the Region of Siem Reap)^[9]

ใน ค.ศ. 2013 กรมสำรวจโบราณคดีอินเดียบูรณะส่วนต่างๆ ของบริเวณวิหารเกือบทั้งหมด โดยบางส่วนก่อสร้างขึ้นใหม่หมด^[9] ทางเดินไม้ ชานชาลา และราวบันไดเชือกถูกสร้างขึ้นรอบ ๆ สถานที่เพื่อปกป้องโบราณสถานจากความเสียหายเพิ่มเติมจากนักท่องเที่ยว

ในเดือนพฤศจิกายน ค.ศ. 2022 การบูรณะหอนางระบำ (Hall of Dancers) เสร็จสมบูรณ์^[10]

ภาพ