รถไฟฟ้าปารีส

รถไฟฟ้าปารีส (ฝรั่งเศส: Métro de Paris) เป็นระบบรถไฟฟ้าขนส่งมวลชนในกรุงปารีส ประเทศฝรั่งเศส ถือเป็นสัญลักษณ์ของเมืองก็ว่าได้ เห็นได้ชัดจากอิทธิพลของนวศิลป์ (Art Nouveau) มีเส้นทางทั้งหมด 16 สาย ส่วนมากมักจะอยู่ใต้ดินและมีความยาวทั้งสิ้น 213 กิโลเมตร (133 ไมล์) และมีสถานี 298 แห่ง

รถไฟฟ้าปารีส
ข้อมูลทั่วไป
เจ้าของ	RATP
ที่ตั้ง	กรุงปารีส
ประเภท	รถไฟใต้ดิน
จำนวนสาย	16 (สาย 1-14, 3 (2) และ 7 (2))
จำนวนสถานี	303
ผู้โดยสารต่อวัน	4,175,000 คน (2011)
ผู้โดยสารต่อปี	1.524 พันล้านคน (2011)
การให้บริการ
เริ่มดำเนินงาน	19 กรกฎาคม ค.ศ. 1900
ผู้ดำเนินงาน	RATP
ข้อมูลทางเทคนิค
ระยะทาง	214 km (133 mi)
รางกว้าง	1,435 mm (4 ft 8 1⁄2 in) (รางมาตรฐาน)
ผังเส้นทาง

รถไฟฟ้าสายแรกเปิดโดยไม่มีพิธีรีตองในปี พ.ศ. 2443 ระหว่างงานนิทรรศการนานาชาติ (Exposition Universelle 1900) หลังจากนั้นระบบขนส่งมวลชนรถไฟฟ้าได้ขยายตัวอย่างรวดเร็วจนกระทั่งเสร็จในช่วงปี พ.ศ. 2463 ส่วนการขยายออกไปยังชานเมืองได้บรรลุในช่วง 10 กว่าปีต่อมา

ระบบรถไฟฟ้าปารีสได้ถึงจุดอิ่มตัวในช่วงหลังสงครามโลกครั้งที่ 2 ซึ่งระบบรถไฟฟ้าก็ได้นำขบวนรถไฟฟ้าใหม่เข้ามาให้บริการเนื่องจากการจราจรอันคับคั่ง ซึ่งการต่อเติมนั้นเป็นไปได้ยากและมีขีดจำกัดจึงได้เกิดรถไฟฟ้าแอร์เออแอร์ขึ้นในปี พ.ศ. 2503 เป็นต้นมา

กรุงปารีสเป็นเมืองที่มีสถานีรถไฟฟ้าใต้ดินที่หนาแน่นที่สุดในโลก ด้วยสถานีกว่า 245 แห่งภายในเนื้อที่กรุงปารีส 41 ตารางกิโลเมตร (16 ตารางไมล์) แต่ละสายจะมีชื่อเป็นหมายเลขตั้งแต่ 1 ถึง 14 และมีสายรองอีกสองสายคือ สาย 3 (2) และสาย 7 (2) สายรองทั้งสองเคยเป็นส่วนหนึ่งของสาย 3 และ 7 แต่แยกตัวออกมาภายหลังในปี พ.ศ. 2514 และ พ.ศ. 2510 ตามลำดับ

รถไฟฟ้าปารีสมีสถานีทั้งหมด 298 แห่ง (382 ป้าย) โดยเชื่อมต่อกับสายอื่น 62 ป้าย มีจำนวนผู้โดยสารใช้บริการประมาณ 4.5 ล้านคนต่อวัน (1,409 ล้านคนต่อปี) ถือเป็นลำดับที่ 4 ของโลก ตามหลังมอสโก โตเกียว และเม็กซิโกซิตี และอยู่ในลำดับที่ 7 ของโลกเมื่อเปรียบเทียบระยะทางการเดินรถไฟฟ้า รองจากนิวยอร์ก โซล โตเกียว มอสโก มาดริด (แต่ถ้ารวมกับแอร์เออแอร์แล้วจะอยู่ในอันดับที่ 1) ส่วนจำนวนสถานีนั้นอยู่ที่ลำดับ 3 ของโลก รองลงมาจากนิวยอร์ก (468 สถานี) และโซล ทั้งนี้สถานีชาเตอแล-เลอาลยังเป็นสถานีรถไฟฟ้าใต้ดินที่ใหญ่ที่สุดในโลกอีกด้วย

แต่ละสายจะมีเลขและสีในการบ่งบอก ส่วนทิศทางในการเดินทางเห็นได้จากสถานีปลายทางของแต่ละสาย

การใช้บริการ

เวลาเปิดบริการ

รถไฟฟ้าปารีสจะเปิดให้ใช้บริการในเวลา 05.00 น. จนถึง 01.00 น. ทุกวันและทุกสถานี รถไฟฟ้าขบวนสุดท้ายมักจะถูกเรียกว่า "balai" (ไม้กวาด) เนื่องจากได้กวาดผู้โดยสารชุดสุดท้ายของวันไปยังสถานีในเวลา 01.15 น. ทั้งนี้ในวันเสาร์และวันก่อนถึงวันหยุดเทศกาลจะเลื่อนเวลาปิดให้บริการไปอีก 1 ชั่วโมง และตั้งแต่วันที่ 7 ธันวาคม พ.ศ. 2550 เป็นต้นมา รถไฟฟ้าปารีสได้เปิดให้บริการเพิ่มขึ้นอีก 1 ชั่วโมงในคืนวันศุกร์

รถไฟฟ้าปารีสยังเปิดตลอดเวลาในวันสิ้นปี วันดนตรีสากล วันนุยบล็องช์ และเทศกาลอื่น ๆ อีกด้วย

การใช้บริการ

บัตรรถไฟฟ้า t+

บัตรรถไฟสามารถซื้อได้จากแผงขายบัตรหรือเครื่องขายอัตโนมัติบริเวณทางเข้าสถานีรถไฟ เมื่อสอดบัตรบริเวณประตูทางเข้าอัตโนมัติแล้ว มันจะเปิดให้ผู้โดยสารสามารถเดินทางต่อไปยังชานชาลา หลังจากนั้นเครื่องจะให้บัตรรถไฟคืน

เครื่องขายตั๋วอัตโนมัติที่สถานีรถไฟฟ้าปารีส มีภาษาฝรั่งเศส ภาษาอังกฤษ และภาษาเยอรมัน

บัตรรถไฟ

บัตรรถไฟมาตรฐานของรถไฟฟ้าปารีสคือ "บัตรรถไฟฟ้า t+" ซึ่งสามารถใช้ได้ในระยะเวลา 90 นาทีหลังจากเข้าชานชาลาและเดินทางได้เพียงรอบเดียว บัตรนี้สามารถใช้ได้ทั้งระบบรถไฟฟ้าปารีส รถเมล์ รถราง หรือแม้กระทั่งพื้นที่ 1 ของรถไฟฟ้าแอร์เออแอร์ (RER) ทำให้เป็นการลดการโดยสารจากระบบการขนส่งแบบเดียวกัน (เช่น รถไฟฟ้า - รถไฟฟ้า, รถโดยสารประจำทาง - รถโดยสารประจำทาง, รถราง - รถราง) ให้สามารถเชื่อมต่อกับระบบขนส่งมวลชนประเภทอื่นได้ ระหว่างรถโดยสารประจำทาง - รถราง, รถไฟฟ้า - รถไฟฟ้าแอร์เออแอร์ พื้นที่ 1 เป็นต้น หรือสามารถซื้อ 10 ใบ ซึ่งเรียกว่า "การ์แน" (carnet)

ข้อมูลทางเทคนิค

โดยรวม

รถไฟฟ้าปารีสมีความยาวกว่า 213 กิโลเมตร (133 ไมล์) และมีสถานี 298 แห่ง 382 ป้ายจอดและ 62 ตัวเชื่อมระหว่างสาย ในที่นี้ไม่ได้รวมถึงระบบรถไฟฟ้าแอร์เออแอร์ ความยาวเฉลี่ยในแต่ละสถานีคือ 562 เมตร (1,845 ฟุต) รถไฟฟ้าจะจอดทุกสถานี แต่ละสายจะไม่มีการใช้ชานชาลาร่วมกัน แม้กระทั่งสถานีเชื่อมต่อก็ตาม ซึ่งก็เหมือนกับรถไฟฟ้าแอร์เออแอร์

ความเร็วเฉลี่ยของรถไฟฟ้าปารีสคือ 35 กม./ชม. (22 ไมล์/ชม.) และมีความเร็วสูงสุดคือ 70 กม./ชม. (44 ไมล์/ชม.) ยกเว้นรถไฟฟ้าอัตโนมัติ ไร้คนขับของสาย 14 ซึ่งมีความเร็วสูงสุดถึง 80 กม./ชม. รถไฟฟ้าปารีสโดยทั่วไปจะโดยสารทางฝั่งขวาเสมอ รางรถไฟใช้แบบรางมาตรฐานยุโรป ส่วนรางแบบขนส่งจะมีขนาดเล็กกว่าสายหลักของ SNCF ในแต่ละสายอาจจะมีตู้รถไฟฟ้าต่างกันจาก 3 จนถึง 6 ตู้ โดยแต่ละสายจะมีจำนวนตู้เท่ากัน และรับไฟฟ้ากระแสตรงขั้วบวกเพื่อขับเคลื่อนจากรางที่สาม (750v DC) ยกเว้นสายที่ใช้ล้อยาง ซึ่งจะรับพลังงานไฟฟ้าขับเคลื่อนจากรางตรงกลาง (750v DC) ซึ่งมีสาย 1, 4, 6, 11 และ 14 ใช้ล้อยาง

รถไฟฟ้าสายแรกสุดคือ สาย 1 ซึ่งขุดด้วยมือไปตามทางถนนช็องเซลีเซเป็นเส้นตรง พวกวิศวกรต้องขุดไปตามถนนหรือต้องปะกับสิ่งก่อสร้างใต้ดิน ซึ่งเป็นเหตุผลว่าทำไมบางสถานี (สาย 8 และสาย 13) มีชานชาลาที่ไม่ได้อยู่แนวเดียวกัน เพราะถนนข้างบนแคบเกินไปในการสร้างชานชาลาให้ตรงข้ามกัน

ล้อขับเคลื่อน

ล้อขับเคลื่อนของรถไฟฟ้าปารีสนั้นมี 2 แบบ ได้แก่ ล้อเหล็ก (Matériel fer: MF) และล้อยาง (Matériel pneu: MP) โดยแต่ละรุ่นจะมีชื่อต่างกันโดยตั้งชื่อในปีที่ออกแบบ ไม่ใช่ปีที่ให้บริการเป็นครั้งแรก

• ล้อยาง
  • MP 59 : สาย 4 และ 11 (จะถูกเลิกใช้เมื่อการเคลื่อนย้าย "MP 89 CC" จากสาย 1 สำเร็จ)
  • MP 73 : สาย 6
  • MP 89 CA : สาย 14
  • MP 89 CC : สาย 1 (จะถูกเคลื่อนย้ายไปยังสาย 4 เริ่มในปี พ.ศ. 2551 - 2552)
  • MP 05 : ไว้สำหรับสาย 1 ภายในปี พ.ศ. 2553
• ล้อเหล็ก
  • MF 67 : สาย 3, 10, 12 และแบบ 3 ตอนในสาย 3 (2)
  • MF 77 : สาย 7, 8 และ 13
  • MF 88 : สาย 7 (2)
  • MF 2000 : สาย 2, 5 และ 9

สายที่เปิดให้บริการ

รถไฟฟ้าปารีส
สาย		เปิดใช้บริการ	ต่อขยายครั้งล่าสุด	จำนวน สถานี	ระยะทาง		ระยะทางเฉลี่ย ระหว่างสถานี (เมตร)	จำนวนรอบที่วิ่ง (ต่อปี)	สถานีต้นทาง / ปลายทาง
					กม.	ไมล์
	สาย 1	พ.ศ. 2443	พ.ศ. 2535	25	16.6	10.3	692	213,921,408	• ลาเดฟ็องส์ • ชาโตเดอแว็งแซน
	สาย 2	พ.ศ. 2443	พ.ศ. 2446	25	12.3	7.7	513	95,945,503	• ปอร์ตโดฟีน • นาซียง
	สาย 3	พ.ศ. 2447	พ.ศ. 2514	25	11.7	7.3	488	91,655,659	• ปงเดอเลอวาลัว • กาลีเยนี
	สาย 3 (2)	พ.ศ. 2514	พ.ศ. 2514	4	1.3	0.8	433		• ปอร์ตเดลีลา • ก็องแบตา
	สาย 4	พ.ศ. 2451	พ.ศ. 2556	27	12.1	7.5	424	155,348,608	• ปอร์ตเดอกลีญ็องกูร์ • แมรีเดอมงรูฌ
	สาย 5	พ.ศ. 2449	พ.ศ. 2528	22	14.6	9.1	695	92,778,870	• บอบีญี • ปลัสดีตาลี
	สาย 6	พ.ศ. 2452	พ.ศ. 2485	28	13.6	8.5	504	104,102,370	• ชาร์ล เดอ โกล - เอตวล • นาซียง
	สาย 7	พ.ศ. 2453	พ.ศ. 2530	38	22.4	13.9	605	121,341,833	• ลากูร์เนิฟว์ • วีลฌุอิฟ • แมรีดีวรี
	สาย 7 (2)	พ.ศ. 2510	พ.ศ. 2510	8	3.1	1.9	443		• หลุยส์ บล็อง • เพรแซ็ง-แฌร์แว
	สาย 8	พ.ศ. 2456	พ.ศ. 2554	38	23.4	14.5	614	92,041,135	• บาลาร์ • ปวงต์ดูว์ลัก
	สาย 9	พ.ศ. 2465	พ.ศ. 2480	37	19.6	12.2	544	119,885,878	• ปงเดอแซฟวร์ • แมรีเดอมงเทรย
	สาย 10	พ.ศ. 2466	พ.ศ. 2524	23	11.7	7.3	532	40,411,341	• บูลอญ • การ์โดสแตร์ลิตซ์
	สาย 11	พ.ศ. 2478	พ.ศ. 2480	13	6.3	3.9	525	46,854,797	• ชาเตอแล • แมรีเดลีลา
	สาย 12	พ.ศ. 2453	พ.ศ. 2555	29	13.9	8.6	515	81,409,421	• ฟรงปอปูว์แลร์ • แมรีดีซี
	สาย 13	พ.ศ. 2454	พ.ศ. 2551	32	24.3	15.0	776	114,821,166	• ชาตียง - มงรูฌ • แซ็ง-เดอนี • อาเนียร์ - เฌินวีลีเย
	สาย 14	พ.ศ. 2541	พ.ศ. 2550	9	9	5.6	1,129	62,469,502	• แซ็ง-ลาซาร์ • ออแล็งปียาด

แหล่งข้อมูลอื่น

• ข่าวสารและข้อมูลเกี่ยวกับระบบขนส่งมวลชนในปารีส (รถเมล์, แอร์เออแอร์, รถไฟฟ้า) เก็บถาวร 2005-12-08 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน (ฝรั่งเศส)

สถานีย่อยประเทศฝรั่งเศส