พระนางราชธาตุกัลยา

พระนางราชธาตุกัลยา (พม่า: ရာဇ ဓာတု ကလျာ, ออกเสียง: [jàza̰ dàdṵ kələjà]; 12 พฤศจิกายน ค.ศ. 1559 – พฤศจิกายน ค.ศ. 1603) เป็นพระวรชายาในพระมหาอุปราชาใน ค.ศ. 1586 ถึง 1593 และพระชายาในพระมหาอุปราชแห่งตองอูเป็นเวลาเจ็ดเดือนใน ค.ศ. 1603 พระนางเป็นที่รู้จักจากพระสิริโฉมที่งดงามซึ่งนะฉิ่นเหน่าง์ พระสวามีองค์ที่ 2 ได้นิพนธ์บทกวีถึงความงามของพระนาง^[1]

พระนางราชธาตุกัลยา ရာဇ ဓာတု ကလျာ
พระราชานุสาวรีย์นะฉิ่นเหน่าง์กับราชธาตุกัลยาที่ตองอู
พระชายาในพระมหาอุปราชแห่งเกตุมะดี
ดำรงพระยศ	21 มีนาคม [ตามปฎิทินเก่า: 11 มีนาคม] 1603 – พฤศจิกายน ค.ศ. 1603
ราชาภิเษก	21 มีนาคม [ตามปฎิทินเก่า: 11 มีนาคม] 1603
ก่อนหน้า	พระนางเมงเกงสอ
ถัดไป	ไม่ทราบ
พระวรชายาในพระมหาอุปราชา
ดำรงพระยศ	ป. พฤศจิกายน ค.ศ. 1586 – 8 กุมภาพันธ์ [ตามปฎิทินเก่า: 29 มกราคม] 1593
ก่อนหน้า	พระนางนะชีนแมดอ
ถัดไป	ไม่ทราบ
ประสูติ	12 พฤศจิกายน ค.ศ. 1559 วันอาทิตย์ ขึ้น 14 ค่ำ เดือน นะดอ 921 ME พะโค จักรวรรดิตองอู
สิ้นพระชนม์	พฤศจิกายน ค.ศ. 1603 เดือน ดะซองโม่น 965 ME (ประมาณ 44 พรรษา) ตองอู
คู่อภิเษก	มังกยอชวา (ค.ศ. 1586–1593, พระองค์สวรรคต) นะฉิ่นเหน่าง์ (ค.ศ. 1603)
พระราชบุตร	ไม่มี
ราชวงศ์	ตองอู
พระราชบิดา	พระเจ้าบุเรงนอง
พระราชมารดา	พระนางราชเทวี
ศาสนา	พุทธเถรวาท

พระประวัติช่วงต้น

พระนางราชธาตุกัลยาประสูติเมื่อวันที่ 12 พฤศจิกายน ค.ศ. 1559 ที่หงสาวดี เป็นพระราชธิดาของพระเจ้าบุเรงนองที่ประสูติจากพระนางราชเทวี^[2] พระนางมีพระนามว่า ราชธาตุกัลยา เพราะพระนางเสด็จพระราชสมภพในวันอุทิศพระธาตุในมหาเจดีย์ที่หงสาวดีครั้งแรก^{[2][note 1]} พระนางสืบเชื้อสายจากอาณาจักรอังวะทางฝั่งของพระมารดา โดยพระนางมีพระเชษฐาและพระอนุชาร่วมพระบิดาพระมารดาเดียวกันอีก 2 พระองค์ พระเชษฐาคือ นรธาเมงสอ และพระอนุชา สิริสุธรรมราชา^[3] ซึ่งทั้งสามพระองค์เจริญพระชนม์ที่พระราชวังกัมโพชธานีในหงสาวดี และได้เลื่อนขึ้นเป็นเชื้อพระวงศ์ชั้นสูงเมื่อเดือนมีนาคม ค.ศ. 1563 เมื่อพระมารดาได้รับการสถาปนาเป็นพระมเหสีองค์ที่ 3 และองค์สุดท้ายของพระเจ้าบุเรงนอง^[4]

พระนางได้รับการศึกษาในพระราชวังซึ่งพระนางโปรดการแต่งกลอน (และต่อมากลายเป็นกวีที่มีชื่อเสียง)^[5] เมื่อพระชนมายุ 15 พรรษาพระนางได้เข้าพิธีชินบยู หรือพิธีเจาะหูของเด็กผู้หญิงเมื่อวันที่ 27 กุมภาพันธ์ ค.ศ. 1574^[6]

ในวัฒนธรรมร่วมสมัย

พระนางราชธาตุกัลยาเป็นตัวละครในภาพยนตร์และละครโทรทัศน์ไทยหลายเรื่อง อาทิละครเรื่อง สมเด็จพระนเรศวรมหาราช พ.ศ. 2530 ในชื่อ เจ้านางศิริเทวี รับบทโดย รัญญา ศิยานนท์ ละครเรื่อง กษัตริยา พ.ศ. 2546 ในชื่อ เจ้านางเมวดี รับบทโดย สุภาภรณ์ แสงทอง ภาพยนตร์เรื่อง สุพรรณกัลยา พ.ศ. 2547 ในชื่อ พระนางธาตุกัลยา รับบทโดย ธิดารัตน์ จักรสิงห์โต ละครเรื่อง ตำนานสมเด็จพระนเรศวรมหาราช เดอะซีรีส์ ภาคศึกล้างแผ่นดิน พ.ศ. 2562 รับบทโดย สลิตา กลิ่นจันทน์^[7][8]

หมายเหตุ

1. ของที่ถวายให้กับหอพระธาตุ ส่วนใหญ่เป็นทอง เงิน เครื่องเพชร หินล้ำค่า และพระพุทธรูป ถูกเรียกว่า ทัด-ดอว์ (ဓာတ်တော်) โดยคำว่า ทัด มาจากคำในภาษาบาลีว่า ธาตุ (Rhys Davids, Stede 1993: 340) ส่วนกัลยะ (ကလျာ) เป็นรูปภาษาพม่าของกัลยาณะ (Rhys Davids, Stede 1993: 199)