พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมขุนราชสีหวิกรม

พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมขุนราชสีหวิกรม มีพระนามเดิมว่า หม่อมเจ้าชุมสาย เป็นพระราชโอรสลำดับที่ 21 ในพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว ประสูติแต่เจ้าจอมมารดาเอมใหญ่ ในรัชกาลที่ 3 เจ้าจอมมารดาเอมใหญ่เป็นบุตรี พระยาพจนพิมนต์ (ทองอยู่) และคุณหญิงอิ่ม (สกุลเดิม บุญ-หลง) บุตรีเจ้าพระยาพิไชยราชาและหม่อมเจ้าหญิงโสภา ราชวงศ์บ้านพลูหลวง) เมื่อวันพุธ ขึ้น 10 ค่ำ เดือน 4 ปีชวด ตรงกับวันที่ 12 มีนาคม พ.ศ. 2359^[1] (แบบสากลคือ พ.ศ. 2360) พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว สถาปนาเป็น "กรมหมื่นราชสีหวิกรม" ต่อมาทรงเลื่อนเป็น "กรมขุน" โปรดเกล้าฯ ให้ทรงกำกับกรมช่างศิลาในกรมช่างสิบหมู่ พระองค์สิ้นพระชนม์เมื่อวันศุกร์ ขึ้น 9 ค่ำ เดือน 11 ปีมะโรง ตรงกับวันที่ 25 กันยายน พ.ศ. 2411 สิริพระชันษา 53 ปี พระราชทานเพลิงพระศพ ณ พระเมรุ วัดอรุณราชวรารามราชวรมหาวิหาร เป็นต้นราชสกุลชุมสาย

พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมขุนราชสีหวิกรม
พระเจ้าบรมวงศ์เธอ ชั้น 3 พระองค์เจ้าชั้นเอก
ประสูติ	12 มีนาคม พ.ศ. 2360
สิ้นพระชนม์	25 กันยายน พ.ศ. 2411 (51 ปี)
หม่อม	หม่อมน้อย ชุมสาย ณ อยุธยา หม่อมพึ่ง ชุมสาย ณ อยุธยา
พระบุตร	11 พระองค์
ราชสกุล	ชุมสาย
ราชวงศ์	จักรี
พระบิดา	พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว
พระมารดา	เจ้าจอมมารดาเอมใหญ่ ในรัชกาลที่ 3

ธรรมเนียมพระยศของ พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมขุนราชสีหวิกรม
การทูล	ใต้ฝ่าพระบาท
การแทนตน	ข้าพระพุทธเจ้า
การขานรับ	พ่ะย่ะค่ะ/เพคะ

พระโอรส-ธิดา

พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมขุนราชสีหวิกรม มีหม่อมและพระโอรส-ธิดา ดังนี้^[2][3]

1. ประสูติแต่หม่อมพึ่ง ชุมสาย ณ อยุธยา (นามเดิม คุณหญิงพึ่ง) ธิดาของคุณวัน หรืออดีตพระองค์เจ้าอัมพวันในสมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรี^[4]
   • หม่อมเจ้าเปีย ชุมสาย
   • หม่อมเจ้าหญิงมลิวรรณ ชุมสาย หรือ มาลีวัณ (พ.ศ. 2383 – 25 กันยายน พ.ศ. 2467)
2. ประสูติแต่หม่อมน้อย ชุมสาย ณ อยุธยา (สกุลเดิม ภมรมนตรี) ธิดาของพระยาราชมนตรี (ภู่ ภมรมนตรี) กับท่านผู้หญิงอิน ราชมนตรี
   • หม่อมเจ้าระเบียบ ชุมสาย (สิ้นชีพิตักษัยเมื่อวันที่ 22 พฤษภาคม พ.ศ. 2450 พระราชทานเพลิง ณ วัดสระเกศ เมื่อวันที่ 1 สิงหาคม พ.ศ. 2454)
   • หม่อมเจ้าอรุณ ชุมสาย
   • หม่อมเจ้าหญิงจำรัส ชุมสาย (พระราชทานเพลิง ณ วัดสังเวชวิทยาราม เมื่อวันที่ 30 พฤศจิกายน พ.ศ. 2457)
   • หม่อมเจ้าหญิงประภา ชุมสาย หรือ ปุก (พ.ศ. 2387 – 8 กันยายน พ.ศ. 2455, พระราชทานเพลิง ณ วัดคฤหบดี)
   • หม่อมเจ้าเจริญ ชุมสาย หรือ จำเริญ (พ.ศ. 2388 – 10 พฤศจิกายน พ.ศ. 2429, พระราชทานเพลิง ณ วัดคฤหบดี พ.ศ. 2436)
   • เสวกเอก หม่อมเจ้าประวิช ชุมสาย หรือ ต๋ง (7 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2390 – 19 กันยายน พ.ศ. 2468, พระราชทานเพลิง ณ วัดเทพศิรินทราวาส เมื่อวันที่ 19 พฤษภาคม พ.ศ. 2469) เสกสมรสกับหม่อมเจ้าสารภี (ราชสกุลเดิม สนิทวงศ์) พระธิดาในพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงวงศาธิราชสนิท, หม่อมจำเริญ (สกุลเดิม ภมรมนตรี), หม่อมโหมด และหม่อมพวง^[5]
   • นายพันเอกพิเศษ พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าปฤษฎางค์ (23 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2394 – 16 มีนาคม พ.ศ. 2477) เสกสมรสกับหม่อมตลับ ชุมสาย ณ อยุธยา

พงศาวลี

พงศาวลีของพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมขุนราชสีหวิกรม

16. สมเด็จพระปฐมบรมมหาชนก               8. พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช                       17. พระอัครชายา (หยก)               4. พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย                             18. ทอง ณ บางช้าง               9. สมเด็จพระอมรินทราบรมราชินี                       19. สมเด็จพระรูปศิริโสภาคย์มหานาคนารี               2. พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว                                   10. พระยานนทบุรีศรีมหาอุทยาน (บุญจัน)                       5. สมเด็จพระศรีสุลาลัย                             22. พระยาราชวังสัน (หวัง)               11. คุณหญิงเพ็ง นนทบุรีศรีมหาอุทยาน                       23. ท่านชู ราชวังสัน               1. พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมขุนราชสีหวิกรม                                         พระยาพจนพิมนต์ (ทองอยู่)                             3. เจ้าจอมมารดาเอมใหญ่ ในรัชกาลที่ 3                                   คุณหญิงอิ่ม พจนพิมนต์ (อิ่ม บุญ-หลง)