คำถามยอดนิยม
ไทมไลน์
แชท
มุมมอง
พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอรไทยเทพกัญญา
จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี
Remove ads
พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอรไทยเทพกัญญา[1] หรือ อรไทยเทพกัลยา[2] (18 กันยายน พ.ศ. 2402 – 4 เมษายน พ.ศ. 2449) เป็นพระราชธิดาในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ประสูติแต่เจ้าจอมมารดาบัว
หลังพระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอรไทยเทพกัญญาสิ้นพระชนม์ลง ได้มีเสียงเล่าลือว่ามีเหตุการณ์แปลก ๆ เกิดขึ้นในพระบรมมหาราชวัง เป็นต้นว่า มีเสียงร้องโหยหวนหรือมีการพบเหตุวิญญาณแล้วโจษจันว่าเป็นพระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอรไทยเทพกัญญามาขอส่วนบุญส่วนกุศล ภายหลังพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวซึ่งเป็นพระเชษฐาต่างพระมารดาโปรดเกล้าให้มีการขุดสระน้ำขึ้นภายในพระบรมมหาราชวังเพื่ออุทิศพระราชกุศลพระราชทานแก่พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอรไทยเทพกัญญา ทรงพระราชทานนามว่า "สระพระองค์อรไทยฯ" เพื่อรักษาพระเกียรติยศของพระขนิษฐาและยังประโยชน์แก่ผู้คนทั้งหลาย[3][4] อย่างไรก็ตามสระดังกล่าวถูกขุดขึ้นก่อนการสิ้นพระชนม์ของพระองค์เจ้าอรไทยเทพกัญญา ดังนั้นเรื่องผีสางที่เล่าลือกันมารวมไปถึงเรื่องที่พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวขุดสระเพื่ออุทิศพระราชกุศลจึงไม่เป็นความจริง[5]
Remove ads
พระประวัติ
สรุป
มุมมอง
พระชนม์ชีพช่วงต้น
พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอรไทยเทพกัญญาเป็นพระราชธิดาในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว พระชนนีคือเจ้าจอมมารดาบัว (สกุลเดิม ณ นคร) ธิดาของเจ้าพระยานครศรีธรรมราช (น้อย ณ นคร) กับท่านผู้หญิงอิน[6] พระองค์ได้รับพระราชทานพระนามจากพระชนกนาถ[2] มีพระเชษฐาและพระอนุชาร่วมพระชนกชนนีคือ พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าเฉลิมลักษณเลิศ[6] พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมขุนศิริธัชสังกาศ[7] พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมขุนมรุพงศ์ศิริพัฒน์[8] และพระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าดำรงฤทธิ์[9]
เมื่อพระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอรไทยเทพกัญญายังทรงพระเยาว์ พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงเอาพระทัยใส่และสังเกตพลานามัยของพระราชธิดา ดังปรากฏในพระราชหัตถเลขาถึงพระเจ้าราชวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าปัทมราช ระบุความว่า "...ศรีสิทธิธงไชยแลอรไทยเทพกัญญาก็อยู่ดีอยู่ คนหลังนั้นอ้วนขาวโตมาก แขงแรงมาก..." [10] ครั้นเจริญพระชันษาก็ทรงรับราชการภายในพระบรมมหาราชวัง ทรงปฏิบัติหน้าที่เป็นพนักงานเช็ดกวาดห้องบนพระที่นั่ง ร่วมกันกับพระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าแขไขดวง ซึ่งเป็นพระขนิษฐาต่างพระชนนี[11] โดยทั้งสองพระองค์จะแบ่งพื้นที่การดูแลออกเป็นสองส่วน และมีเจ้าพนักงานในบังคับบัญชาในพระองค์ เฉพาะพระองค์เจ้าอรไทยเทพกัญญาทรงดูแลเจ้าพนักงานทำความสะอาดพระที่นั่งมูลสถานบรมอาสน์ พระที่นั่งสมมติเทวราชอุปบัติ (ห้องทอง) พระที่นั่งดำรงสวัสดิ์อนัญวงศ์ (ห้องผักกาด) และห้องเสวยโต๊ะกลม[12]
พระอาการประชวร
พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอรไทยเทพกัญญามีพระอาการประชวรกระเสาะกระแสะ พระพลานามัยไม่สู้สมบูรณ์มานาน ทรงพึ่งวิธีการรักษาทั้งแพทย์สมัยใหม่และไสยศาสตร์ แต่พระโรคหาคลายไม่[13] พระองค์ทรงหมั่นประกอบพระราชกุศลอยู่เสมอหวังให้หายจากพระอาการประชวร เช่น ทรงบริจาคเงินสำหรับสร้างกุฏิถวาย ณ วัดมกุฏกษัตริยารามราชวรวิหารและวัดเบญจมบพิตรดุสิตวนารามราชวรวิหาร[14] ทรงทำพิธีสะเดาะเคราะห์ด้วยพิธีการบำเพ็ญทานสลากท่วมหลังช้างตามวิธีไสยศาสตร์อย่างโบราณ ดังปรากฏในพระราชหัตถเลขาของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวถึงพระยาอนุรักษ์ราชมณเฑียร (หม่อมราชวงศ์ปุ้ม มาลากุล) เจ้ากรมราชพิธีกระทรวงวัง ความว่า "อรทัยขอยืมช้างใส่ฉลาก จะขอให้มายืนที่ประตูศรีสุดาวงศ์ ให้จัดมาให้ตามประสงค์ จะยืนแห่งใดเมื่อใดให้พูดกับกรมมรุพงษ์"[3]
นอกจากนี้ยังมีพระดำริในการขุดสระน้ำบำเพ็ญพระกุศลด้วยทรงหวังพระทัยให้หายจากพระอาการประชวร ซึ่งพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวพระราชทานพระบรมราชานุญาตตามที่ขอ สิ้นงบประมาณ 8,661 บาท 8 อัฐ เมื่อสระน้ำแล้วเสร็จได้ประกอบพิธีถวายเมื่อวันที่ 9 มีนาคม พ.ศ. 2448 ในพิธีถวายสระ มีพระสงฆ์ 10 รูป เจริญพระพุทธมนต์ฉลองสระ มีการแสดงพระธรรมเทศนาหนึ่งกัณฑ์ ในงานได้จัดไทยธรรมถวายพระอย่างยิ่งใหญ่ รวมทั้งสร้างพัดรองไว้เป็นที่ระลึก ต่อมาสระน้ำดังกล่าวเป็นที่รู้จักในนาม สระพระองค์อรไทยฯ[5] ก่อนสิ้นพระชนม์ พระองค์นำความกราบบังคมทูลพระกรุณา ขอพระราชทานทูลเกล้าทูลกระหม่อมถวายเงินส่วนพระองค์แด่พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวเพื่อโปรดให้จัดการพระศพ[15]
พระองค์เจ้าอรไทยเทพกัญญาทรงรับศีลจากสมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรส
พระองค์เจ้าอรไทยเทพกัญญา (ซ้าย) ประทับอยู่ร่วมกับเจ้านายฝ่ายในพระองค์อื่น
พระยาบำเรอภักดิ์ ปลัดทูลฉลองกระทรวงวังกำลังอ่านรายงานก่อสร้างสระต่อพระพักตร์พระองค์เจ้าอรไทยเทพกัญญา
พระสงฆ์เสกน้ำพระพุทธมนต์ลงสระพระองค์อรไทยฯ
สิ้นพระชนม์
พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอรไทยเทพกัญญาสิ้นพระชนม์เมื่อเวลา 09.45 น. ของวันที่ 4 เมษายน พ.ศ. 2449 ณ พระตำหนักภายในวังสวนดุสิต[13] ในการนี้พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวเสด็จพระราชดำเนินพระราชทานน้ำสรงพระศพ ทรงสวมพระชฎาพระราชทาน พร้อมทั้งทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ พระราชทานพระโกศกุดั่นน้อยทรงพระศพ ประดิษฐานบนชั้นแว่นฟ้า 2 ชั้น แวดล้อมด้วยเครื่องสูงตามพระเกียรติยศ พระราชทานเพลิงพระศพ ณ พระเมรุ วัดเทพศิรินทราวาสราชวรวิหารเมื่อวันที่ 24 มกราคม พ.ศ. 2449[16] พระอัฐิบรรจุไว้ในโกศทอง ประดิษฐาน ณ หอพระนาก[17]
Remove ads
คติชน
สรุป
มุมมอง
มีการเล่าลือกันว่าการสิ้นพระชนม์ของพระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอรไทยเทพกัญญาเกิดจากการอัตวินิบาตกรรมในเขตพระราชฐาน และยิ่งโจษขานมากขึ้นในหมู่ชาววัง ว่ามีผู้ได้ยินเสียงโหยหวนในยามวิกาล รวมทั้งมีผู้พบเห็นวิญญาณ โดยเฉพาะวันพระหรือวันถือศีล[4] จึงคาดกันไปว่าคงเป็นดวงพระวิญญาณของพระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอรไทยเทพกัญญามาร้องขอส่วนบุญ[3] เหล่าพราหมณ์หลวงและโหรหลวงทั้งหลายต่างแนะนำกันว่าต้องกระทำการบางอย่างเพื่ออุทิศส่วนกุศลให้ดวงพระวิญญาณไปผุดไปเกิด[4]
เรื่องราวดังกล่าวได้เข้าไปถึงพระเนตรพระกรรณของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เพราะถือเป็นเรื่องเสื่อมเสียพระเกียรติยศและอัปมงคล สร้างความหวาดกลัวในหมู่ชาววัง พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวจึงโปรดให้มีการบำเพ็ญกุศลถวายสังฆทาน และขุดสระน้ำอุทิศส่วนกุศล พระราชทานนามว่า "สระพระองค์อรไทยฯ" ในการบำเพ็ญพระราชกุศลดังกล่าวได้จัดอย่างครึกครื้น มีเจ้านายฝ่ายในเข้าร่วมเป็นจำนวนมาก มีการลอยสลากลงในสระเป็นกุศลทาน แล้วให้ข้าหลวงและเจ้าพนักงานมาตักสลากกันคนละลูก[3] หลังการสมโภชเสร็จสิ้น เรื่องผีที่เล่าลือกันของชาววังจึงยุติลง[4]
อย่างไรก็ตาม เรื่องเล่าลือที่ว่าไม่เป็นความจริงแต่อย่างใด เพราะสระพระองค์อรไทยฯ สร้างขึ้นตามพระประสงค์ของพระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอรไทยเทพกัญญา และสระสร้างแล้วเสร็จเมื่อวันที่ 9 มีนาคม พ.ศ. 2448 ก่อนพระองค์เจ้าอรไทยเทพกัญญาจะสิ้นพระชนม์ในปีถัดมา ดังนั้นเรื่องผีสางที่เล่าลือกันมารวมไปถึงเรื่องที่พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวขุดสระเพื่ออุทิศพระราชกุศลจึงไม่เป็นความจริง[5]
Remove ads
พระเกียรติยศ
พระอิสริยยศ
เครื่องราชอิสริยาภรณ์
- พ.ศ. 2442 –
เครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ชั้นที่ 2 ทุติยจุลจอมเกล้าวิเศษ (ท.จ.ว.) (ฝ่ายใน)[1] - พ.ศ. 2447 -
เหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลที่ 4 ชั้นที่ 3 (ม.ป.ร.3)[2] - พ.ศ. 2436 –
เครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ชั้นที่ 2 ทุติยจุลจอมเกล้า (ท.จ.) (ฝ่ายใน)
_ribbon.svg){kind=small}
_ribbon.svg){kind=small}
_ribbon.svg){kind=small}
พระอนุสรณ์
- สระพระองค์อรไทยฯ – เป็นสระน้ำภายในพระบรมมหาราชวัง ที่พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวโปรดให้ขุดตามพระดำริของพระองค์เจ้าอรไทยเทพกัญญา เพื่อบำเพ็ญพระกุศลและยังประโยชน์แก่ชาววัง[3][4][5]
- สะพานอรไทย – เป็นสะพานข้ามคลองเปรมประชากรบริเวณที่บรรจบกับคลองผดุงกรุงเกษม ที่พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวโปรดให้สร้างด้วยสถาปัตยกรรมแบบยุโรป เพื่ออุทิศพระกุศลแก่พระองค์เจ้าอรไทยเทพกัญญา[21]
- ตำหนักพระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอรไทยเทพกัญญา ภายในพระบรมมหาราชวัง – เดิมเป็นที่ประทับส่วนพระองค์ ปัจจุบันใช้เป็นหอสมุดมหามงคล
- ตำหนักพระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอรไทยเทพกัญญา ภายในพระราชวังดุสิต – เดิมเป็นที่ประทับส่วนพระองค์ ปัจจุบันเป็นสถานที่จัดแสดงพระภูษาในรัชกาลที่ 5 และผ้าไหมจากมูลนิธิส่งเสริมศิลปาชีพ[21]
พงศาวลี
Remove ads
อ้างอิง
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads