พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอุณากรรณอนันตนรไชย

นายร้อยตรี พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอุณากรรณอนันตนรไชย (22 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2400 – 29 มีนาคม พ.ศ. 2417) เป็นพระราชโอรสในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ประสูติแต่สมเด็จพระปิยมาวดี ศรีพัชรินทรมาตา เป็นพระโสทรเชษฐาในสมเด็จพระนางเจ้าสุนันทากุมารีรัตน์ พระบรมราชเทวี, สมเด็จพระศรีสวรินทิราบรมราชเทวี พระพันวัสสาอัยยิกาเจ้า, สมเด็จพระศรีพัชรินทราบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง และเป็นพระมาตุลาในพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว และพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว

พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอุณากรรณอนันตนรไชย
พระเจ้าบรมวงศ์เธอ ชั้น 4 พระองค์เจ้าชั้นเอก
ประสูติ	22 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2400
สิ้นพระชนม์	29 มีนาคม พ.ศ. 2417 (17 ปี)
พระบุตร	หม่อมเจ้าชาย (ไม่ปรากฏพระนาม)
ราชวงศ์	จักรี
พระบิดา	พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว
พระมารดา	สมเด็จพระปิยมาวดี ศรีพัชรินทรมาตา

พระประวัติ

พระองค์เจ้าอุณากรรณอนันตนรไชย (ขวาสุด) ทรงฉายพร้อมกับพระโสทรอนุชาและพระโสทรกนิษฐภคินี คือ (จากซ้าย) พระองค์เจ้าสว่างวัฒนา, พระองค์เจ้าสุนันทากุมารีรัตน์, พระองค์เจ้าเทวัญอุไทยวงศ์

พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอุณากรรณอนันตนรไชย ประสูติเมื่อวันอาทิตย์ เดือน 3 แรม 13 ค่ำ ปีมะโรง อัฐศก จุลศักราช 1218 ตรงกับวันที่ 22 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2399 (แบบสากลคือ พ.ศ. 2400) เป็นพระราชโอรสพระองค์ใหญ่ที่ประสูติแต่สมเด็จพระปิยมาวดี ศรีพัชรินทรมาตา (เจ้าคุณจอมมารดาเปี่ยม) พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว พระราชทานพระนาม อุณากรรณ เนื่องจากเมื่อเจ้าจอมมารดาเปี่ยมเข้ามาอยู่ในวัง ได้เล่นละครเรื่องอิเหนาเป็นตัวอุณากรรณ (นางบุษบาปลอมตัวเป็นชาย)^[1] พระองค์เจ้าอุณากรรณอนันตนรไชย มีพระโสทรกนิษฐภคินีและพระโสทรอนุชารวม 5 พระองค์ ได้แก่

• สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาเทวะวงศ์วโรปการ
• สมเด็จพระนางเจ้าสุนันทากุมารีรัตน์ พระบรมราชเทวี
• สมเด็จพระศรีสวรินทิราบรมราชเทวี พระพันวัสสาอัยยิกาเจ้า
• สมเด็จพระศรีพัชรินทราบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง
• สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระสวัสดิวัดนวิศิษฎ์

พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงซื้อที่ดินบริเวณต้นถนนเจริญกรุง เพื่อสร้างวังพระราชทานแก่พระองค์เจ้าอุณากรรณอนันตนรไชย แต่เสด็จสวรรคตเสียก่อน พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว จึงโปรดเกล้าฯ ให้พระองค์เจ้าอุณากรรณอนันตนรไชยเสด็จไปประทับที่วังเก่าของพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหมื่นภูบดีราชหฤทัย อยู่ริมแม่น้ำใกล้กับป้อมมหาฤกษ์ บริเวณโรงเรียนราชินี และสร้างวังใหม่ให้บนที่ดินพระราชทาน เมื่อปี พ.ศ. 2413 เรียกกันว่าวังสะพานถ่าน พระองค์เจ้าอุณากรรณอนันตนรไชยประทับอยู่ที่วังนี้ไม่นานก็สิ้นพระชนม์ และวังนี้ตกทอดมาสู่สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาเทวะวงศ์วโรปการ เมื่อพระองค์เจ้าเทวัญอุไทยวงศ์ทรงย้ายไปประทับที่วังเทวะเวสม์ ในสมัยรัชกาลที่ 6 วังนี้ได้อยู่ในความดูแลของสำนักงานทรัพย์สินส่วนพระมหากษัตริย์ และได้รื้อวังสร้างเป็นตลาดขายอาหาร ชื่อว่า ตลาดบำเพ็ญบุญ และเป็นโรงเรือนให้เช่าแสดงมหรสพ (ปัจจุบันคือ ศูนย์การค้าดิโอลด์สยามพลาซา)^[2]

พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอุณากรรณอนันตนรไชย ทรงรับราชการเป็นนายร้อยตรีทหารมหาดเล็ก สิ้นพระชนม์เมื่อวันอาทิตย์ เดือน 5 ขึ้น 12 ค่ำ ปีระกา เบญจศก จุลศักราช 1235 ตรงกับวันที่ 29 มีนาคม พ.ศ. 2416 (แบบสากลคือ พ.ศ. 2417) สิริพระชันษา 17 ปี

พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอุณากรรณอนันตนรไชยมีพระโอรส 1 องค์ คือ

• หม่อมเจ้าชาย (ไม่ปรากฏพระนาม) ประสูติเมื่อวันที่ 17 กรกฎาคม พ.ศ. 2416 และสิ้นชีพิตักษัยเมื่อวันที่ 19 กรกฎาคม พ.ศ. 2417 ขณะชันษาเพียง 1 ปี

ด้วยเหตุนี้ เมื่อครั้งสมัยรัชกาลที่ 6 ที่มีการพระราชทานนามสกุลแก่พระราชวงศ์ จึงไม่มีการพระราชทานนามสกุลให้กับสายสกุลของพระองค์เจ้าอุณากรรณอนันตนรไชย เนื่องจากไม่มีผู้ที่สืบสกุลหลงเหลือแล้ว

พระเกียรติยศ

ธรรมเนียมพระยศของ พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอุณากรรณอนันตนรไชย
การทูล	ใต้ฝ่าพระบาท
การแทนตน	ข้าพระพุทธเจ้า
การขานรับ	พ่ะย่ะค่ะ/เพคะ

พระอิสริยยศ

• 22 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2400 – 1 ตุลาคม พ.ศ. 2411 : พระเจ้าลูกยาเธอ พระองค์เจ้าอุณากรรณอนันตนรไชย
• 1 ตุลาคม พ.ศ. 2411 – 29 มีนาคม พ.ศ. 2416 : พระเจ้าน้องยาเธอ พระองค์เจ้าอุณากรรณอนันตนรไชย
• 23 ตุลาคม พ.ศ. 2453 : พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอุณากรรณอนันตนรไชย

พระยศ

นายร้อยตรี พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอุณากรรณอนันตนรไชย
รับใช้	กรมทหารมหาดเล็ก
ชั้นยศ	ร้อยตรี

พระยศทหาร

• นายร้อยตรี

พงศาวลี

พงศาวลีของพระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอุณากรรณอนันตนรไชย

16. (=22.) สมเด็จพระปฐมบรมมหาชนก               8. พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช                       17. (=23.) พระอัครชายา (หยก)               4. พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย                             18. ทอง ณ บางช้าง               9. สมเด็จพระอมรินทราบรมราชินี                       19. สมเด็จพระรูปศิริโสภาคย์มหานาคนารี               2. พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว                                   20. เศรษฐีจีนฮกเกี้ยนแซ่ตัน               10. เงิน แซ่ตัน                       21. น้องสาวของท่านผู้หญิงชำนาญบริรักษ์ (น้อย)               5. สมเด็จพระศรีสุริเยนทราบรมราชินี                             22. (=16.) สมเด็จพระปฐมบรมมหาชนก               11. สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากรมพระศรีสุดารักษ์                       23. (=17.) พระอัครชายา (หยก)               1. พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอุณากรรณอนันตนรไชย                                         6. หลวงอาสาสำแดง (แตง)                             3. สมเด็จพระปิยมาวดี ศรีพัชรินทรมาตา                                   7. ท้าวสุจริตธำรง (นาค)