ระบบการถอดเป็นอักษรโรมันสำหรับภาษากวางตุ้ง จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี
ยฺหวิดเพ็ง (Jyutping) เป็นระบบการถอดเป็นอักษรโรมันสำหรับภาษากวางตุ้ง พัฒนาโดยสมาคมภาษาศาสตร์ฮ่องกง (LSHK) ซึ่งเป็นกลุ่มวิชาการในปี 1993 ระบบนี้มีชื่อทางการคือ แบบแผนการถอดภาษากวางตุ้งด้วยอักษรโรมันสมาคมภาษาศาสตร์ฮ่องกง โดยทางสมาคมได้สนับสนุนและส่งเสริมการใช้ระบบการถอดเป็นอักษรโรมันระบบนี้
ยฺหวิดเพ็ง | |||||||||||||||||||||||||
![]() การถอดเป็นอักษรโรมันแบบยฺหวิดเพ็ง | |||||||||||||||||||||||||
อักษรจีนตัวเต็ม | 粵拼 | ||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
อักษรจีนตัวย่อ | 粤拼 | ||||||||||||||||||||||||
ยฺหวิดเพ็ง | Jyut6ping3 | ||||||||||||||||||||||||
เยลกวางตุ้ง | Yuhtping | ||||||||||||||||||||||||
ความหมายตามตัวอักษร | การสะกดภาษาเยฺว่ | ||||||||||||||||||||||||
|
คำว่า Jyutping (มาจากการถอดอักษรจีน 粵拼 เป็นอักษรโรมันแบบยฺหวิดเพ็งเอง) เป็นคำที่ย่อมาจาก 2 คำ ประกอบด้วย Jyut6jyu5 ยฺหวิดยฺหวี (粵語 หมายถึง "ภาษาเยฺว่") และ ping3jam1 เพ็งยั้ม (拼音 หมายถึง "สะกดเสียง" ซึ่งคำนี้ในภาษาจีนกลางออกเสียงว่า "พินอิน")
แม้จะเป็นระบบการถอดเป็นอักษรโรมันเพื่อแสดงวิธีการออกเสียง แต่ก็มีผู้ที่สนใจบางคนใช้ยฺหวิดเพ็งเพื่อหยั่งเสียงการเขียนภาษากวางตุ้งให้เป็นภาษาที่อ่านตามตัวอักษร (alphabetic language) โดยจะยกระดับจากตัวเขียนเพื่อช่วยการออกเสียงไปเป็นภาษาเขียนที่มีผลใช้บังคับจริง
ระบบยฺหวิดเพ็งถือเป็นระบบที่ปลีกแยกจากระบบการถอดภาษากวางตุ้งด้วยอักษรโรมันแบบก่อนหน้านี้ทั้งหมด[1] (ประมาณ 12 ระบบ เช่น งานริเริ่มของโรเบิร์ต มอร์ริสันในปี 1828 และการถอดเป็นอักษรโรมันแบบมาตรฐาน รวมถึงระบบที่ใช้กันแพร่หลายอย่าง ระบบเยล และระบบซิดนีย์ เหล่า) โดยนำอักษร z และ c มาใช้ในต้นพยางค์ และ eo และ oe ในท้ายพยางค์ รวมถึงการแทนที่อักษรต้นพยางค์ y ซึ่งใช้ในระบบก่อนหน้าทั้งหมดด้วยอักษร j[2]
ในปี 2018 ระบบยฺหวิดเพ็งได้รับการปรับปรุงโดยเพิ่มอักษรท้ายพยางค์ -a และ -oet เพื่อสะท้อนว่าเป็นพยางค์ที่ได้รับการยอมรับว่าเป็นส่วนหนึ่งของระบบเสียงภาษากวางตุ้งในปี 1997 โดยกลุ่มงานยฺหวิดเพ็งของสมาคมภาษาศาสตร์ฮ่องกง[3]
b /p/ 巴 |
p /pʰ/ 怕 |
m /m/ 媽 |
f /f/ 花 |
|
d /t/ 打 |
t /tʰ/ 他 |
n /n/ 那 |
l /l/ 啦 | |
g /k/ 家 |
k /kʰ/ 卡 |
ng /ŋ/ 牙 |
h /h/ 蝦 |
|
gw /kʷ/ 瓜 |
kw /kʷʰ/ 誇 |
w /w/ 蛙 | ||
z /ts/ 渣 |
c /tsʰ/ 叉 |
s /s/ 沙 |
j /j/ 也 |
ภาษาจีนกวางตุ้งมีวรรณยุกต์ 9 เสียง วรรณยุกต์เปลี่ยนระดับ 6 เสียง (contour tone) อย่างไรก็ตาม มี 3 ใน 9 เสียงที่เป็น entering tone (จีน: 入聲; ยฺหวิดเพ็ง: jap6sing1) ซึ่งปรากฏเฉพาะในพยางค์ที่ลงท้ายด้วย p, t, และ k เท่านั้น โดยไม่มีหมายเลขเพื่อบ่งบอกเสียงวรรณยุกต์เหล่านี้แยกต่างหาก (แต่มีในพินอินกวางตุ้ง ซึ่งจะแสดงในวงเล็บในตารางด้านล่าง) ประโยคช่วยจำ คือ「風水到時我哋必發達」 fung1 seoi2 dou3 si4 ngo5 dei6 bit1 faat3 daat6 อ่านว่า ฟงเสยโตวสี่หงอเต่ย์ปิ๊ดฝาดดาด หมายถึง “เมื่อฮวงจุ้ยมาเราจะเจริญรุ่งเรือง”
ชื่อวรรณยุกต์ | ยั้มผิ่ง jam1ping4 (陰平) | ยั้มเสิง jam1soeng5 (陰上) | ยั้มโฮย jam1heoi3 (陰去) |
เหยิ่งผิ่ง joeng4ping4 (陽平) | เหยิ่งเสิง joeng4soeng5 (陽上) | เหยิ่งโฮย joeng4heoi3 (陽去) |
โก๊วยั้มหยับ gou1jam1jap6 (高陰入) | ไต๊ยั้มหยับ dai1jam1jap6 (低陰入) | เหยิ่งหยับ joeng4jap6 (陽入) |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
หมายเลขวรรณยุกต์ | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 1 (7) | 3 (8) | 6 (9) |
ระดับเสียง | สูงเรียบ หรือ สูงตก | กลางยก | กลางเรียบ (ตรงกับเสียงสามัญในภาษาไทย) |
ต่ำตก | ต่ำยก | ต่ำเรียบ | สูงเรียบ พยางค์หยุด | กลางเรียบ พยางค์หยุด | ต่ำเรียบ พยางค์หยุด |
IPA[4] | ˥ 55 / ˥˧ 53 | ˧˥ 35 | ˧ 33 | ˨˩ 21 / ˩ 11 | ˩˧ 13 | ˨ 22 | ˥ 5 | ˧ 3 | ˨ 2 |
ตัวอย่างอักษร | 分/詩 | 粉/史 | 訓/試 | 焚/時 | 奮/市 | 份/是 | 忽/識 | 發/錫 | 佛/食 |
ตัวอย่าง | fan1/si1 | fan2/si2 | fan3/si3 | fan4/si4 | fan5/si5 | fan6/si6 | fat1/7/sik1/7 | faat3/8/sek3/8 | fat6/9/sik6/9 |
จีนตัวเต็ม | จีนตัวย่อ | ถอดเป็นอักษรโรมัน |
---|---|---|
廣州話 | 广州话 | Gwong2 zau1 waa2 |
粵語 | 粤语 | Jyut6 jyu5 |
你好 | 你好 | nei5 hou2 |
ตัวอย่างการถอดเป็นอักษรโรมันแบบยฺหวิดเพ็งจากความตอนหนึ่งในบทกวีสมัยถัง 300 บท
春曉 孟浩然 | Ceon1 Hiu2 Maang6 Hou6 Jin4 |
---|---|
春眠不覺曉, | Ceon1 min4 bat1 gok3 hiu2, |
處處聞啼鳥。 | cyu3 cyu3 man4 tai4 niu5. |
夜來風雨聲, | Je6 loi4 fung1 jyu5 sing1, |
花落知多少? | faa1 lok6 zi1 do1 siu2? |
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.