ศาลพระภูมิ

ศาลพระภูมิ หมายถึง ศาลที่สร้างขึ้นเพื่อให้เป็นที่สถิตของเทพารักษ์^[1] พบได้ทั่วไปในประเทศไทย และยังพบว่ามีปรากฏในประเทศลาวและประเทศกัมพูชาอีกด้วย มีลักษณะเป็นบ้านหรือวิหารหลังเล็กตั้งอยู่บนเสาเดี่ยว หรือปะรำทำจากปูนหรือไม้เป็นต้น ตั้งไว้ในจุดที่เชื่อว่าเป็นมงคล ซึ่งมักจะอยู่ริมรั้วหรือมุมหนึ่งนอกบ้าน และบ้านหนึ่งก็อาจมีศาลพระภูมิมากกว่าหนึ่งหลัง

ศาลพระภูมิ (ซ้าย) และศาลตายาย (ขวา) ในกรุงเทพมหานคร

พระภูมิหมายถึงวิญญาณหรือสิ่งศักดิ์สิทธิ์ที่ปกปักดูแลรักษาสถานที่ต่าง ๆ ไม่ว่าจะเป็นอาคาร บ้านเรือน สำนักงาน คนไทยเชื่อเรื่องภูมิวิญญาณประจำบ้านมาอย่างช้านาน หากปลูกบ้านก็ต้องทำพิธีตั้งศาลอัญเชิญเทพมาสถิต ณ ที่บ้าน เพื่อขอโชคลาภ และให้เกิดความสุข ไม่เจ็บไม่ไข้แก่ผู้อยู่อาศัย

การตั้งศาลพระภูมินั้นจะต้องเรียกพราหมณ์มาดูฤกษ์ยาม และทิศทางในการตั้งศาล รวมถึงการเตรียมพิธีพร้อมเครื่องตั้งสังเวยด้วย พราหมณ์ผู้ประกอบพิธีจะแจ้งเรื่องเครื่องเซ่นตามฤกษ์ที่ตั้งศาล^[2] ตามหลักของพราหมณาจารย์ ศาลพระภูมิจะต้องหันหน้าไปทางทิศเหนือหรือทิศตะวันออก^[3]

การบวงสรวงศาลพระภูมิเป็นการถวายพวงมาลัย ดอกไม้ และอาหาร ให้แก่วิญญาณที่สถิตอยู่ในศาล ซึ่งมักจะทำก่อนพิธีกรรมของบ้านนั้นหรือเนื่องในวันสำคัญ

ดูเพิ่ม

• ศาลท้าวมหาพรหม โรงแรมเอราวัณ
• พระภูมิ