สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ (เจริญ ญาณวโร)

สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ นามเดิม เจริญ สุขบท ฉายา ญาณวโร เป็นสมเด็จพระราชาคณะฝ่ายธรรมยุติกนิกาย ได้ดำรงตำแหน่งสำคัญในการปกครองคณะสงฆ์ไทย เช่น สังฆนายก เจ้าคณะใหญ่หนเหนือ เจ้าอาวาสวัดเทพศิรินทราวาสราชวรวิหาร เป็นต้น

สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ (เจริญ ญาณวโร)
คำนำหน้าชื่อ	ท่านเจ้าประคุณ
ส่วนบุคคล
เกิด	9 กรกฎาคม พ.ศ. 2415
มรณภาพ	8 มิถุนายน พ.ศ. 2494 (78 ปี)
นิกาย	ธรรมยุติกนิกาย
การศึกษา	บาเรียนเอก (เทียบเท่าเปรียญธรรม 7 ประโยค)
ตำแหน่งชั้นสูง
ที่อยู่	วัดเทพศิรินทราวาสราชวรวิหาร กรุงเทพมหานคร
อุปสมบท	11 มิถุนายน พ.ศ. 2435
พรรษา	59
ตำแหน่ง	สังฆนายก เจ้าอาวาสวัดเทพศิรินทราวาส ราชวรวิหาร

ประวัติ

ชาติกำเนิด

สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ มีนามเดิมว่า เจริญ เกิดเมื่อวันอังคารที่ 9 กรกฎาคม พ.ศ. 2415 ตรงกับวันขึ้น 4 ค่ำ เดือน 8 หลัง ปีวอก โยมบิดาชื่อทองสุข โยมมารดาชื่อย่าง นามสกุล สุขบท^[1] ชาติภูมิอยู่ตำบลตลาดกลาง อำเภอบางปลาสร้อย จังหวัดชลบุรี เมื่ออายุได้ 8 ปี ได้ศึกษาในสำนักของพระชลโธปมคุณมุนี (พุฒ ปุณฺณโก) วัดเขาบางทราย อำเภอเมือง จังหวัดชลบุรี^[2]

อุปสมบท

เมื่ออายุได้ 12 ปี ได้บรรพชาเป็นสามเณรที่ศาลาในสวนของย่า โดยย่านิมนต์พระชลโธปมคุณมุนี (พุฒ ปุณฺณโก) มาเป็นพระอุปัชฌาย์ ท่านเล่าเรียนในสำนักเดิมต่อจนอายุได้ 14 ปี จึงย้ายมาศึกษาในสำนักของพระครูวินัยธร (ฉาย) ฐานานุกรมในพระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าพระอรุณนิภาคุณากร จนอายุได้ 20 ปี จึงกลับไปอุปสมบทที่วัดเขาบางทรายในวันศุกร์ที่ 11 มิถุนายน พ.ศ. 2435 โดยพระชลโธปมคุณมุนี (พุฒ ปุณฺณโก) เป็นพระอุปัชฌาย์ ได้รับฉายาทางธรรมว่า ญาณวโร^[2]

การศึกษา

หลังอุปสมบทได้ย้ายมาอยู่วัดกันมาตุยารามเป็นเวลา 4 ปี เพราะใกล้สำนักของอาจารย์คือพระยาธรรมปรีชา (บุญ) แล้วย้ายไปศึกษากับพระเทพกวี (อ่อน อหึสโก) วัดพิชยญาติการามวรวิหาร^[2] จนปีวอก พ.ศ. 2439 จึงสอบได้บาเรียนตรี (เทียบเท่าเปรียญธรรม 4 ประโยค)^[3] แล้วย้ายมาอยู่วัดเทพศิรินทราวาสในปีระกา พ.ศ. 2440 เพื่อศึกษาพระวินัยปิฎกจากพระเจ้าน้องยาเธอ กรมหมื่นวชิรญาณวโรรส และในปีเดียวกันนั้นก็สอบได้บาเรียนเอก (เทียบเท่าเปรียญธรรม 7 ประโยค)^[4]

ลำดับสมณศักดิ์

• พ.ศ. 2441 เป็นพระราชาคณะที่ พระอมราภิรักขิต^[5]
• พ.ศ. 2445 เป็นพระราชาคณะผู้ใหญ่ที่ พระราชมุนี ตรีปิฎกาลังการ^[6]
• พ.ศ. 2449 เป็นพระราชาคณะชั้นเทพที่ พระเทพกระวี ศรีวิสุทธินายก ตรีปิฎกปรีชา มหาคณฤศร บวรสังฆารามคามวาสี^[7]
• พ.ศ. 2453 เป็นพระราชาคณะชั้นธรรมที่ พระธรรมไตรโลกาจารย์ ปรีชาญาณดิลก ตรีปิฎกคุณาลงกรณ์ ยติคณิศร บวรสังฆารามคามวาสี^[8]
• พ.ศ. 2464 เป็นพระราชาคณะเจ้าคณะรองคณะธรรมยุติกนิกายที่ พระสาสนโสภณ วิมลญาณอดุลย์ ตรีปิฎกคุณูประสาธวิภูสิต ธรรมยุตติกคณิศร บวรสังฆาราม คามวาสีสังฆนายก^[9]
• พ.ศ. 2471 เป็นสมเด็จพระราชาคณะเจ้าคณะใหญ่หนเหนือที่ สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ ญาณอดุล สุนทรนายก ตรีปิฎกวิทยาคุณ วิบุลคัมภีรญาณสุนทร มหาอุตดรคณิสสร บวรสังฆาราม คามวาสี อรัณยวาสี^[10]

ตำแหน่ง

• 25 มกราคม พ.ศ. 2441 ได้รับโปรดเกล้าฯ ให้ดำรงตำแหน่งเจ้าอาวาสวัดเทพศิรินราวาส แทนหม่อมเจ้าพระศรีสุคตคัตยานุวัตรที่ทรงลาออก^[11]
• 19 กรกฎาคม พ.ศ. 2445 ได้รับแต่งตั้งเป็นเจ้าคณะมณฑลปราจิณบุรี^[12]
• 20 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2467 ได้รับแต่งตั้งเป็นเจ้าคณะมณฑลปราจิณและมณฑลจันทบุรี^[13]
• 22 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2469 ได้รับแต่งตั้งเป็นกรรมการในราชบัณฑิตยสภา^[14]
• 25 มกราคม พ.ศ. 2476 ได้รับแต่งตั้งเป็นประธานกรรมการมหาเถรสมาคม^[15]
• พ.ศ. 2486 ได้รับแต่งตั้งเป็นประธานสังฆสภา
• 1 มิถุนายน พ.ศ. 2489 ได้รับแต่งตั้งเป็นสังฆนายก
• 30 พฤษภาคม พ.ศ. 2493 ได้รับแต่งตั้งเป็นสังฆนายก สมัยที่ 2^[16]

มรณภาพ

สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ (เจริญ ญาณวโร) อาพาธด้วยโรคเนื้องอกที่ตับ ถึงแก่มรณภาพเมื่อวันศุกร์ที่ 8 มิถุนายน พ.ศ. 2494 เวลา 10.00 น. สิริอายุ 80 ปี พรรษา 59^[1] ได้รับพระราชทานเพลิงศพในวันที่ 2 มีนาคม พ.ศ. 2495 ณ สุสานหลวง วัดเทพศิรินทราวาสราชวรวิหาร

ศิษย์ที่มีชื่อเสียง

• พระพระยานรรัตนราชมานิต (ตรึก จินตยานนท์)
• พระสาสนโสภณ (เอื้อน ชินทตฺโต)
• พระสาสนโสภณ (ใย ภทฺทิโย)
• สมเด็จพระวันรัต (นิรันตร์ นิรนฺตโร)
• สมเด็จพระญาณวโรดม (ประยูร สนฺตงฺกุโร)
• พระธรรมโกศาจารย์ (เงื่อม อินฺทปญฺโญ)
• พระราชวัชรปัทมคุณ (บัวเกตุ ปทุมสิโร)
• สุรชัย คัมภีรญาณนนท์
• สุชีพ ปุญญานุภาพ