หม่อมเจ้าประสงค์สม บริพัตร

หม่อมเจ้าประสงค์สม บริพัตร (ราชสกุลเดิม: ไชยันต์; 12 ธันวาคม พ.ศ. 2429 – 21 มิถุนายน พ.ศ. 2499) พระชายาในสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าบริพัตรสุขุมพันธุ์ กรมพระนครสวรรค์วรพินิต

หม่อมเจ้าประสงค์สม บริพัตร
หม่อมเจ้า ชั้น 4
ประสูติ	12 ธันวาคม พ.ศ. 2429
สิ้นชีพตักษัย	21 มิถุนายน พ.ศ. 2499 (69 ปี)
พระสวามี	สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าบริพัตรสุขุมพันธุ์ กรมพระนครสวรรค์วรพินิต
พระบุตร	พระเจ้าวรวงศ์เธอ กรมหมื่นนครสวรรค์ศักดิพินิต พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าศิริรัตนบุษบง พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าสุทธวงษวิจิตร พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าพิสิฐสบสมัย พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าจุไรรัตนศิริมาน พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าจันทรกานตมณี พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าน้อง พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าปรียชาติสุขุมพันธุ์
ราชสกุล	ไชยันต์ (ประสูติ) บริพัตร (เสกสมรส)
ราชวงศ์	จักรี
พระบิดา	พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหมื่นมหิศรราชหฤทัย
พระมารดา	หม่อมกลีบ ไชยันต์ ณ อยุธยา

พระประวัติ

หม่อมเจ้าประสงค์สม บริพัตร ประสูติเมื่อวันที่ 12 ธันวาคม พ.ศ. 2429 เป็นพระธิดาของพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหมื่นมหิศรราชหฤทัย กับหม่อมกลีบ ไชยันต์ ณ อยุธยา (สกุลเดิม ฌูกะวิโรจน์) มีพระพี่น้องร่วมพระมารดาคือ

• หม่อมเจ้าถาวรมงคลวงศ์ ไชยันต์ (2426-2483) เสกสมรสกับหม่อมหลวงคลอง สนิทวงศ์
• หม่อมเจ้าหญิงประดับศักดิ์ ไชยันต์ (2434-2526)

เสกสมรส

หม่อมเจ้าประสงค์สม เสกสมรสกับสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าบริพัตรสุขุมพันธุ์ กรมพระนครสวรรค์วรพินิต พระราชโอรสในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว กับสมเด็จพระปิตุจฉาเจ้า สุขุมาลมารศรี พระอัครราชเทวี ซึ่งหม่อมเจ้าประสงค์สมเป็นหนึ่งในหม่อมเจ้าหญิงที่สมเด็จพระปิตุจฉาเจ้า สุขุมาลมารศรี พระอัครราชเทวี ทรงเตรียมไว้สำหรับพระราชโอรสทรงเลือกที่จะเสกสมรส^[1]

หม่อมเจ้าประสงค์สม มีโอรสและธิดาแปดพระองค์ ซึ่งห้าพระองค์แรกล้วนมีฐานันดรศักดิ์เป็น หม่อมเจ้า ตั้งแต่ประสูติ ครั้นในปี พ.ศ. 2453 พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงมีพระบรมราชโองการ โปรดเกล้าฯ ให้ยกพระบุตรของสมเด็จฯ เจ้าฟ้ากรมพระนครสวรรค์วรพินิตที่ประสูติแต่หม่อมเจ้าประสงค์สมเป็น พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้า ทั้งสาย^[2] มีพระนามดังนี้

1. พระเจ้าวรวงศ์เธอ กรมหมื่นนครสวรรค์ศักดิพินิต (5 ธันวาคม พ.ศ. 2447 – 15 กันยายน พ.ศ. 2502) เสกสมรสกับหม่อมราชวงศ์พันธุ์ทิพย์ บริพัตร (ราชสกุลเดิม เทวกุล) มีพระธิดาองค์เดียว
2. พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าศิริรัตนบุษบง (4 มกราคม พ.ศ. 2449 – 6 กรกฎาคม พ.ศ. 2533) เสกสมรสกับหม่อมเจ้าอาชวดิศ ดิศกุล มีพระโอรสบุญธรรมคนเดียว
3. พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าสุทธวงษวิจิตร (16 มีนาคม พ.ศ. 2450 – 20 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2546)
4. พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าพิสิฐสบสมัย (21 กันยายน พ.ศ. 2451 – 23 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2517) เสกสมรสกับหม่อมเจ้าโกลิต กิติยากร มีพระธิดาคนเดียว
5. พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าจุไรรัตนศิริมาน (21 ธันวาคม พ.ศ. 2452 – 24 พฤศจิกายน พ.ศ. 2543) เสกสมรสกับ พลตรี หม่อมเจ้าฉัตรมงคล โสณกุล มีพระโอรสและพระธิดาสี่คน
6. พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าจันทรกานตมณี (24 กันยายน พ.ศ. 2455 – 30 ธันวาคม พ.ศ. 2520) เสกสมรสกับหม่อมเจ้าอรชุนชิษณุ สวัสดิวัตน์ มีพระโอรสและพระธิดาสองคน
7. พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าน้อง (12 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2462 – 4 ธันวาคม พ.ศ. 2462)
8. พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าปรียชาติสุขุมพันธุ์ (4 มิถุนายน พ.ศ. 2463 – 29 พฤษภาคม พ.ศ. 2465)

สิ้นชีพิตักษัย

หม่อมเจ้าประสงค์สม บริพัตร สิ้นชีพิตักษัยเมื่อวันที่ 21 มิถุนายน พ.ศ. 2499 สิริชันษา 69 ปี สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์ในขณะนั้น (เนื่องจากพระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตรทรงผนวชอยู่) เสด็จพระราชดำเนินไปในการพระราชทานเพลิงศพ ณ วัดเทพศิรินทราวาสราชวรวิหาร ในโอกาสนี้ พระภิกษุ พระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร เสด็จพระราชดำเนินมาในงานนี้ด้วย

งานนิพนธ์

• บันทึกความทรงจำบางเรื่องของหม่อมเจ้าหญิงประสงค์สม บริพัตร ในสมเด็จเจ้าฟ้ากรมพระนครสวรรค์วรพินิต (พ.ศ. 2499)^[3]

เครื่องราชอิสริยาภรณ์

• พ.ศ. 2493 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ชั้นที่ 1 ปฐมจุลจอมเกล้า (ป.จ.) (ฝ่ายใน)^[4]
• พ.ศ. 2451 – เหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลที่ 5 ชั้นที่ 3 (จ.ป.ร.3)^[5]
• พ.ศ. 2469 – เหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลที่ 7 ชั้นที่ 3 (ป.ป.ร.3)^[6]

พงศาวลี

พงศาวลีของหม่อมเจ้าประสงค์สม บริพัตร

16. พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช               8. พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย                       17. สมเด็จพระอมรินทราบรมราชินี               4. พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว                             18. เงิน แซ่ตัน               9. สมเด็จพระศรีสุริเยนทราบรมราชินี                       19. สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากรมพระศรีสุดารักษ์               2. พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหมื่นมหิศรราชหฤทัย                                   5. เจ้าจอมมารดาห่วง ในรัชกาลที่ 4                             1. หม่อมเจ้าประสงค์สม บริพัตร                                         3. หม่อมกลีบ ไชยันต์ ณ อยุธยา