เส้นประสาททรอเคลียร์

เส้นประสาททรอเคลียร์ (อังกฤษ: trochlear nerve; /ˈtrɒklɪər/)^[1] หรือเรียกอีกอย่างหนึ่งว่า ประสาทสมองเส้นที่ 4 เป็นเส้นประสาทสั่งการ (เส้นประสาทกายนำออก) ที่เลี้ยงเพียงหนึ่งกล้ามเนื้อ คือ กล้ามเนื้อซุพีเรียร์ ออบลีก ของดวงตา ซึ่งทำงานผ่านโครงสร้างที่เรียกว่าทรอเคลียร์ที่มีลักษณะคล้ายรอก

เส้นประสาททรอเคลียร์ Trochlear nerve
เส้นประสาททรอเคลียร์ที่กำลังเข้าสู่เบ้าตา มองจากด้านบน เพื่อไปเลี้ยงกล้ามเนื้อซุพีเรียร์ ออบลีก
ภาพแสดงเส้นประสาททรอเคลียร์ (CN IV) ที่เห็นร่วมกับเส้นประสาทสมองอื่น ๆ เป็นเส้นประสาทสมองเส้นเดียวที่โผล่ออกมาจากด้านหลังก้านสมอง และวิ่งโค้งรอบก้านสมองไปยังด้านหน้า
รายละเอียด
เลี้ยง	กล้ามเนื้อซุพีเรียร์ ออบลีก
ตัวระบุ
ภาษาละติน	nervus trochlearis
MeSH	D014321
นิวโรเนมส์	466
TA98	A14.2.01.011
TA2	6191
FMA	50865
ศัพท์ทางกายวิภาคของประสาทกายวิภาคศาสตร์ [แก้ไขบนวิกิสนเทศ]

เส้นประสาททรอเคลียร์มีลักษณะเฉพาะหลายประการในบรรดาเส้นประสาทสมองทั้งหมด ดังนี้

• เป็นเส้นประสาทที่เล็กที่สุดในแง่ของจำนวนแอกซอน
• มีความยาวภายในกะโหลกมากที่สุด
• เป็นเส้นประสาทสมองเส้นเดียวที่ออกจากด้านหลังของก้านสมอง
• เลี้ยงกล้ามเนื้อซุพีเรียร์ ออบลีก ในด้านตรงข้ามของนิวเคลียสของมัน เส้นประสาททรอเคลียร์จะไขว้ทแยงภายในก้านสมองก่อนที่จะโผล่ออกมาที่ด้านตรงข้ามของก้านสมอง (ที่ระดับของอินฟีเรียร์ คอลลิคูลัส) การบาดเจ็บที่ทรอเคลียร์นิวเคลียสในก้านสมองจะส่งผลให้เกิดอัมพาตของกล้ามเนื้อซุพีเรียร์ ออบลีก ในด้านตรงข้าม ในขณะที่การบาดเจ็บที่เส้นประสาททรอเคลียร์ (ส่วนที่โผล่ออกมาจากก้านสมอง) จะส่งผลให้เกิดอัมพาตกล้ามเนื้อซุพีเรียร์ ออบลีก ในด้านเดียวกัน

เส้นประสาททรอเคลียร์ที่มีต้นกำเนิดเหมือนกัน (homologous) พบได้ในสัตว์มีกระดูกสันหลังที่มีขากรรไกรทุกชนิด คุณสมบัติที่เป็นเอกลักษณ์ของเส้นประสาททรอเคลียร์ เช่น การออกทางด้านหลังจากก้านสมองและการไปเลี้ยงกล้ามเนื้อด้านตรงข้ามนั้น มีให้เห็นในสมองส่วนดั้งเดิม (primitive brain) ของฉลาม^[2]

เส้นประสาททรอเคลียร์ของมนุษย์พัฒนามากจากแผ่นฐาน (basal plate) ของสมองส่วนกลางในระยะเอ็มบริโอ คำว่า ทรอเคลีย (trochlea /ˈtrɒkliə/) และทรอเคลียร์ (trochlear /ˈtrɒkliər/) มาจากภาษากรีกโบราณ τροχιλέα trokhiléa หมายถึง “รอก หรือ เครื่องชักรอก”