แขวงเวียงจันทน์

เวียงจันทน์^[2] หรือ เวียงจัน^[2] (ลาว: ວຽງຈັນ) เป็นหนึ่งในแขวงของประเทศลาว ตั้งอยู่ตอนกลางของประเทศ ใน พ.ศ. 2558 แขวงนี้มีประชากร 419,090 คน^[3]

แขวงเวียงจันทน์ ແຂວງວຽງຈັນ
แขวง
แผนที่แขวงเวียงจันทน์
แผนที่ประเทศลาวเน้นแขวงเวียงจันทน์
พิกัด: 18.8333°N 102.167°E / 18.8333; 102.167
ประเทศ	ลาว
ก่อตั้งขึ้น	พ.ศ. 2532
เมืองเอก	โพนโฮง
พื้นที่
• ทั้งหมด	15,927 ตร.กม. (6,149 ตร.ไมล์)
ประชากร  (สำมะโน พ.ศ. 2558)
• ทั้งหมด	419,090 คน
เขตเวลา	UTC+7 (เวลาในประเทศลาว)
รหัส ISO 3166	LA-VI
เอชดีไอ (2561)	0.618[1] ปานกลาง · อันดับที่ 3

เมื่อปี พ.ศ. 2532 แขวงเวียงจันทน์เดิมได้แบ่งออกเป็น 2 แขวง คือ แขวงเวียงจันทน์ปัจจุบันและนครหลวงเวียงจันทน์ที่มีเขตตัวเมืองเวียงจันทน์ซึ่งเป็นเมืองหลวงตั้งอยู่ หลังจากแบ่งออกเป็นสองแขวงแล้ว พื้นที่ส่วนที่เหลือยังคงเรียกว่าแขวงเวียงจันทน์ และได้ย้ายศูนย์กลางการปกครองของแขวงมาอยู่ที่เมืองโพนโฮง แทนตัวเมืองเวียงจันทน์ชั้นในซึ่งอยู่ในเขตนครหลวงเวียงจันทน์

ประวัติศาสตร์

เวียงจันทน์เป็นเมืองเก่าแก่ตั้งแต่สมัยอาณาจักรศรีโคตรบูรเรืองอำนาจ โดยร่วมยุคสมัยกันกับทวารวดีของไทย เดิมชื่อเมืองจันทปุระหรือเมืองจันทบุรี มีนักปราชญ์ลาว-อีสานหลายกลุ่มได้เขียนประวัติของเมืองเวียงจันทน์ในแต่ละยุคไว้หลากหลายสำนวน เช่น ตำนานเวียงจันทน์พันพร้าว ตำนานพระรัสสีสองพี่น้องสร้างเวียง ตำนานพระลัก-พระลามครองกรุงศรีสัตนาค ตำนานท้าวหูดสามเปาสร้างเวียง ตำนานท้าวคัทธนาม ตำนานพระยาบุรีจันประสิทธิสักกะเทวะ ตำนานท้าวคำพอง-นางบัวเคือ ตำนานอุรังคธาตุ ตำนานพระยาศรีสัตนาคแปงเวียง ตำนานท้าวเซียงเมี่ยง ตำนานศรีโคตรสาปเวียง ตำนานพระยาจวงขาว ตลอดจนเอกสารพื้นเวียงสำนวนต่างๆ ในครั้งหลวงพระบางเป็นราชธานี เวียงจันทน์มีสถานะเป็นเมืองลูกหลวงหรือเมืองเจ้าหัวเศิกพระบรมวงศานุวงศ์ชั้นผู้ใหญ่เท่านั้นที่มักถูกส่งลงมาปกครองเวียงจันทน์ เวียงจันทน์เริ่มเป็นเมืองหลวงแทนหลวงพระบางตั้งแต่ พ.ศ. 2078 ในสมัยพระเจ้าโพธิสารราช จน พ.ศ. 2103 พระเจ้าไชยเชษฐาธิราชที่ 1 มหาราช ถอยหนีพม่ามาตั้งหลักที่เวียงจันทน์จึงถือเป็นเมืองหลวงอย่างเป็นทางการโดยมีนามเต็มว่า พระนครจันทบุรีศรีสัตนาคนหุตอุตมราชธานีบุรีรมย์ หรือเมืองล้านช้างเวียงจันทน์ เวียงจันทน์เจริญขึ้นเรื่อย ๆ จนถึง พ.ศ. 2237 สมัยพระเจ้าสุริยวงศาธรรมิกราชก็เสื่อมลง พระองค์มีสนมเอกชื่อนางเขียวค้อม

จากนั้น เวียงจันทน์เกิดความวุ่นวายขึ้นเนือง ๆ นางเขียวค้อมหนีไปบวชชี พญาเมืองจันทน์เป็นขบถจนพระเจ้านันทราชจากนครพนมยกทัพมาปราบ แต่ก็ถูกพระเจ้าไชยเชษฐาธิราชที่ 2 (ไชย อง เว) นำทัพเวียดนามมาสู้รบจนแยกออกเป็นอาณาจักรล้านช้างหลวงพระบาง อาณาจักรล้านช้างเวียงจันทน์ใน พ.ศ. 2253 และต่อมาใน พ.ศ. 2256 อาณาจักรล้านช้างจำปาศักดิ์ก็แยกตัวออกไป

อาณาจักรเวียงจันทน์หลังการแบ่งแยกมีอาณาเขตมาถึงนครไทย (อยู่ในจังหวัดพิษณุโลกในปัจจุบัน) และติดกับจำปาศักดิ์ในบริเวณเมืองสุวรรณภูมิ (ปัจจุบันคืออำเภอสุวรรณภูมิ จังหวัดร้อยเอ็ด) แต่เพราะราชวงศ์ล้านช้างวิวาทกัน ทำให้เจ้าเมืองต่างๆ ตลอดจนพระบรมวงศานุวงศ์แยกตัวออกมาตั้งแต่พระบรมราชา (เฮงก่วน) เจ้าประเทศราชนครพนม พระวอพระตาแยกมาตั้งเมืองหนองบัวลำภู เมืองอุบลราชธานีและยศสุนทร (ปัจจุบันคือยโสธร) เจ้าโสมพะมิตร์แยกมาตั้งเมืองกาฬสินธุ์ เจ้าผ้าขาวแยกมาตั้งเมืองผ้าขาว เมืองพันนา เจ้าจารย์แก้วเจ้าประเทศราชเมืองสุวรรณภูมิ (ร้อยเอ็ด มหาสารคาม) ขอนแก่น ศรีสะเกษ ชนบถ และเจ้าจารย์จันทสุริยวงศ์เจ้าประเทศราชมุกดาหาร เป็นต้น

ในสมัยพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว โปรดให้เจ้าพระยาบดินทรเดชา (สิงห์ สิงหเสนี)สมทบกับเจ้าประเทศราชต่าง ๆ และบังคับเจ้านายหัวเมืองลาวทั้งหลายในอีสานบุกโจมตีเวียงจันทน์หลังเหตุการณ์สงครามเจ้าอนุวงศ์ ได้ยกเลิกเจ้าประเทศราช ทางหนองคายได้ให้ท้าวสุวอธรรมาอุปฮาดยโสธรเป็นพระปทุมเทวาภิบาลที่ 1 เจ้าประเทศราชหนองคายอพยพผู้คนมาฝั่งขวา ให้เวียงจันทน์เป็นเมืองจัตวาขึ้นกับหนองคาย หลังจากนั้นบริเวณเวียงจันทน์ต้องเผชิญศึกสงครามหลายครั้ง ทั้งสงครามสยาม-เวียดนาม 14 ปี สงครามปราบฮ่อ ต่อมาถูกฝรั่งเศสยึดเป็นอาณานิคมเมื่อ พ.ศ. 2436 ชาวเวียงจันทน์ที่ไม่ต้องการอยู่ภายใต้การปกครองของฝรั่งเศสนำโดยพระกุประดิษฐ์บดี (ชาลี กุประดิษฐ์)จึงอพยพมาอยู่ที่เมืองท่าบ่อหรืออำเภอท่าบ่อ จังหวัดหนองคายในปัจจุบัน

ฝรั่งเศสได้สร้างเมืองเวียงจันทน์ขึ้นใหม่ ให้ ม.ปาวี เป็นข้าหลวงใหญ่คนแรก เวียงจันทน์ในสมัยฝรั่งเศสปกครองได้ชื่อว่าปารีสตะวันออก จนได้รับเอกราชจากฝรั่งเศสเมื่อ พ.ศ. 2498 และถูกปลดแอกโดยพรรคปฏิวัติประชาชนลาวเมื่อ พ.ศ 2517

การแบ่งเขตการปกครอง

แขวงนี้แบ่งออกเป็น 11 เมือง (อำเภอ):^[4]

แผนที่	รหัส	ชื่อ	อักษรลาว
	10-01	เมืองโพนโฮง	ເມືອງໂພນໂຮງ
	10-02	เมืองทุละคม	ເມືອງທຸລະຄົມ
	10-03	เมืองแก้วอุดม	ເມືອງແກ້ວອຸດົມ
	10-04	เมืองกาสี	ເມືອງກາສີ
	10-05	เมืองวังเวียง	ເມືອງວັງວຽງ
	10-06	เมืองเฟือง	ເມືອງເຟືອງ
	10-07	เมืองซะนะคาม	ເມືອງຊະນະຄາມ
	10-08	เมืองแมด	ເມືອງແມດ
	10-09	เมืองเวียงคำ	ເມືອງວຽງຄໍາ
	10-10	เมืองหินเหิบ	ເມືອງຫີນເຫີບ
	10-11	เมืองหมื่น	ເມືອງໝື່ນ
	10–11	เมืองฮ่ม	ເມືອງຮ່ມ
	10–12	เมืองไซสมบูน	ເມືອງໄຊສົມບູນ

เนื่องจากเมืองหมื่นแยกออกมาจากเมืองซะนะคามซึ่งจะอยู่ฝั่งตรงข้ามกับอำเภอปากชม จังหวัดเลย ซึ่งเป็นรหัส 10-11 ในปัจจุบัน ทั้งนี้เลข 10-11 และ 10-12 เดิม ได้จัดตั้งเป็นแขวงไชยสมบูรณ์ พร้อมกับเมืองท่าโทม แขวงเชียงขวาง โดยเลข 10-11 เดิม เป็นเมืองฮ่ม ปัจจุบันคือเมืองฮ่ม และเมืองล้องซาน แขวงไชยสมบูรณ์ ใช้รหัส 18-02 และ 18-03 ตามลำดับ และต่อมาเลข 10-12 คือเมืองไชยสมบูรณ์ ก็ได้จัดตั้งเป็นแขวงไชยสมบูรณ์ โดยเมืองนี้จะมีเมืองไชยสมบูรณ์ (เมืองอะนุวงในปัจจุบัน) และเมืองล้องจัน ซึ่งปัจจุบันใช้เลข 18-01 และ 18-04 ตามลำดับ

สถานที่ท่องเที่ยว

• ถ้ำจัน^[5]