วงศ์นกกระตั้ว

นกกระตั้ว หรือ นกคอกคาทู (อังกฤษ: cockatoo) เป็นนกประเภทปากคีม มีหลายสกุล ส่วนมากจะมีสีขาว บางชนิดมีสีเหลืองอ่อนแซมเล็กน้อย มีหงอน มีลิ้นและสามารถสอนให้เลียนเสียงได้เหมือนนกแก้ว โดยที่ชื่อสามัญที่ว่า "Cockatoo" เป็นภาษามลายูแปลว่า "คีมใหญ่" พบในแถบอินโดนีเซีย, ฟิลิปปินส์, นิวกินี, หมู่เกาะโซโลมอน และ ออสเตรเลีย ชนิดที่มนุษย์จับมาเลี้ยงนั้นมีราคาสูง นกกระตั้วที่อยู่ตามธรรมชาติจะมีอายุขัยเพียง 20-30 ปีเท่านั้น แต่นกกระตั้วที่มนุษย์นำมาเลี้ยงจะมีอายุยืนถึง 60-80 ปี

วงศ์นกกระตั้ว
นกกระตั้วซัลเฟอร์เครสต์ (Cacatua galerita) ที่เกาะแทสมาเนีย
การจำแนกชั้นทางวิทยาศาสตร์
อาณาจักร:	Animalia
ไฟลัม:	Chordata
ชั้น:	Aves
อันดับ:	Psittaciformes
วงศ์ใหญ่:	Cacatuoidea
วงศ์:	Cacatuidae G. R. Gray, 1840
สกุลต้นแบบ
Cacatua Vieillot, 1817[1]
สกุล
Probosciger Callocephalon Nymphicus Calyptorhynchus Eolophus Lophochroa Cacatua
การกระจายพันธุ์ในปัจจุบัน – สีแดง พบซากดึกดำบรรพ์ – สีฟ้า
ชื่อพ้อง
Plyctolophinae Vigors, 1825[2]

ศัพทมูลวิทยา

คำว่า "cockatoo" นั้นมีมาตั้งแต่ศตวรรษที่ 17 จากคำว่า "Kakatuwah" เป็นภาษามลายู แปลว่า "พ่อเฒ่า" หรือ "คีมใหญ่" จากลักษณะปากที่แข็งแรงและมีแรงกัดมหาศาล สามารถทำลายสิ่งต่าง ๆ ได้แม้กระทั่งเหล็กบาง ๆ

อนุกรมวิธาน

เดิมทีนกกระตั้วถูกจัดเป็นหนึ่งในวงศ์ย่อย Cacatuinae ของวงศ์นกแก้ว Psittacidae โดย จอร์จ โรเบิร์ต เกรย์ นักธรรมชาติวิทยาชาวอังกฤษ ในปี ค.ศ. 1840 โดยมีสกุล Cacatua เป็นสกุลต้นแบบ ก่อนจะถูกจัดแยกออกมาเป็นวงศ์เฉพาะในปี ค.ศ. 1990

สกุลและชนิด

• สกุล Nymphicus
  • Nymphicus hollandicus (Kerr, 1792)
• สกุล Probosciger
  • Probosciger aterrimus (Gmelin, 1788)
• สกุล Calyptorhynchus
  • สกุลย่อย Calyptorhynchus
    • Calyptorhynchus (Calyptorhynchus) banksii (Latham, 1790)
    • Calyptorhynchus (Calyptorhynchus) lathami (Temminck, 1807)
  • สกุลย่อย Zanda
    • Calyptorhynchus (Zanda) funereus (Shaw, 1794)
    • Calyptorhynchus (Zanda) latirostris Carnaby, 1948
    • Calyptorhynchus (Zanda) baudinii Lear, 1832
• สกุล Callocephalon
  • Callocephalon fimbriatum (Grant, 1803)
• สกุล Eolophus
  • Eolophus roseicapilla (Vieillot, 1817)
• สกุล Lophochroa
  • Lophochroa leadbeateri (Vigors, 1831)
    • Lophochroa leadbeateri leadbeateri (Vigors, 1831)
    • Lophochroa leadbeateri mollis (Mathews, 1912)
• สกุล Cacatua
  • สกุลย่อย Cacatua
    • Cacatua (Cacatua) sulphurea (Gmelin, 1788)
      • Cacatua (Cacatua) sulphurea abbotti (Oberholser, 1917)
      • Cacatua (Cacatua) sulphurea parvula (Bonaparte, 1850)
      • Cacatua (Cacatua) sulphurea citrinocristata (Fraser, 1844)
    • Cacatua (Cacatua) galerita (Latham, 1790)
      • Cacatua (Cacatua) galerita triton Temminck, 1849
      • Cacatua (Cacatua) galerita eleonora (Finsch, 1863)
      • Cacatua (Cacatua) galerita fitzroyi (Mathews, 1912)
      • Cacatua (Cacatua) galerita galerita (Latham, 1790)
    • Cacatua (Cacatua) ophthalmica Sclater, 1864
    • Cacatua (Cacatua) alba (Müller, 1776)
    • Cacatua (Cacatua) moluccensis (Gmelin, 1788)
  • สกุลย่อย Licmetis
    • Cacatua (Licmetis) tenuirostris (Kuhl, 1820)
    • Cacatua (Licmetis) pastinator (Gould, 1841)
      • Cacatua (Licmetis) pastinator pastinator (Gould, 1841)
      • Cacatua (Licmetis) pastinator butleri Ford, J., 1987
    • Cacatua (Licmetis) sanguinea Gould, 1843
    • Cacatua (Licmetis) goffiniana Roselaar and Michels, 2004^[3]
    • Cacatua (Licmetis) ducorpsii Pucheran, 1853
    • Cacatua (Licmetis) haematuropygia (Müller, 1776)

ลักษณะทางกายภาพ

นกกระตั้วเป็นนกที่มีขนาดกลางถึงขนาดใหญ่ ลำตัวยาว 30-60 เซนติเมตร (12-24 นิ้ว) หนัก 300-1,200 กรัม (0.66-2.6 ปอนด์) มีหงอนบนหัวที่สามารถหุบและแผ่ได้ จะงอยปากสีดำใหญ่เหมือนคีม มีความคมและแรงกัดมหาศาล เท้าแต่ละข้างมีนิ้ว 4 นิ้ว ยาวและมีเล็บแหลม สามารถเกาะและปีนป่ายได้ดี

การเลี้ยงนกกระตั้วในประเทศไทย

นกกระตั้วอัมเบรลล่า หนึ่งในชนิดที่นิยมเลี้ยง

นกกระตั้วที่นิยมเลี้ยงในประเทศไทยคือ นกกระตั้วมอลลัคคัน (Cacatua moluccensis), นกกระตั้วอัมเบรลล่า (C pastinator) และ นกกระตั้วซัลเฟอร์เครสต์ (C. galerita) โดยมีราคาสูงหลักหมื่นบาท นกกระตั้วที่มนุษย์เลี้ยงโดยป้อนอาหารให้กับมือจะมีความเชื่องมากกว่านกที่ปล่อยให้แม่นกป้อนอาหารเองมาก และจะขายได้ราคาสูงกว่าด้วย นกกระตั้วเป็นนกที่มีนิสัยชอบร้องเสียงดัง ผู้อยู่อพาร์ทเมนท์ไม่ควรเลี้ยงอย่างเด็ดขาด นกกระตั้วมีนิสัยติดและหวงเจ้าของ จำเป็นต้องดูแลเอาใจใส่และมีเวลาให้กับนกกระตั้วมาก ๆ หากปล่อยนกไว้ไม่มีใครสนใจจะทำให้นกกระตั้วหงุดหงิดและทำลายข้าวของ, ทำร้ายตัวเอง (กัดขาตัวเอง), ทำร้ายผู้คนที่เข้ามาใกล้ นกกระตั้วที่ผูกพันกับเจ้าของมากเกินไปอาจจะทำให้ไม่ยอมมีคู่และไม่ยอมผสมพันธุ์ได้