Dinastiyang Abasida

Ang dinastiyang Abasida o Abbasid (Arabe: بنو العباس, romanisado: Banu al-ʿAbbās) ay isang dinastiyang Arabo na namuno sa Kalipatong Abasida sa pagitan ng 750 at 1258. Sila ay mula sa angkan ng Qurayshi Hashimid ni Banu Abbas, nagmula kay Abbas ibn Muttalib. Ang Kalipatong Abbasid ay nahahati sa tatlong pangunahing panahon: Maagang panahon ng Abasida (750–861), Gitnang Panahon ng Abasida (861–936) at Huling Panahon ng Abasida (936–1258). Ang isang sangay ng kadete ng dinastiya ay namuno rin bilang mga pinunong seremonyal para sa Mamluk Sultanate (1261–1517) hanggang sa kanilang pananakop ng Imperyong Otomano.

Ninuno

Ang mga Abbasid ay nagmula kay Abbas, isa sa mga kasamahan ni Muhammad (pati na rin ang kanyang tiyuhin) at isa sa mga unang iskolar ng Qur'an.^[1] Samakatuwid, ang kanilang mga ugat ay nagmula kay Hashim ibn 'Abd Manaf at pati na rin kay Adnan sa sumusunod na linya: Al-'Abbas ibn Abdul-Muttalib ibn Hashim ibn Abd Manaf ibn Qusai^[2] ibn Kilab ibn Murrah ibn Ka'b ibn Lu'ay ibn Ghalib ibn Fihr ibn Malik ibn An-Nadr ibn Kinanah ibn Khuzaima ibn Mudrikah ibn Ilyas ibn Mudar ibn Nizar ibn Ma'add ibn Adnan.^[3]

Kasaysayan

Ang dinastiyang Abbasid ay ang dinastiya na namuno sa ikatlong caliphate na humalili sa propetang Islam na si Muhammad. Nagmula ito sa tiyuhin ni Muhammad, si Abbas ibn Abd al-Muttalib (566–653 CE), kung saan kinuha ng dinastiya ang pangalan nito. Ang mga Abbasid ay namuno bilang mga caliph para sa karamihan ng caliphate mula sa kanilang kabisera sa Baghdad sa modernong-panahong Iraq, pagkatapos na ibagsak ang Umayyad Caliphate sa Abbasid Revolution ng 750 CE (132 AH). Ang Abbasid Caliphate ay unang nakasentro sa pamahalaan nito sa Kufa, modernong-panahong Iraq, ngunit noong 762 itinatag ng caliph Al-Mansur ang lungsod ng Baghdad, malapit sa sinaunang Babylonian capital city ng Babylon. Ang Baghdad ay naging sentro ng agham, kultura at imbensyon sa naging kilala bilang Golden Age of Islam. Ito, bilang karagdagan sa pabahay ng ilang pangunahing institusyong pang-akademiko, kabilang ang House of Wisdom, gayundin ang isang multiethnic at multi-religious na kapaligiran, ay nakakuha ito ng isang pandaigdigang reputasyon bilang "Center of Learning".

Ang pamunuan ng Abbasid ay kailangang magtrabaho nang husto sa huling kalahati ng ika-8 siglo (750–800) sa ilalim ng ilang karampatang mga caliph at kanilang mga vizier upang ihatid ang mga pagbabagong administratibo na kailangan upang mapanatili ang kaayusan ng mga hamong pampulitika na nilikha ng malayong kalikasan ng imperyo, at ang limitadong komunikasyon sa kabuuan nito.^[4] Sa panahon din na ito ng maagang yugto ng dinastiya, lalo na sa panahon ng pamamahala nina Al-Mansur, Harun al-Rashid, at al-Ma'mun, nalikha ang reputasyon at kapangyarihan nito.^[4] Ang Abbasid Caliphate ay nasa tuktok nito hanggang sa pagpaslang kay Caliph Al-Mutawakkil noong 861.

Pagpatay kay Al-Mutawakkil

Itinalaga ni Al-Mutawakkil ang kanyang panganay na anak, si al-Muntasir, bilang kanyang tagapagmana noong 849/50, ngunit dahan-dahang inilipat ang kanyang pabor sa kanyang pangalawang anak, si al-Mu'tazz, na hinimok ni al-Fath ibn Khaqan at ng vizier na si Ubayd Allah ibn Yahya ibn Khaqan. Ang tunggalian na ito ay pinalawak sa larangang pampulitika, dahil ang paghalili ni al-Mu'tazz ay lumilitaw na sinuportahan din ng mga tradisyunal na elite ng Abbasid, habang si al-Muntasir ay suportado ng mga tropang guwardiya ng Turkic at Maghariba.^[5][6] Sa huling bahagi ng taglagas 861, ang mga bagay ay dumating sa ulo: noong Oktubre, inutusan ni al-Mutawakkil ang mga ari-arian ng Turkic general na si Wasif na kumpiskahin at ibigay sa al-Fath. Pakiramdam na nakatalikod sa isang sulok, ang pamunuan ng Turkic ay nagsimula ng isang pakana upang patayin ang Caliph. Hindi nagtagal, sila ay sumama, o kahit man lang ay may palihim na pag-apruba, ni al-Muntasir, na matalino mula sa sunud-sunod na kahihiyan: noong ika-5 ng Disyembre, sa rekomendasyon nina al-Fath at Ubayd Allah, siya ay na-bypass pabor kay al-Mu 'tazz para sa pangunguna sa pagdarasal sa Biyernes sa pagtatapos ng Ramadan, habang pagkaraan ng tatlong araw, nang si al-Mutawakkil ay may sakit at pinili si al-Muntasir upang kumatawan sa kanya sa panalangin, muli Nakialam si Ubayd Allah at hinikayat ang Caliph na pumunta nang personal. Ang mas masahol pa, ayon kay al-Tabari, sa sumunod na araw ay salit-salit na nilapastangan ni al-Mutawakkil at nagbanta na papatayin ang kanyang panganay na anak, at pinasampal pa siya ni al-Fath sa mukha. Sa kumakalat na mga alingawngaw na si Wasif at ang iba pang mga pinuno ng Turko ay huhugutin at papatayin sa Disyembre 12, nagpasya ang mga nagsasabwatan na kumilos.

Ayon kay al-Tabari, isang kuwento sa kalaunan ay kumalat na sina al-Fath at Ubayd Allah ay binalaan tungkol sa balak ng isang babaeng Turkic, ngunit binalewala ito, tiwala na walang sinuman ang maglalakas-loob na isagawa ito. Noong gabi ng 10/11 Disyembre, mga isang oras pagkatapos ng hatinggabi, ang mga Turko ay sumabog sa silid kung saan naghahapunan ang Caliph at al-Fath. Si Al-Fath ay pinatay sa pagsisikap na protektahan ang Caliph, na sumunod na pinatay. Si Al-Muntasir, na ngayon ay umaako sa Caliphate, ay unang nag-claim na si al-Fath ang pumatay sa kanyang ama, at na siya ay pinatay pagkatapos; sa loob ng maikling panahon, gayunpaman, ang opisyal na kuwento ay nagbago sa al-Mutawakkil na nabulunan sa kanyang inumin. Ang pagpatay kay al-Mutawakkil ay nagsimula sa magulong panahon na kilala bilang "Anarkiya sa Samarra", na tumagal hanggang 870 at dinala ang Abbasid Caliphate sa bingit ng pagbagsak.