Sweden
From Wikipedia, the free encyclopedia
Remove ads
Ang Suwesya, o "Sverige",[10] ibig sabihin ay opisyal na Kaharian ng Suwesya (Swedish: Konungariket Sverige) ay isang bansang Nordiko sa Iskandinabiya, sa Hilagang Europa. Ito ay napalilibutan ng Noruwega, sa kanluran, Pinlandiya sa hilagang silangan, ng Kipot ng Skagerrak at Kipot ng Kattegat sa timog kanluran at ng Dagat Baltiko at look ng Botnia sa silangan. Ang Suwesya ay may mababang densidad ng populasyon sa lahat ng kaniyang mga metropolitanong area.
Remove ads
Pinagmulang ng Pangalan
Karaniwang itinuturing na ang pangalan ng Sweden ay nagmula sa Proto-Indo-European na ugat na *s(w)e, na nangangahulugang 'sarili', na tumutukoy sa sariling tribo noong panahong tribo pa ang lipunan.[11][12][13] Ang katutubong pangalang Suweko, Sverige (isang tambalan ng mga salitang Svea at rike, na unang naitala sa kaugnay na anyo na Swēorice sa Beowulf),[14] ay nangangahulugang "kaharian ng mga Swede", na hindi isinama ang mga Geats sa Götaland.
Sa wikang Suweko, tinatawag ng mga taga-Sweden ang kanilang bansa na "Sverige" o "Sverge", ibig sabihin ay "kaharian ng mga Suweko." o "Kaharian ng Suwesya"[15][10]
Ang makabagong anyo nito sa Ingles ay hinango noong ika-17 siglo mula sa Middle Dutch at Gitang baba ng Alemanya. Noon pang 1287, may mga sangguniang makikita sa Middle Dutch na tumutukoy sa isang lande van sweden ("lupain ng [mga] Swede"), na may swede bilang anyong isahan.[16] Sa Old English, ang bansa ay kilala bilang Swéoland o Swíoríce, at sa Early Modern English bilang Swedeland.[17] Ilang wikang Finnic, tulad ng Finnish at Estonian, ay gumagamit ng mga katawagang Ruotsi at Rootsi; ang mga anyong ito ay tumutukoy sa mga Rus' na nanirahan sa mga baybaying lugar ng Roslagen sa Uppland at nagbigay ng kanilang pangalan sa Russia.[18]
Kaharian ng Suwesya
Ang aktuwal na edad ng kaharian ng Sweden o Suwesya ay hindi alam.[19] Ang pagtukoy sa edad nito ay nakadepende kung ituturing ang Sweden bilang isang bansa noong ang Svear (mga Suweko) ay namuno sa Svealand o noong ang Svear at ang Götar (mga Geat) ng Götaland ay pinag-isa sa ilalim ng iisang pinuno. Sa unang kaso, unang nabanggit ang Svealand na may iisang pinuno noong taong 98 ni Tacitus, ngunit halos imposibleng malaman kung gaano na ito katagal noon. Inilalarawan ng epikong tulang Beowulf ang kalahating alamat na mga digmaan ng Suweko at Geat noong ika-6 na siglo.
Gayunpaman, karaniwang sinisimulan ng mga historyador ang tala ng mga monarko ng Sweden mula nang ang Svealand at Götaland ay napailalim sa parehong hari, na sina Erik the Victorious at ang kaniyang anak na si Olof Skötkonung noong ika-10 siglo. Madalas tawaging pagkakaisa ng Sweden ang mga pangyayaring ito, kahit na maraming lugar ang nasakop at isinama kalaunan. Sa kontekstong ito, ang "Götaland" ay pangunahing tumutukoy sa mga lalawigan ng Östergötland at Västergötland. Ang Småland ay halos walang interes noon dahil sa malalalim nitong kagubatan ng pino, at tanging ang lungsod ng Kalmar at ang kastilyo nito ang may malaking kahalagahan. Mayroon ding mga pamayanang Suweko sa kahabaan ng timog na baybayin ng Norrland, isa sa apat na lupaing rehiyon ng Sweden.[20]
Si San Ansgar ay tradisyonal na kinikilala bilang nagpakilala ng Kristiyanismo sa Sweden noong 829, ngunit hindi lubusang napalitan ang paganismo ng bagong relihiyon hanggang ika-12 siglo. Noong panahong iyon, dumaranas ang Sweden ng tunggaliang dinastiko sa pagitan ng mga angkan ng Eric at Sverker. Nagtapos ang tunggalian nang mag-asawa ang ikatlong angkan sa angkan ng Eric, na bumuo ng dinastiyang Bjälbo, na unti-unting nagpanday sa mas matatag na estado ng Sweden. Ayon sa Alamat ni Saint Erik at sa Erik's Chronicle, nagsagawa ang mga haring Suweko ng sunod-sunod na Krusada laban sa paganong Finland at nagsimula ng tunggalian sa Rus', na noon ay wala nang kaugnayan sa Sweden.[21] Bunga ng mga Krusada, lalo na ng Ikalawang Krusadang Suweko na pinamunuan ni Birger Jarl[22] unti-unting napabilang ang Finland sa kaharian ng Sweden at sa saklaw ng impluwensya ng Simbahang Katolika.[23] Nagtayo ang mga Suweko ng mga kuta sa Tavastland at Åbo, habang nagtayo ng konsehong maharlika ang hari, bumuo ng estrukturang administratibo at sistema ng buwis, at isinulat ang mga kodigo ng batas sa panahon ng paghahari nina Magnus Ladulås (1275–1290) at Magnus Eriksson (1319–1364).[24] Dahil dito, ganap na naisama ang mga lupaing Suomi o Pinland sa kaharian ng Sweden.[25]
Remove ads
Mga sanggunian
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads