İbn eş-Şatir

İbn eş-Şâtir^[1] (d. 1304, Dımaşk - ö. 1375, Dımaşk), 14 .yüzyılda yaşamış Arap gökbilimci.

İbn eş-Şâtir'in Merkür'ü gösteren bir tasviri

10 yaşında astronomi tahsili yapmak için Kahire ve İskenderiye'ye gitti. Daha sonra memleketi Şam'a dönerek Emeviyye Cami muvakkitliğine atandı. Buradaki görevi esnasında ay ve gezegenlerin hareketleri üzerine hassas ölçümler yapmış, Batlamyus'un dünya merkezli sistemini incelemiş, Kopernik'in güneş merkezli sisteminin temellerini atmıştır.

Eserleri

• Nihâyetü’l-ġāyât fi’l-a'mâli’l-felekiyyât (Bir astronomi el kitabı olup Zîcü İbni’ş-Şâtır’da adı geçer)
• Nihâyetü's-sûl fî tashîhi’l-usûl
• Ta'lîķu’l-ersâd (Astronomi gözlemleri hakkında zîcde anılan bir eserdir)
• Zîcü İbni’ş-Şâtır (ez-Zîcü’l-cedîd). Müellifin en önemli eseridir.
• 34º enlemi için namaz vakitlerini gösteren cetvel olup (Kahire, Dârü’l-kütübi’l-Mısriyye, Mîkāt, nr. 1170, vr. 11a-22b) 1974 yılında bulunmuştur.
• en-Nef'u'l-âm fi’l-amel bi’r-rub‘u’t-tâm. Kendi yaptığı er-rub‘u’t-tâm hakkında bilgi verir.
• Tuĥfetü’s-sâmi fi’l-amel bi’r-rubi’l-câmi. er-Rub‘u’l-câmi‘ aleti hakkında olup günümüze ulaşan Nüzhetü’s-sâmi fi’l-amel bi’r-rubi’l-câmi adlı özetinden tanınmaktadır.
• el-Eşiatü’l-lâmia fi’l-amel bi’l-âleti’l-câmia. el-Âletü’l-câmia adlı iki örneği bulunan sferik usturlabının nasıl kullanılacağı hakkındadır.
• er-Ravżâtü’l-müzhirât fi’l-amel bi-rubi’l-muķanŧarât. el-Mukantar adıyla bilinen rubu‘ tahtası hakkındadır.
• Risâle fi’r-rubi’l-Alâǿî. İbnü’ş-Şâtır’ın kendi adıyla anılan rubu‘ tahtası üzerinedir.
• Muhtasar fi’l-amel fi’l-usŧurlâb ve rubi’l-muķanŧarât ve rubi’l-müceyyeb

Kaynakça

1. "TDV İslam Ans. İbnu'ş-Şâtır maddesi". 5 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2015.