Şablon tartışma:Organeller
From Wikipedia, the free encyclopedia
== değişiklikler...
Burası Organeller adlı şablon üzerindeki değişikliklerin konuşulduğu tartışma sayfasıdır. |
|||
|
Bu sayfa şu Vikiprojelerin kapsamında yer almaktadır: | |||||||||||||||||||
|
Hücre çekirdeği:
- "Nucleus" için Türkçe'deki güzel bir karşılıktır ve "nükleus/hücre çekirdeği" diye belirtmeye gerek yoktur.
- "Nükleus" teriminin "nucleus" teriminin türkçeleşmesi olduğuna ilgili metinde değinilmesi daha uygundur.
- Aslında, hücreden bahsederken zaten "hücre çekirdeği" diye değil de "salt "çekirdek" diye de kullanıldığı için, tabloda "çekirdek" diye de yer alabilir.
Hücre iskeleti
- "Cytoskeleton" için tam Türkçe karşılık "hücre iskeleti" olarak geçer; "sitoskeleton" ecnebi terimin direkt türkçeleşmiş halidir.
Bazı estetik kararlar (tabii, bunlar daha bir öneri nitelikli):
- Tabloda yer alan organel isimlerinin arasında, "|" imgesindense "-" imgesi daha bir zarif duruyor, kanımca. "·" simgesini de denedim ama o da fazla kibar durdu.
- Organel isimlerinin arasında bir yere "< br >" koydum. Tablonun eni, en azından ağ tarayıcı penceresinin belli bir genişliğine kadar sabitlendi ama daha derli toplu durduğunu düşünüyorum.
Hücre organcıkları Aslında, Latince köklerine bakınca,
- organum = organ ve
- organella = organcıklar (organella çoğul) anlamlarına gelir.
İngilizce'deki "organelle" ise "organella"dan türer ama çoğul değil tekildir; çoğulu "organelles"dir. Türkçe'deki "organel"in ise İngilizce'deki "organelle"den mi, yoksa Latince'de "organella"nın tekil hali olan "organellum"dan mı türediğini bilemiyorum.
Yaygın olmasa da Türkçe tıp literatüründe "organel" yerine "organcık" da kullanılır. Ancak, "organcık" teriminin beyindeki amigdala ya da iç kulaktaki labirent gibi yapıları tanımlarken de kullanılıyor oluşu nedeniyle, organellerden "organcık" diye bahsederken, en azından ilk seferinde ya da başlıklarda "hücre organcıkları" demek makuldür.
--Doruk Salancı 20:40, 6 Mart 2006 (UTC)
- Bilmiyorum... sonuçta en sık kullanılan ve halkın en aşina olduğu terimleri kullanmamız bir açıdan önemli. Hücre organcıkları şahsen Türkçe kaynaklarda pek rastlamadığım bir ifade olduğundan garip geliyor. Eğer organel sözcüğü sıklıkla kullanılıyorsa (ki bildiğim ortaokul, lise biyoloji kitaplarında bile bu terim kullanılıyor) organcık sözcüğünü ancak maddenin içinde metinde belirtmemiz gerekir, şablona başlık yapmamız veya organel yerine kullanmamız değil. Örneğin; "Ribozom, bir hücre organeli (organcığı)." denilebilir Ribozom maddesinde. Ama başlık olarak kullanmak pek bir garip... belki başlıkta da parantez içinde verilebilir, ama şablon başlığının Hücre Organelleri olması benim şahsi düşüncemdir. - Noumenon 08:23, 7 Mart 2006 (UTC)
Şüphesiz ki, dediklerinde haklılık payı var; aşinalık, alışkanlık gibi konular dildeki tercihlerde önemlidir. Buna mukabil, bizim elimizde de başka türlü gücü olan bir bilgi kaynağı var:
- Böyle konuları tartışırken sıklıkla dile getirdiğim ve yazdığım ya da katkıda bulunduğum maddelerde de olmasına özen gösterdiğim "terim bilgisi" bölümlerini uygulamaya özen göstererek, görece az kullanılan ama daha uygun, doğru vb. niteliklere sahip ola(bile)n terimlerin yerini bulmalarını sağlayabiliriz. Üzerinde uğraştığımız ortam, böyle bilgilerin pek zahmetsiz, bol iç ya da dış bağlantılı başvuru kaynakları ile desteklenmiş bir şekilde sunulabilmesine olanak veriyor.
- Elimizdeki bilgi kaynağının uzun aramalara gerek bırakmadan yönlendirmeler yapabiliyor olmasıyla, diyelim ki "organel" diye arama yaptıran bir öğrencinin "organcık" maddesine ulaşmasını rahatlıkla sağlarız ve yukarıda bahsettiğim "terim bilgisi" kısmına da hemen maddenin başında ve derli toplu bir şekilde yer verirsek, başvuran kişinin içinde herhangi bir çelişkiye mahal bırakmayız.
Dolayısıyla, başlıkların da metin içinde kullanılacak ama görece az rastlanan terimlerden oluşmasında, bence, bir sakınca yok. Yani, örneğin, "organel (organcık)" diye metin içinde belirtilen kavramda, "organcık"ın niye "organel" olduğuna değinmek gerek. Bunu bir kere açıkladıktan sonra da "organcık"ın daha tercih edilir hale gelmesi sadece kullanım alışkanlıklarına bağlıdır; kullana kullana, önceden sık kullanılmayana da alışılır.
Ne dildeki aşinalık ya da alışkanlıklara dayalı tercihleri, ne de halk içindeki aşinalık ya da alışkanlıkları hor görmek gibi bir niyetimin kesinlikle olmadığını açıkça belirtmekle birlikte şuna değinmek isterim:
- Benim hastanelerde karşılaştığım halkın ezici çoğunluğu (sözün tam anlamıyla), Fransızca'daki "ultrason"dan dilimize geçmiş olan "ultrason" için "ultrasyon" der. Bunu nasıl çözelim ?
- Benzer bir durum da "şarj" için geçerlidir: hastaneleri bir kenara koy, bu sözcüğün yerine "şarz" sözcüğü halk içinde ezici bir çoğunlukla kullanılır. "Şarj"ı mı "şarz"a, "şarz"ı mı "şarj"a yönlendirelim ? Bence "şarz"ı "şarj"a yönlendirelim ve maddeni içine bir "terim bilgisi" (ya da nasıl adlandırırsanız) bölümü açalım ve durumu anlatalım.
Bu iki örnektekilerin "diyalekt" ya da "ağız" kavramlarıyla açıklanabilecek yanlış (?) söyleme tarzları olduğunun ve "organel"in böyle bir durumunun olmadığının ve bunun bilimsel çevrelerde sık kullanılan bir terim olduğunun farkındayım; alışkanlık ve/veya aşinalıklar, halkın (yani, bizim) bu alışkanlıklar dahilindeki söz kullanımları ve "daha uygun / daha doğru" (yani, öbürü de "doğru / uygun" ama bu daha doğru / daha uygun" [çünkü şunun için] ) kavramlarına vurgu yapmak için örnekleri verdim.
--Doruk Salancı 10:06, 7 Mart 2006 (UTC)