Amerika Birleşik Devletleri'ndeki millî parklar listesi
Vikimedya liste maddesi / From Wikipedia, the free encyclopedia
Amerika Birleşik Devletleri ulusal parklar listesi 59 resmi ulusal park ismi vermektedir.
Amerika Birleşik Devletleri'nde Federal Hükûmetin İçişleri Bakanlığı'na bağlı olan Ulusal Park Hizmeti federal idare bürosu tarafından idare edilen millî park adıyla anılan özel statülü (2013 itibarıyla) 59 tane özel korumalı arazi bölgesi bulunmaktadır. ABD'de ulusal parklar ABD Kongresi'nden çıkaratılan özel kanunlarla kurulurlar. İlk ABD Ulusal Parkı 1872'de çıkartılan kanunla ve 18. Amerika Birleşik Devletleri başkanı olan Ulysses S. Grant (1869-1877) tasdiki ile kurulmuş olan Yellowstone Millî Parkı'dır. Bunu 1875'te kurulan "Meckinac Ulusal Parkı" takip etti (ama bu arazinin ulusal park statüsü 1895'te yeni bir kanunla iptal edildi). Üçüncü ve dördüncü ulusal parklar 1890'da kurulan Yosemite Ulusal Parkı ve Sekoya Ulusal Parkı oldu. 1916'da ABD Kongresi'nden çıkan "Ulusal Parklar Organik Kanunu" ile kurulan ulusal parkları federal devlet adına idare etmek üzere ABD İçişleri Bakanlığı'na bağlı Ulusal Park Hizmeti büro-dairesi kuruldu. Bu kanunla bu kurumun hedefi şöyle verilmiştir:[1]
(Ulusal Park içindeki) doğal manzaralar ve doğal dekorun ve doğal ve tarihsel nesnelerin korunması. Parkların idaresinin, günümüzde halkın bunlardan haz alması için olması. Günümüzde bu idare öyle bir usulde ve öyle bir şekilde olmalıdır ki gelecek nesiller de aynı şekilde bunlardan haz almalarına hiç aksatmadan devam edebilmeleri.
Günümüzde ulusal park olarak korunmakta ve idare edilmekte olan parkların çoğunluğu, bu parklar ABD Kongresi kanunu ile kurulmadan önce, "Antikiteler Kanunu" şartlarına uygun olarak ABD Devlet Başkanı'nın çıkarttığı bir kararname ile "Ulusal Anıt" statüsü ile federal devlet koruması altına alınmışlardı. ABD Kongresi'nin kanunla bunları ulusal park yapması koruma şartlarını ve arazinin idaresini daha sıkılaştırmıştır. En son olarak Ocak 2013'te daha önce "Ulusal Anıt" statüsünde olan Pinnacles Ulusal Parkı ABD Kongresi kanunu ile ulusal park statüsüne geçirilmiştir.
6'si Alaska'da bulunan, 7 değişik ulusal park, aynı zamanda "Ulusal Koruma Bölgesi" olarak da ekstra koruma statüsü kazanmışlardır. Teorik ve hukuki olarak bu iki değişik statü birbirinden ayrıdır. Bu her iki koruma statüsünu de birlikte taşıyan bazı ulusal parklarda değişik arazi alanlari değişik statüdedirler. Bunun için bu maddede verilen listede "Ulusal Koruma Bölgesi" detayları verilmemektedir.
Bir arazinin ABD Kongresi kanunu ile ulusal park olarak kurulması için önemli kriterlere uygun olması gerekmektedir. Bu kriterler arasında doğal güzellik, emsalsiz jeolojik karakterler, alışılmadık ekosistemler bulunması ve ziyaretçilere rekreasyon imkânları sağlaması kriterleri bulunmaktadır. Bu kriterler her bir parkta aynı önemde değildir ve bazı parkların belirli bazı kriterlere hiç uymaması mümkündür.
ABD'de bulunan toplam 52 eyaletin sadece 27'sinde ulusal park bulunmaktadır ve iki ulusal park da (Amerikan Samoası Ulusal Parkı ve Virjin Adaları Ulusal Parkı) eyaletlerde değil ABD'ye bağlı bölgelerde bulunmaktadır. En çok sayıda ulusal park bulunan eyalet 9 ulusal parkla Kaliforniya'dır. Sonra sırayla 8 ulusal parkla Alaska eyaleti; 5 ulusal parkla Utah eyaleti ve 4 ulusal parkla Kolorado eyaleti gelmektedir.
Yüzölçümü itibarıyla en büyük ulusal park Alaska'da bulunan ve yüzölçümü 44.313 km² olan Wrangell-St. Elias Ulusal Parkı ve Koruma Bölgesi'dir. Bu ulusal parkın yüzölçümü ABD'nin en küçük alanlı 9 eyaletinin toplam yüzölçümünden biraz daha büyüktür. Büyüklük sırasında sonra yine Alaska'da bulunan üç ulusal park gelmektedir (29.405 km² Gates of the Arctic Ulusal Parkı ve Koruma Bölgesi, 19.121 km² Denali Ulusal Parkı ve Koruma Bölgesi ve 14.616 km² Katmai Ulusal Parkı ve Koruma Bölgesi). Yüzölçümü en küçük ulusal park 20 km² alanla Hot Springs Ulusal Parkı'dır. Ulusal parklar ile korunmakta olan arazilerin toplam yüzölçümü 210.000 km² olmaktadır. Ortalama ulusal park yüzölçümü 3.620 km² ve medyan ulusal park yüzölçümü ise 1.280 km² olmaktadır.
En çok sayıda ziyaretçi çeken ulusal park Kuzey Carolina ve Tennessee eyaletlerinde bulunan Büyük Smoky Dağları Ulusal Parkı'dır. Bu parka 2011'de 9.008.830 kişi ziyaretçi olarak gelmiştir. Ziyaretçi çekimi sırasında ikinci olan Arizona eyaletınde bulunan Büyük Kanyon Ulusal Parkı'dır ve bu parka 2011'de gelen ziyaretçi sayısı 4.298.178 kişi olmuştur. Bunlara karşılık çok sapa ve ıssız olan Alaska eyaletindeki Clark Gölü Ulusal Parkı'na 2011'de gelen ziyaretçi sayısı sadece 5.158 kişidir.
59 tane ABD ulusal parkından 14 tanesi UNESCO Dünya Mirası listesi Listesi içinde bulunmaktadır.[2]