Loading AI tools
Vikipedi'den, özgür ansiklopediden
Antik Güney Arap alfabesi, yaklaşık MÖ 9. yüzyılda Proto-Sinaitik yazıdan dallanmıştır. Eski Güney Arap dilleri Sabaic, Qatabanic, Hadramautic, Minaean ve Hasaitic ve D'mt'te kullanılan Etiyopya dili olan Ge'ez yazmak için kullanılmıştır. Bu dillerdeki bilinen en eski yazılar, yazıtlardır. Eritre'nin Kuzey Kızıldeniz Bölgesi'nde bulunmaktadır. Ayrıca, bu yazıtlar MÖ 9. yüzyıla aittir. Matres lectionis ile işaretlenmiş bu alfabede sesli harfler için harf bulunmamaktadır.[1]
En olgun formuna MÖ 800 civarında ulaşılmıştır. Bu alfabenin kullanımı, Arap alfabesinin yerini aldığı alfabenin varyantlarındaki Antik Kuzey Arap yazıtları da dahil olmak üzere MS 6. yüzyıla kadar devam etmiştir.[2] Etiyopya ve Eritre'de daha sonra, yüzyıllar boyunca eklenen sembollerle birlikte Amharca,[3][4] Tigrinya ve Tigre'nin yanı sıra diğer dilleri yazmak için kullanılan Ge'ez yazısına dönüşmüştür.
Harfler | Kod
adı/ Okunuşu |
Günümüze
Uyarlama |
IPA | Karşılık gelen harf | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Metin | Phoenician | Ge'ez | Hebrew | Arabic | Syriac | |||||
𐩠 | he | h | /h/ | 𐤄 | ሀ | ה | ه | ܗ | ||
𐩡 | lamedh | l | /l/ | 𐤋 | ለ | ל | ﻝ | ܠ | ||
𐩢 | heth | ḥ | /ħ/ | 𐤇 | ሐ | ח | ﺡ | ܚ | ||
𐩣 | mem | m | /m/ | 𐤌 | መ | מ | ﻡ | ܡ | ||
𐩤 | qoph | q | /q/ | 𐤒 | ቀ | ק | ﻕ | ܩ | ||
𐩥 | waw | w | /w/ | 𐤅 | ወ | ו | ﻭ | ܘ | ||
𐩦 | shin | s² (ś, š) | /ɬ/ | 𐤔 | ሠ | ש | ﺵ | ܫ | ||
𐩧 | resh | r | /r/ | 𐤓 | ረ | ר | ﺭ | ܪ | ||
𐩨 | beth | b | /b/ | 𐤁 | በ | ב | ﺏ | ܒ | ||
𐩩 | taw | t | /t/ | 𐤕 | ተ | ת | ﺕ | ܬ | ||
𐩪 | sat | s¹ (š, s) | /s/ | ሰ | ﺱ | |||||
𐩫 | kaph | k | /k/ | 𐤊 | ከ | כ | ﻙ | ܟ | ||
𐩬 | nun | n | /n/ | 𐤍 | ነ | נ | ﻥ | ܢ | ||
𐩭 | kheth | ḫ | /x/ | ኀ | ﺥ | |||||
𐩮 | sadhe | ṣ | /sˤ/ | 𐤑 | ጸ | צ | ص | ܨ | ||
𐩯 | samekh | s³ (s, ś) | /s̪/ | 𐤎 | ס | س | ܤ | |||
𐩰 | fe | f | /f/ | 𐤐 | ፈ | פ | ف | ܦ | ||
𐩱 | alef | A | /ʔ/ | 𐤀 | አ | א | ﺍ | ܐ | ||
𐩲 | ayn | A | /ʕ/ | 𐤏 | ዐ | ע | ﻉ | ܥ | ||
𐩳 | dhadhe | ṡ | /ɬˤ/ | ፀ | ض | |||||
𐩴 | gimel | g | /ɡ/ | 𐤂 | ገ | ג | ﺝ | ܓ | ||
𐩵 | daleth | d | /d/ | 𐤃 | ደ | ד | ﺩ | ܕ | ||
𐩶 | ghayn | ġ | /ɣ/ | غ | ||||||
𐩷 | teth | ṭ | /tˤ/ | 𐤈 | ጠ | ט | ﻁ | ܛ | ||
𐩸 | zayn | z | /z/ | 𐤆 | ዘ | ז | ﺯ | ܙ | ||
𐩹 | dhaleth | ḏ | /ð/ | ذ | ||||||
𐩺 | yodh | y | /j/ | 𐤉 | የ | י | ﻱ | ܝ | ||
𐩻 | thaw | ṯ | /θ/ | ﺙ | ||||||
𐩼 | theth | ṱ | /θˤ/ | ظ |
Sayılar için altı işaret kullanılmıştır;
1 | 5 | 10 | 50 | 100 | 1000 |
---|---|---|---|---|---|
𐩽 | 𐩭 | 𐩲 | 𐩾 | 𐩣 | 𐩱 |
Tabloya bakıldığında, 50 işareti,100 işaretinden alt üçgeninin çıkarılmasıyla oluşturulduğu görülmektedir.
1 işareti, kelime ayırıcı olarak iki değeri ifade etmektedir. Diğer dört işaret hem harf hem de sayı olarak alfabede ikişer kez kullanılmaktadır. Bu dört işaretin her biri, karşılık gelen sayının adının ilk harfini temsil etmektedir.[5]
Sayıları parantez içine almak ve onları çevreleyen metinden ayırmak için 𐩿𐩭𐩽𐩽𐩿 şeklinde ek bir işaret kullanılmıştır.[5]
Bu işaretler, herhangi bir sayıyı (sıfır hariç) temsil etmek için Romen rakamlarına benzer bir toplama sisteminde kullanılırmaktadır. Aşağıdaki iki eşitlik bu duruma örnek olmaktadır.
1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
𐩽 | 𐩽𐩽 | 𐩽𐩽𐩽 | 𐩽𐩽𐩽𐩽 | 𐩭 | 𐩭𐩽 | 𐩭𐩽𐩽 | 𐩭𐩽𐩽𐩽 | 𐩭𐩽𐩽𐩽𐩽 | 𐩲 |
11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 |
𐩲𐩽 | 𐩲𐩽𐩽 | 𐩲𐩽𐩽𐩽 | 𐩲𐩽𐩽𐩽𐩽 | 𐩲𐩭 | 𐩲𐩭𐩽 | 𐩲𐩭𐩽𐩽 | 𐩲𐩭𐩽𐩽𐩽 | 𐩲𐩭𐩽𐩽𐩽𐩽 | 𐩲𐩲 |
Binler iki farklı şekilde yazılmaktadır:
"Güney Arap ufacıkları" olarak da bilinen Zabur, Sabailerin anıtsal yazılarına ek olarak kullandıkları Güney Arap yazısının bitişik el yazısı biçiminie verilen isimdir. Müsned de denilmektedir.
Aslında Zabur, eski Yemen'de Müsned ile birlikte kullanılan bir yazı sistemi olarak bilinmektedir. İkisi arasındaki fark, Müsned'in tarihi olayları belgelemede, Zebur'un ise dini yazılar için veya eski Yemenliler arasındaki günlük işlemleri kaydetmek için kullanılmasıdır. Zabur yazıları, papirüs veya hurma yaprağı sapları üzerine yazılmış palimpsest biçiminde bulunabilmektedir.[6]
Güney Arap alfabesi, Ekim 2009'da 5.2 sürümünün yayınlanmasıyla Unicode Standardına eklenmiştir.[7]
Eski Güney Arabistan adı verilen Unicode bloğu U + 10A60 – U + 10A7F olarak ifade edilmektedir.
U+10A7D blogunda "ESKİ GÜNEY ARAP BİRİNCİ NUMARASI" (𐩽) 'nın hem sayıyı hem de sözcük ayırıcıyı temsil ettiğine dikkat edilmesi gerekmektedir.[8]
Eski Güney Arap
Resmi Unicode Konsorsiyumu kod şeması[9] | ||||||||||||||||
0 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | A | B | C | D | E | F | |
U+10A6x | 𐩠 | 𐩡 | 𐩢 | 𐩣 | 𐩤 | 𐩥 | 𐩦 | 𐩧 | 𐩨 | 𐩩 | 𐩪 | 𐩫 | 𐩬 | 𐩭 | 𐩮 | 𐩯 |
U+10A7x | 𐩰 | 𐩱 | 𐩲 | 𐩳 | 𐩴 | 𐩵 | 𐩶 | 𐩷 | 𐩸 | 𐩹 | 𐩺 | 𐩻 | 𐩼 | 𐩽 | 𐩾 | 𐩿 |
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.