Assembly
uygulanan işlemlerle programlama dilinin birbirine çok yakın olduğu düşük seviye programlama dilleri / From Wikipedia, the free encyclopedia
Çevirme dili ya da assembly dili (İngilizce İngilizce: assembly language), bir bilgisayarda tüm işlemleri işlemci gerçekleştirir ve işlemcinin de, makine dili denen kendine has bir dili vardır. İşlemci yalnızca bu dili anlar ve bu dili kullanarak anlaşırsınız. Fakat bu dili öğrenmek ve kullanmak çok zordur. Bu nedenle insanların anlayabileceğimiz bir dilde konuşup ardından işlemcinin diline çeviren yazılımlar geliştirilmiştir. Bunlara derleyici denir. Derleyiciler de bir dile sahiptir fakat işlemcinin diline göre çok daha kolaydır. İşte bu derleyici dillerinden biri de Assembly'dir. Çevirici dil, bilgisayar programlarının yazılmasında kullanılan alt seviyeli bir dildir. Assembly dili programlarının yazılımında insan dostu sembollerin (İngilizce “İngilizce: mnemonics”) kullanılması, daha fazla hataya yatkın ve zaman alıcı ilk bilgisayarlarda kullanılmış olan bir hedef bilgisayarının sayısal makine kodunda doğrudan programlama çalışmasının yerine geçmiştir. Bir assembly dil programı çevirici (İngilizce “İngilizce: assembler”) olarak adlandırılan faydalı bir program tarafından hedef bilgisayarın makine koduna çevrilir. (Bir çevirici bir derleyiciden (İngilizce: compiler) farklıdır ve genellikle “İngilizce: mnemonic” ifadelerden makine komutlarına teke tek (izomorfik) çeviriler yapar.)
Assembly dili karmaşık programlar yazmak için kullanılan düşük seviyeli bir programlama dilidir. Assembly insanlar tarafından anlaşılması zor olan makine dilinin sayısal ifadelerini, insanlar tarafından anlaşılarak programlanması daha kolay olan alfabetik ifadelerle değiştirerek düşük seviyede programlama için bir ortam oluşturur. Assembly kullanmanın amacı, ilk bilgisayarlarda yazılan programların daha az hata içermesi ve daha az zaman almasını sağlamaktır.
Assembly dilini makine koduna çeviren programlara assembler denir. Bir assembler'ı derleyiciden ayıran en önemli özellik birebir dönüşüm yapmasıdır. Derleyiciler kodun tamamını okurlar ve kodun tamamını anlamlı bir programa dönüştürürler. Kodun her satırını tek tek okuyan ve uygulayan programlara ise yorumlayıcı denir.
Assembly dil programları, genellikle platformdan bağımsız olan yüksek seviyeli programlama dillerinin aksine bir hedef bilgisayar mimarisine sıkı sıkıya bağlıdır (ve bu bilgisayara özeldir). Çok fazla sofistike olan çeviriciler programın gelişmesini kolaylaştırmak, çeviri işlemini kontrol etmek ve hataların düzeltilmesine yardımcı olmak amacıyla mekanizmalar kullanarak program komutlarının temel çevirisini genişletir.
Assembly dili bir zamanlar programlamada çok fazla kullanılmaktaydı, ancak günümüzde daha az kullanılma eğilimindedir, öncelikle doğrudan donanım manipülasyonunun veya anormal performans hususları söz konusu olduğu zaman bu dil kullanılmaktadır. Tipik uygulamaları cihaz sürücüleri, alt seviyeli dahili (embedded) sistemleri ve gerçek zaman uygulamalarıdır.
Assembly(çeviri) ve assembler (çevirici) terimlerinin çelişkili kullanımlarına ilişkin olarak aşağıdaki terminoloji bölümüne bakınız.