Hazar Kağanlığı
Musevi Türk devleti / From Wikipedia, the free encyclopedia
Hazar Kağanlığı ya da kısaca Hazarlar (Yunanca: Χάζαροι ; İbranice: כוזרים, romanize: Kuzarim[1] Tatarca: Xäzärlär; Arapça: خزر; Rusça: Хазары; Farsça: خزر; Latince: Gazari[2][3]/Cosri[4]/Gasani[5][6]), 7. ve 11. yüzyıllar arasında; Hazar Denizi'nin çevresinde; Van Gölü'nden, Karadeniz kıyılarından, Kiev'e; Aral Gölü'nden, Macaristan'a kadar olan geniş topraklarda hüküm sürmüş,[7] Doğu Avrupa'da yerleşik bir Türk devletidir.[8][9] Hazar kelimesi, gez(mek) anlamına gelen kaz- kökünden türemiştir.[9] Ka-zar; gezer yani serbest dolaşan, bir yere bağlı olmayan anlamına gelmektedir.[10][11] Hudūd al-'Ālam adlı esere göre, Hazar kağanları Ansa' sülalesindendir[12] (bunun Batı Göktürk'ün Aşina olduğuna dair iddialar bulunmaktadır) ve Orta Asya'dan gelmişlerdir.[13][14] Hazarların bir süre Büyük Hun Devleti'ne bağlı kavimler arasında bulunmuş olmaları ihtimali vardır.[15] 586'dan sonraki Bizans kaynaklarında Hazarlar, "Türkler" olarak geçmektedir.[16]
Hazar Kağanlığı | |||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
y. 650-969 | |||||||||||||||||
Hazar Kağanlığı'nın Dünyadaki konumu | |||||||||||||||||
Hazar Kağanlığı haritası | |||||||||||||||||
Tür | Kağanlık | ||||||||||||||||
Başkent | Belencer (y. 650-720) Samandar (720-750) İtil (750-y. 965-969) | ||||||||||||||||
Yaygın dil(ler) |
| ||||||||||||||||
Hükûmet | Monarşi | ||||||||||||||||
Kağan | |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
Tarihî dönem | Orta Çağ | ||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
Yüzölçümü | |||||||||||||||||
850 | 3.000.000 km2 | ||||||||||||||||
900 | 1.000.000 km2 | ||||||||||||||||
|
İslamiyet'e geçmeden önceki Türklerin tamamına yakını Tengrici olmasına rağmen Hazar kağanı ve yönetim kademesindeki Türklerin çoğu, 740'lı yıllarda Museviliği benimsemiştir.[17] Bazı akademisyenler, Hazar Türklerinin birçok Doğu Avrupa ve Rus diğer adıyla Aşkenaz Yahudileri’nin ataları olduğunu düşünmektedir. Tüm bunların yanı sıra Hazarlar dini toleransın yaygın olduğu ve Tengriciliğin serbestçe yayıldığı bir toplumdu.[17]
10. yüzyılın başına kadar genişlemesini sürdüren ve Hazar Denizi'ne adını veren Hazarlar;[14] daha çok, halife Osman'ın başında bulunduğu İslam Devleti ve Sasanilerle savaştılar. Kağanlık doğudan gelen Peçenekler sebebiyle zayıfladı ve Kiev Knezliği tarafından yıkıldı.