Kara Ölüm
Orta Çağ'da Asya'yı ve Avrupa'yı etkileyen, insanlık tarihindeki en ölümcül salgın / From Wikipedia, the free encyclopedia
Kara Veba olarak da bilinen Kara Ölüm, insanlık tarihinde kaydedilen en ölümcül salgındır. Avrasya ve Kuzey Afrika'da 75-200 milyon[1][2][3] kadar insanın ölümüne yol açtığı düşünülmektedir. 1346-1353 yılları arasında Avrupa'da zirveye ulaşan salgın, insanlık tarihinde kaydedilen en ölümcül salgındı.[4] Hastalığın sebebi Yersinia pestis bakterisidir. Genellikle hıyarcıklı veba görülse bile, pnömonik veba ve septisemik veba da görülebilinir.[5][6]
Kara Ölüm | |
---|---|
Hastalık | Hıyarcıklı veba |
Virüs cinsi | Yersinia pestis bakterisi |
Yer | Avrasya ve Kuzey Afrika |
İlk vaka | Uzak Doğu |
Varış tarihi | 1346-53 |
İstatistikler | |
Ölümler | 75-200 milyon arası (tahmini) |
Kara Ölüm, ikinci veba salgınının başlangıcıydı.[7] Veba, Avrupa tarihinin seyri üzerinde önemli etkisi olan dini, sosyal ve ekonomik çalkantılar yarattı.
Kara Ölüm'ün kökeni tartışmalıdır. Pandemi ya Orta Asya'da ya da Doğu Asya'da ortaya çıktı. Ancak ilk kesin görünümü 1347'de Kırım'da olmuştur. Kırım'dan, büyük olasılıkla Ceneviz gemilerinde seyahat eden ve siyah farelerde yaşayan pireler tarafından taşınmıştır. Akdeniz Havzası'ndan yayılarak Konstantinopolis, Sicilya ve İtalyan Yarımadası üzerinden Afrika, Batı Asya ve Avrupa'nın geri kalanına ulaştı. Kara Veba'nın karaya çıktıktan sonra esas olarak kişiden kişiye pnömonik veba olarak yayıldığına ve böylece salgının iç bölgelere hızlı yayılmasını açıkladığına dair kanıtlar var; bu, birincil vektörün hıyarcıklı vebaya neden olan sıçan pireleri olması durumunda beklenenden daha hızlıydı. [8]
Kara Ölüm, Geç Orta Çağ'da Avrupa'yı vuran ikinci büyük doğal afetti (ilk olanı 1315-1317 Büyük Kıtlığıydı) ve Avrupa nüfusunun yüzde 30 ila yüzde 60'ını öldürdüğü tahmin ediliyor. [9] [10] [11] Vebanın 14. yüzyıldaki yaklaşık 475 milyon olan dünya nüfusunu 350-375 milyona düşürdüğü tahmin ediliyor.[12] Geç Orta Çağ boyunca başka salgınlar da vardı ve diğer katkıda bulunan faktörlerle birlikte Avrupa nüfusu 1300 yılındaki seviyesini 1500 yılına kadar geri kazanmadı. [lower-alpha 1] [13]