Majdanek toplama kampı
Vikipedi'den, özgür ansiklopediden
Majdanek toplama kampı (veya Lublin), II. Dünya Savaşı'nda Polonya'nın Alman işgali sırasında Schutzstaffel tarafından Lublin şehrinin eteklerinde inşa edilen ve işletilen bir Nazi toplama ve imha kampıydı. Yedi gaz odası, iki ahşap darağacı ve toplam 227 yapısıyla Nazi toplama kamplarının en büyükleri arasında yer alıyordu.[1] Başlangıçta imhadan ziyade zorla çalıştırma amaçlı olsa da, Almanların işgal altındaki kendi anavatanlarındaki tüm Polonya Yahudilerini öldürme planı olan Reinhardt Operasyonu sırasında insanları endüstriyel ölçekte öldürmek için kullanıldı. 1 Ekim 1941'den 22 Temmuz 1944'e kadar faaliyette olan kamp neredeyse hiç bozulmadan ele geçirildi. Bagration Harekâtı sırasında Sovyet Kızıl Ordusu'nun hızlı ilerleyişi SS'lerin altyapısının çoğunu yok etmesini engelledi.[2]
| Majdanek toplama kampı | |
|---|---|
 Krematoryum Binası | |
 Konum | |
  Majdanek Majdanek'in Polonya'daki konumu | |
| Koordinatlar | |
| Tanınma sebebi | Holokost |
| İnşa eden | Nazi Almanyası |
| İşleten | SS-Totenkopfverbände |
| Komendant | Karl-Otto Koch (Eyl. 1941–Ağu. 1942)
Max Koegel (Ağu. 1942–Kas. 1942) Hermann Florstedt (Kas. 1942–Eki. 1943) Martin Gottfried Weiss (Kas. 1943–May 1944) Arthur Liebehenschel (May 1944–Tem 1944) |
| Asıl kullanım sebebi | İmha kampı |
| Gaz odası sayısı | 7 |
| Mahkumlar | Yahudiler, Polonyalılar ve Sovyet Savaş Esirleri |
| Mahkum sayısı | 150,000 |
| Ölü | 78,000 |
| Kurtuluş | 22 Temmuz 1944 |
| Kurtaran | Kızıl Ordu |
| İnternet sitesi | https://www.majdanek.eu/en/history |
Kamp, Majdan Tatarski'nin Lublin gettosuna komşu olduğu için 1941 yılında yerel halk tarafından Majdanek ("küçük Majdan") olarak adlandırıldı. Nazi belgeleri başlangıçta kampı, finanse edilme ve işletilme biçimine dayanarak Waffen-SS'in bir savaş esiri kampı olarak tanımlıyordu. Reich Güvenlik Ana Ofisi tarafından 9 Nisan 1943'te Konzentrationslager Lublin olarak yeniden adlandırıldı, ancak yerel Lehçe adı daha popüler kaldı.[3]
Kampın Temmuz 1944'te kurtarılmasından sonra, bölge Sovyetler Birliği tarafından resmen koruma altına alındı.[4] Sonbaharda, savaş hala devam ederken, müze olarak korunmaya başlandı. Krematoryum fırınları ve gaz odaları büyük ölçüde sağlamdı ve Nazi Almanyası'nın soykırım politikasının en iyi örneklerinden bazıları olarak hizmet veriyordu. Bugün Majdanek Devlet Müzesi, tamamen KL Lublin'deki toplama, köle çalıştırma ve imha kampları ve alt kampları ağında işlenen zulümlerin anısına adanmış bir Holokost anıt müzesi ve eğitim merkezidir. Nadir eserler, arşiv fotoğrafları ve tanıklıklardan oluşan kalıcı bir koleksiyona ev sahipliği yapmaktadır[5]
Konzentrationslager Lublin, Ekim 1941'de Reichsführer-SS Heinrich Himmler'in emriyle kuruldu ve Himmler'in 17-20 Temmuz 1941'de Almanya'nın Sovyetler Birliği'ni işgali olan Barbarossa Harekâtı sırasında Lublin'e yaptığı ziyaretten kısa bir süre sonra plan Odilo Globocnik'e iletildi. Himmler tarafından hazırlanan orijinal plan, kampın en az 25.000 savaş esirini barındırmasını öngörüyordu.[6]
Kiev savaşı sırasında çok sayıda Sovyet savaş esirinin ele geçirilmesinin ardından, öngörülen kamp kapasitesi daha sonra 50.000'e çıkarıldı. Bu sayı için inşaat 1 Ekim 1941'de başladı. Kasım ayı başlarında planlar 125.000 mahkûma, Aralık ayında ise 150.000'e genişletildi. Mart 1942'de 250.000 Sovyet savaş esirine izin verecek şekilde daha da artırıldı.
.jpg)
İnşaat, Globocnik'in Lublin kamplarından birinden gelen ve mahkûmların her gece geri döndüğü 150 Yahudi zorunlu işçiyle başladı. Daha sonra işgücüne, açıkta uyumak da dahil olmak üzere zorlu koşullarda hayatta kalmak zorunda olan 2.000 Kızıl Ordu savaş esiri dahil edildi. Kasım ayı ortalarına gelindiğinde bunlardan sadece 500'ü hayattaydı ve bunların en az %30'u daha fazla çalışamayacak durumdaydı. Aralık ayı ortalarında, tifüs salgını patlak verdiğinde 20.000 kişilik barakalar hazırdı ve Ocak 1942'ye gelindiğinde tüm köle işçiler savaş esirlerinin yanı sıra Polonyalı Yahudiler ölmüştü. Yeni esirlerin geldiği Mart 1942'ye kadar tüm çalışmalar durdu. Kamp sonunda yaklaşık 50.000 mahkûmu barındıracak kapasiteye sahip olsa da, bu boyutun ötesine geçemedi.
Temmuz 1942'de Himmler, Polonya Yahudilerini ortadan kaldırmak üzere Reinhard Operasyonu için özel olarak inşa edilen üç gizli imha kampı olan Belzec, Sobibor ve Treblinka'yı ziyaret etti. Bu kamplar sırasıyla Mart, Mayıs ve Temmuz 1942'de faaliyete geçmişti. Daha sonra Himmler, Nazi Genel Valiliği'ni oluşturan işgal altındaki Polonya'nın beş bölgesindeki Yahudilerin kamplara sürülmesinin 1942 yılı sonuna kadar tamamlanması emrini verdi.[7]
Majdanek, Reinhard Operasyonu'nun başlangıcında Belzec, Sobibor ve Treblinka'daki ölüm merkezlerinde kurbanlardan alınan mal ve değerli eşyalar için ikincil bir tasnif ve depolama deposu haline getirildi. Kraków, Lwów, Zamość ve Varşova'daki gettolar da dahil olmak üzere güneydoğu Polonya'da henüz "işlenmemiş" büyük Yahudi nüfusu nedeniyle Majdanek, Mart 1942 civarında bir ölüm merkezi olarak yenilendi. Gaz verme işlemi, binaların etrafında çit bile olmadan, diğer mahkûmların gözleri önünde gerçekleştiriliyordu. Sık kullanılan bir başka öldürme yöntemi de Trawniki mangaları tarafından ateş açılmasıydı. Majdanek Müzesi'ne göre gaz odaları Eylül 1942'de faaliyete geçti.[8]
Majdanek'te Zyklon B'nin kullanıldığı birbirinin aynısı iki bina bulunmaktadır. İnfazlar 41 numaralı barakada Zyklon B tarafından salınan kristal hidrojen siyanür ile gerçekleştirilmiştir. 42 numaralı barakada ise mahkûm kıyafetlerini dezenfekte etmek için aynı zehirli gaz topakları kullanılmıştır.[9]
Savaş endüstrisinde yabancı insan gücüne duyulan acil ihtiyaç nedeniyle, Polonya'dan gelen Yahudi işçiler başlangıçta öldürülmedi. Bir süre için ya Varşova'daki gibi gettolarda tutuldular (Varşova Gettosu Ayaklanmasından sonra toplama kampı haline geldi) ya da Majdanek gibi çalışma kamplarına gönderildiler ve burada öncelikle Steyr-Daimler-Puch silah/mühimmat fabrikasında çalıştılar.
Ekim 1942 ortalarında kampta 7.468'i (ya da %78,45'i) Yahudi ve 1.884'ü (%19,79'u) Yahudi olmayan Polonyalı olmak üzere 9.519 kayıtlı mahkûm bulunuyordu. Ağustos 1943'e gelindiğinde ana kampta 9.105'i (%56,18) Yahudi ve 3.893'ü (%24,02) Yahudi olmayan Polonyalı olmak üzere 16.206 mahkûm vardı. Azınlık grupları arasında Belaruslular, Ukraynalılar, Ruslar, Almanlar, Avusturyalılar, Slovenler, İtalyanlar ve Fransız ve Hollanda vatandaşları vardı. Resmi Majdanek Devlet Müzesi'nin verilerine göre, 300.000 kişi şu ya da bu zamanda kampın mahkûmuydu.[10]
Ekim 1942'den itibaren Majdanek'te kadın gözetmenler de vardı. Ravensbrück toplama kampında eğitilen bu SS muhafızları arasında Elsa Ehrich, Hermine Boettcher-Brueckner, Hermine Braunsteiner, Hildegard Lächert, Rosy Suess (Süss), Elisabeth Knoblich-Ernst, Charlotte Karla Mayer-Woellert ve Gertrud Heise (1942-1944) vardı ve bunlar daha sonra savaş suçlusu olarak mahkûm edildiler.[11]
Majdanek'te başlangıçta alt kamplar yoktu. Bunlar 1943 sonbaharında Budzyn, Trawniki, Poniatowa, Krasnik, Pulawy dahil olmak üzere Lublin çevresindeki diğer zorunlu çalışma kamplarının yanı sıra "Airstrip" ("Havaalanı") ve "Lipowa 7") toplama kamplarının Majdanek'in alt kampları haline gelmesiyle birleştirildi.
1 Eylül 1941'den 28 Mayıs 1942'ye kadar Alfons Bentele kamptaki idarenin başında bulundu. SS Untersturmführer Alois Kurz, Majdanek, Auschwitz-Birkenau ve Mittelbau-Dora'da Alman personel olarak görev yapmıştır. Suçlanmamıştır. 18 Haziran 1943'te Fritz Ritterbusch, Komutanın kamp yardımcısı olmak üzere KL Lublin'e taşındı.[12]
Kampın Lublin'e yakınlığı nedeniyle, mahkûmlar kampa giren sivil işçiler tarafından kaçırılan mektuplar aracılığıyla dış dünyayla iletişim kurabiliyorlardı. Günümüze ulaşan bu mektupların birçoğu alıcıları tarafından kamp müzesine bağışlandı. 2008 yılında müze bu mektuplardan bir seçkiyi sergileyen özel bir sergi düzenledi.[13]
Şubat 1943'ten itibaren Almanlar, Polonya Kızılhaçı ve Merkezi Refah Konseyi'nin kampa gıda maddeleri getirmesine izin verdi. Mahkûmlar, Polonya Kızılhaçı aracılığıyla kendilerine ismen hitap edilen gıda paketleri alabiliyordu. Majdanek Müzesi arşivleri bu türden 10.300 adet ayrıntılı teslimatı belgelemektedir.[14]
Temmuz 1944'ün sonlarında, Sovyet güçleri hızla Lublin'e yaklaşırken, Almanlar kampı aceleyle boşalttı ve Sovyet Kızıl Ordu birlikleri 24 Temmuz 1944'te gelmeden önce krematoryumu kısmen imha etti. Majdanek, komutan yardımcısı Anton Thernes'in beceriksizliği nedeniyle Holokost'un en iyi korunmuş kampıdır. Müttefik kuvvetler tarafından kurtarılan ilk büyük toplama kampıydı ve burada yaşanan dehşet geniş çapta kamuoyuna duyuruldu.[15]
Her ne kadar 1.000 mahkûm daha önce zorla Auschwitz-Birkenau'ya götürülmüş olsa da (bunların sadece yarısı canlı olarak kampa ulaşabilmişti), Kızıl Ordu kampta hala çoğu savaş esiri olan binlerce mahkûm ve burada işlenen toplu cinayetlere dair çok sayıda kanıt bulmuştu.
Majdanek Devlet Müzesi Araştırma Bölümü müdürü Tomasz Kranz tarafından 2000 yılında Höfle Telgrafı'nın bulunmasının ardından hesaplanan, 59.000'i Yahudi olmak üzere 78.000 kurbana ilişkin resmi tahmin 2005 yılında belirlenmiştir. Bu sayı şu anda müzenin web sitesinde belirtilen sayıya yakındır. Toplam kurban sayısı, 1948 yılında 360.000 kurban rakamına yaklaşan Yargıç Zdzisław Łukaszkiewicz'in araştırmasından bu yana tartışmalı bir konudur. Bunu Majdanek Müzesi'nden Czesław Rajca'nın (1992) yaklaşık 235.000 kurban tahmini izlemiş ve bu rakam müze tarafından yıllarca atıfta bulunulan bir rakam olmuştur. Mevcut rakam Rajca tarafından "inanılmaz derecede düşük" olarak değerlendirilse de, Alman kamp yönetimi tarafından Holokost tren kayıtlarına geçirilmeyen mahkûmların sayısına ilişkin daha fazla araştırma yapılmasını bekleyen Müze Yönetim Kurulu tarafından "belli bir ihtiyatla" kabul edilmiştir. Müze şimdilik, yeni araştırmalara dayanarak Majdanek'e 34 ay boyunca yaklaşık 150.000 mahkûmun geldiğini belirtmektedir. Reinhard Operasyonu sırasında öldürülen iki milyondan fazla Yahudi'den yaklaşık 60.000'i Majdanek'te öldürülmüştür.[16][17][18]
Kampın ele geçirilmesinden sonra, Ağustos 1944'te Sovyetler kamp alanını korumaya aldı ve Majdanek'te işlenen insanlığa karşı suçları araştırmak ve belgelemek üzere özel bir Polonya-Sovyet komisyonu topladı. Bu çaba, Doğu Avrupa'daki Nazi savaş suçlarını belgelemeye yönelik ilk girişimlerden birini oluşturmaktadır. 1944 sonbaharında Majdanek toplama kampının arazisinde Majdanek Devlet Müzesi kuruldu. 1947'de Polonya Parlamentosu'nun kararıyla gerçek kamp şehitlik anıtı haline geldi. Aynı yıl, insan külleri ve kemik parçalarıyla karışık yaklaşık 1.300m³ yüzey toprağı toplanarak büyük bir höyük haline getirildi. Majdanek 1965 yılında ulusal müze haline gelmiştir.[19]
Wikimedia Commons'ta Majdanek toplama kampı ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
