Âdet döngüsü
kadın üreme sisteminde (özellikle rahim ve yumurtalıklar) oluşan, hamileliği mümkün kılan düzenli doğal değişim / From Wikipedia, the free encyclopedia
Âdet döngüsü, kadın üreme sisteminde (özellikle rahim ve yumurtalıklar) oluşan, hamileliği mümkün kılan düzenli doğal değişimdir.[1][2] Döngü oosit üretiminde ve rahmin hamilelik için hazırlanmasında gereklidir.[1] Kadınların %80 kadarı âdetten 1-2 hafta önce bazı semptomlar yaşadığını bildirmiştir.[3] Bu yaygın semptomlar arasında akne, memelerde hassasiyet, şişkinlik, yorgunluk hissi, sinirlilik ve ruh hâli değişiklikleri yer almaktadır.[4] Bu semptomlar, gündelik hayatı etkiler ve bu nedenden ötürü bu durum, kadınların %20 ila 30'unda premenstrüel sendrom olarak nitelendirilir. %3 ila 8 oranında şiddetli geçer.[3]
İlk regl, genellikle on iki ila on beş yaş arasında başlar, bu da zaman zaman menarş olarak bilinir.[5] Bazen sekiz yaşında da başlayabilir ve bu başlangıç normal olabilir.[6] İlk reglin ortalama yaşı, genellikle gelişmekte olan ülkelerde geç iken gelişmiş ülkelerde erkendir. Bir reglin ilk günü ile sonraki reglin ilk günü arasındaki tipik süre, genç kadınlarda 21 ila 45 gün iken yetişkinlerde 21 ila 35 gündür (ortalama 28 gün[6][7]). Âdet, genellikle 45 ila 55 yaş arasında meydana gelen menopozdan sonra meydana gelmez.[8] Kanama genellikle 2 ila 7 gün sürmektedir.[6]
Âdet döngüsü, hormonal değişiklikler tarafından yönetilir.[6] Bu değişiklikler hamileliği önlemek için hormonal doğum kontrolü kullanılarak değiştirilebilir. Her döngü, yumurtalıktaki (yumurtalık döngüsü) veya uterustaki (uterus döngüsü) olaylara dayanarak üç faza ayrılabilir.[9] Yumurtalık döngüsü, foliküler faz, ovülasyon ve luteal fazdan oluşurken, uterus döngüsü âdet, proliferatif faz ve salgı fazına ayrılır.
Yumurtalıktaki foliküller, hormonların karmaşık bir etkileşiminin etkisi altında gelişmeye başlar ve birkaç gün sonra biri veya bazen ikisi baskın hâle gelir (baskın olmayan foliküller küçülür ve ölür). Luteinizan hormon (LH) dalgalanmalarından 24-36 saat sonra yaklaşık olarak döngü ortasında baskın folikül, ovülasyon denilen bir olayda, bir ovosit salgılar. Ovülasyondan sonra yumurtalıktaki baskın folikül kalıntıları bir korpus luteum haline gelirken yumurtalık, döllenmeden sadece 24 saat veya daha az yaşar. Bu vücut, büyük miktarlarda progesteron üretme işlevine sahiptir. Progesteronun etkisi altında rahim astarı, hamilelik meydana getirmek için bir embriyonun potansiyel implantasyonuna hazırlanmak üzere değişir. İmplantasyon yaklaşık iki hafta içinde gerçekleşmezse korpus luteum hem progesteron hem de östrojen seviyelerinde keskin bir düşüşe neden olacaktır. Hormon düşüşü, uterusun âdet denilen bir süreçte astarını dökmesine neden olur. Âdet de yakından ilgili primatlarda (insansılar ve maymunlar) ortaya çıkar.[10]