Mezya

Mezya, Sırbistan ile Bulgaristan ve Romanya'nın Tuna Nehri'nin güneyindeki toprakları arasında yer alan tarihi bölge ve antik bir Roma eyaleti.^[1]

Moesia Superior (Yukarı Mezya)

Antik coğrafya kaynaklarına göre bölgenin sınırları güneyde Balkanlar (Haemus) ve Şar Dağlarına, batı'da Drina Irmağına (Drinus), kuzey'de Tuna Nehrine ve doğu'da Karadeniz'e kadar uzanırdı. Bölgenin yerleşik halkı çoğunlukla Traklar ve İlliryalılardan oluşurdu.^[1]

Bölge adını, Romalılar tarafından MÖ 75 - MÖ 29 yılları arasında fethedilmeden önce burada yaşayan Trak-İlirya kökenli bir kabile olan Moesilerden alır. MS 6 yılından itibaren bir Roma eyaleti olarak düzenlenmiştir.

Bölge 87 yılında İmparator Domitian tarafından Moesia Superior - Yukarı Moesia ve Moesia Inferior - Aşağı Moesia olarak iki farklı eyalet olarak yeniden düzenlenmiştir.

Tarihi

MÖ 75 yılında Makedonya prokonsül'ü C. Scribonius Curio'nun Tuna nehrini geçerek burada yaşayan yerli halka karşı kazandığı zaferle başlayan Moesia'nın fetih hareketi nihayet 29 yılı civarında sonradan Makedonya Prokonsülü olacak olan M. Licinius Crassus tarafından İmparator Augustus'un saltanatı sırasında tamamlandı. Bölge Augustus'un saltanatının sonlarına kadar bir eyalet olarak düzenlenmedi.

Başlangıçta konsüler legatus tarafından (belki de Achaea ve Makedonya'yı da kontrol ediyordu) yönetilen bir eyaletken, İmparator Domitian tarafından Yukarı (Superior) ve Aşağı (Inferior, aynı zamanda Ripa Thracia) Moesia olarak Cebrus (Ciabrus; modern Cibritza ya da Zibru) nehri sınır olacak şekilde ikiye bölündü. Her eyalet birbirinden bağımsız olarak bir konsüler legatus ve bir procurator tarafından yönetiliyordu.

Daçya'nın İmparator Aurelian tarafından Gotlar'a terk edilmesinin (270–275) ve Roma yurttaşlarının Tunanın güneyine, Moesia'nın merkezine yerleştirilmeleriyle eyalet Dacia Aureliani adını aldı (sonradan Dacia ripensis ve interior olarak ikiye bölündü). Dardania olarak adlandırılan bölge 272 yılında (Yukarı Moesia'da), Diocletianus tarafından Naissus ya da Nissa (modern Niş, Sırbistan) başkent olacak şekilde özel bir eyalet olarak düzenlendi.

Diokletianus sonradan Moesia Superior'u (Dacia Aureliani) Moesia Prima olarak yeniden adlandırdı ve Moesia Inferior'u Moesia Secunda ve Scythia Minor olarak ikiye böldü. Moesia Secunda'nın başlıca şehirlerinden olan Marcianopolis (Devnya), Odessus, Nicopolis, Abrittus (Razgrad), Durostorum (Silistre), Transmarisca (Tutrakan), Sexaginta Prista (Rusçuk) ve Novae (Ziştovi), artık Bulgaristan sınırları içindedir. Bir sınır eyaleti olarak Moesia, Tunanın güneyinde kaleler ve müstahkem mevkilerle güçlendirilmiş ve Axiopolis'ten Tomi'ye kadar İskitler ve Sarmatlar'dan korunmak için bir duvar inşa edilmişti. Moesia Secunda garnizonunda Lejyon I Italica ve Lejyon XI Claudia'ya ilave olarak bağımsız piyade ve süvari birlikleri ve küçük nehir filoları konuşlandırılmıştı. Notitia Dignitatum, 390'lardaki üslerinin ve birliklerinin listesini verir. Scythia Minor'da konuşlu lejyonlar ise Lejyon I Iovia ve Lejyon II Herculia'dır.

238 yılından itibaren Moesia, birbiri ardınca Carpiler ve Gotlar tarafından işgal edildi. Hunlar'ın baskısına dayanamayan Gotlar Tuna nehrini geçti ve İmparator Valens'in (376) izniyle Moesia'ya yerleştiler.

Gotlar yerleşmeyi tamamlamalarının ardından Fritigern liderliğinde isyan ettiler ve İmparator Valens'i yendiler. 6. yüzyıl boyunca bölgeye saldırılarını sürdüren Bulgarlar nihayet 7. yüzyıl'da Bulgar Krallığını ve 1217'de Sırp Krallığını kurdular.

Principatus döneminde Yukarı Moesia'nın önemli kentleri şunlardır: Singidunum (Belgrad), Viminacium (bazen municipium Aelium olarak bilinir; modern Kostolac), Remesiana (Bela Palanka), Bononia (Vidin) ve Ratiaria (Archar); Aşağı Moesia kentleri ise: Oescus (colonia Ulpia, Gigen), Novae (Svishtov yakınları, Nicopolis ad Istrum (Nikup), Marcianopolis (Devnya), Odessus (Varna) ve Tomi (Köstence) olarak sıralanır. Son ikisi Istros, Mesembria ve Apollonia ile bir pentapolis oluşturan Yunan şehirleriydi.

Bölge Ön Bulgarlar tarafından fethedileceği 7. yüzyıla kadar Bizans İmparatorluğunun bir parçası olarak kalmıştır.

Kaynakça

1. Nijman, Jan (2020). Geography: Realms, Regions, and Concepts (20. bas.). Wiley. ISBN 978-1119607410.