Güdü
Bilinçli veya bilinçsiz olarak davranışı doğuran, sürekliliğini sağlayan ve ona yön veren herhangi bir güç / From Wikipedia, the free encyclopedia
Güdü (veya Motivasyon), insanların ve diğer hayvanların belirli bir zamanda bir davranışı başlatmasının, sürdürmesinin veya sonlandırmasının nedenidir. Güdü durumları genellikle, hedefe yönelik davranışta bulunma eğilimini yaratan, failin içinde hareket eden güçler olarak anlaşılır. Farklı zihinsel durumların birbirleriyle yarıştığı ve yalnızca en güçlü durumun davranışı belirlediği sıklıkla kabul edilir.[1] Bu, bir şeyi aslında yapmadan da yapmaya motive olabileceğimiz anlamına gelir. Motivasyonu sağlayan paradigmatik zihinsel durum arzudur . Ancak kişinin ne yapması gerektiği veya niyetleri hakkındaki inançlar gibi diğer çeşitli durumlar da motivasyon sağlayabilir. Motivasyon, bir kişinin ihtiyaçlarını, arzularını, isteklerini veya dürtülerini ifade eden motive ('güdü' anlamına gelen İngilizce kök) kelimesinden türetilmiştir. Bireyleri bir hedefe ulaşmak için harekete geçmeye motive etme süreci denilir. İş hedefleri bağlamında insanların davranışlarını körükleyen psikolojik unsurlar veya para arzusunu içerebilir.[2]
Güdüsel (Motivasyonel) durumların içeriğine ilişkin çeşitli rakip teoriler öne sürülmüştür. İçerik teorileri olarak bilinirler ve insanları genellikle veya her zaman hangi hedeflerin motive ettiğini açıklamayı amaçlarlar. Örneğin Abraham Maslow'un ihtiyaçlar hiyerarşisi ve ERG teorisi, insanların motivasyondan sorumlu olan belirli ihtiyaçları olduğunu öne sürektedir.[3] Yiyecek ve su gibi bu ihtiyaçlardan bazıları, başkalarının saygı duyması gibi diğer ihtiyaçlardan daha temeldir. Bu görüşe göre, daha yüksek ihtiyaçlar ancak daha düşük ihtiyaçlar karşılandıktan sonra motive edilebilir.[4] Davranışçı teoriler, bilinçli zihinsel durumlara açıkça atıfta bulunmaksızın, davranışı yalnızca durum ile dışsal, gözlemlenebilir davranış arasındaki ilişki açısından açıklamaya çalışır.
Motivasyon, eğer aktivite doğası gereği ilginç ya da eğlenceli olduğu için isteniyorsa içsel olabilir ya da eğer kişinin hedefi, aktivitenin kendisinden farklı bir dış ödül ise dışsal olabilir .[5][6] İçsel motivasyonun dışsal motivasyona göre daha faydalı sonuçlara sahip olduğu ileri sürülmektedir.[6] Motivasyonel durumlar, bilinçli ve bilinçsiz motivasyon olarak adlandırılan, failin neden bu şekilde davrandığının tam olarak farkında olup olmadığına göre de kategorize edilebilir. Motivasyon pratik rasyonellikle yakından ilişkilidir. Bu alandaki temel fikir, eğer bir eylemi gerçekleştirmemiz gerektiğine inanıyorsak onu gerçekleştirmeye motive olmamız gerektiğidir. Bu gerekliliğin yerine getirilmemesi, ne yapmamız gerektiğine dair inançlarımız ile eylemlerimiz arasında bir tutarsızlık olduğu, akrasia veya irade zayıflığı olarak bilinen irrasyonellik durumlarıyla sonuçlanır.
Motivasyon üzerine yapılan araştırmalar çeşitli alanlarda kullanılmaktadır. İş alanında temel soru iş motivasyonuyla ilgilidir; örneğin bir işverenin çalışanlarının motive olmasını sağlamak için ne gibi önlemler kullanabileceği. Motivasyon, öğrencinin öğrenmesindeki önemli rolü nedeniyle eğitim psikologlarının da özel ilgisini çekmektedir. Bu alanda içsel ve dışsal motivasyonun etkilerine özel ilgi gösterilmiştir.