Moğol İmparatorluğu
13. ve 14. yüzyılda hüküm sürmüş olan, tarihin bitişik sınırlara sahip en büyük kara imparatorluğu / From Wikipedia, the free encyclopedia
Moğol İmparatorluğu (Moğolca: Монголын Эзэнт Гүрэн) 1206-1294 yılları arasında Orta Asya'da hüküm sürmüş bir imparatorluktur. Kurulma döneminde Asya'daki Cengiz Han idaresine boyun eğmiş Moğol ve Türk boylarının birleşiminden oluşuyordu.[1] Ardından üst üste gerçekleştirdiği fetihlerle genişledi. Moğol İmparatorluğu, dünyanın bitişik sınırlara sahip en büyük kara imparatorluğudur.[2]
Moğol İmparatorluğu ᠶᠡᠬᠡ ᠮᠣᠩᠭᠣᠯ ᠤᠯᠤᠰ Yeke Mongγol Ulus | |||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1206-1368 | |||||||||||||
İmparatorluğun sınırlarının zamanla değişimi | |||||||||||||
Tür | Kağanlık (Bozkır imparatorluğu) | ||||||||||||
Başkent | Avarga (1206-1235) Karakurum (1235-1260) Hanbalık (1271-1368) | ||||||||||||
Yaygın dil(ler) | |||||||||||||
Demonim | Moğol | ||||||||||||
Hükûmet | Seçimli monarşi Daha sonra ırsî olarak da | ||||||||||||
Kağan-İmparator | |||||||||||||
| |||||||||||||
Tarihçe | |||||||||||||
| |||||||||||||
Yüzölçümü | |||||||||||||
1206 | 4.000.000 km2 | ||||||||||||
1227 | 12.000.000 km2 | ||||||||||||
1294 | 23.500.000 km2 | ||||||||||||
1309 | 24.000.000 km2 | ||||||||||||
|
1206 yılında Cengiz Han tarafından kurulan Moğol İmparatorluğu, kısa zamanda her yönde genişleyerek dünyanın %22'sine yayılmış, 24 milyon km2den fazla bir alanı kapsayan ve tarihin bitişik sınırlara sahip en büyük imparatorluğu hâline gelmiştir.[3] En geniş döneminde 100 milyondan fazla kişiyi[3] topraklarında barındırıyordu. İmparatorluğun bu denli geniş olması Batı ile Doğu'yu birleştirmiş, bu sayede İpek ve Baharat Yolları'nda ticaret yapmak güvenli olmuş ve "Pax Mongolica" denilen barış dönemi yaşanmıştır.[4] Cengiz Han'ın ölümüyle birlikte devlete Ögeday liderlik etmiş ve babasının fetihlerini tamamlamıştır. Öte yandan devlet de, Altın Orda Hanlığı (Cuci'nin Devleti), Çağatay Hanlığı (Çağatay'ın Devleti), İlhanlılar (Hülagû'nun Devleti) ve Kubilay Hanlığı (Tuluy ve oğlu Kubilay'ın Devleti) olmak üzere dört parçaya ayrılmıştır. Moğol İmparatorluğu'nun tamamen sona ermesi ise, Kubilay Han'ın Çin toprakları üzerinde kurduğu Yuan Hanedanı'nın Çinli Ming Hanedanı tarafından 1368 yılında lağvedilmesiyle gerçekleşmiştir.[5]