Mustafa Reşid Paşa
180. Osmanlı sadrazamı / From Wikipedia, the free encyclopedia
Koca Mustafa Reşid Paşa (Osmanlıca: قوجه مصطفی رشید پاشا; 13 Mart 1800[1] — 7 Ocak 1858),[2] Osmanlı sadrazamı, devlet adamı ve diplomat.
Koca Mustafa Reşid Paşa | |
---|---|
Osmanlı Sadrazamı | |
Görev süresi 28 Eylül 1846 - 28 Nisan 1848 | |
Hükümdar | Abdülmecid |
Yerine geldiği | Mehmed Emin Rauf Paşa |
Yerine gelen | İbrahim Sarim Paşa |
Görev süresi 12 Ağustos 1848 - 26 Ocak 1852 | |
Hükümdar | Abdülmecid |
Yerine geldiği | İbrahim Sarim Paşa |
Yerine gelen | Mehmed Emin Rauf Paşa |
Görev süresi 5 Mart 1852 - 5 Ağustos 1852 | |
Hükümdar | Abdülmecid |
Yerine geldiği | Mehmed Emin Rauf Paşa |
Yerine gelen | Kıbrıslı Mehmed Emin Paşa |
Görev süresi 23 Kasım 1854 - 2 Mayıs 1855 | |
Hükümdar | Abdülmecid |
Yerine geldiği | Mehmed Emin Âli Paşa |
Yerine gelen | Mehmed Emin Âli Paşa |
Görev süresi 1 Kasım 1856 - 6 Ağustos 1857 | |
Hükümdar | Abdülmecid |
Yerine geldiği | Mehmed Emin Âli Paşa |
Yerine gelen | Mustafa Naili Paşa |
Görev süresi 22 Ekim 1857 - 7 Ocak 1858 | |
Hükümdar | Abdülmecid |
Yerine geldiği | Mustafa Naili Paşa |
Yerine gelen | Mehmed Emin Âli Paşa |
Osmanlı Hariciye Nazırı | |
Görev süresi 1837-1838 | |
Yerine geldiği | Ahmed Hulusi Paşa |
Yerine gelen | Mehmed Nuri Efendi |
Görev süresi 1839-1841 | |
Yerine geldiği | Mehmed Nuri Efendi |
Yerine gelen | Sadık Rıfat Paşa |
Görev süresi 1845-1846 | |
Yerine geldiği | Mehmed Emin Âli Paşa |
Yerine gelen | Mehmed Emin Âli Paşa |
Kişisel bilgiler | |
Doğum | 13 Mart 1800(1800-03-13) İstanbul |
Ölüm | 7 Ocak 1858 (57 yaşında) İstanbul |
Osmanlı Devleti'nde Tanzimat'ın mimarı ve devrin en önemli devlet adamlarından biridir. Sultan Abdülmecit döneminde 6 kez olmak üzere toplam 7 yıl 1 ay Sadrazamlık yapmıştır. Ayrıca 4 kez Hariciye Nazırlığı, Edirne Valiliği, birden fazla kez ise Paris ve Londra Elçiliği görevinde bulunmuştur.
İngiliz yanlısı bir politikası olan Mustafa Reşid Paşa, Hariciye Nazırlığı döneminde 1838'de Baltalimanı Antlaşması ile İngilizlere ticari imtiyazlar bağışlayarak gittikçe ağırlaşan Mısır meselesinde İngilizlerin desteğini sağlamaya çalışmış ancak bu anlaşmanın, Osmanlı iktisadi hayatına zarar verdiğini düşünen kişiler tarafından ciddi eleştirilere maruz kalmıştır. Özgürlükleri, insan haklarını, modern eğitimi, teknolojik yenilikleri ülkesine taşımak ve Avrupa devletleri katında saygınlık kazanmasını sağlayarak bu devletlerle siyasi, ekonomik ve askeri anlaşmalar gerçekleştirmek amacıyla hazırladığı Tanzimat Fermanı'nı 3 Kasım 1839 Gülhane Parkı'nda okuyarak ilân etmiş ve 19. yüzyıl boyunca hukuk, eğitim, askeri ve sosyal alanlarda gerçekleşecek reformlar dönemini açmıştır. 1840'ta imzalanan Londra Antlaşması ile Mısır sorununun bir çözüme kavuşturulmasında büyük rol oynadı.
Sultan Abdülmecid, onca güvendiği ve Tanzimat'ın mimarı sayılan Mustafa Reşid Paşayı ancak 1846 yılında sadarete getirebildi. Mustafa Reşid Paşa yapılan reformların garantisini eğitim olarak görmekte idi. Bunun için 1846 yılında Meclis-i Maarif-i Umumiye'yi kurdu. 1851’de Mustafa Reşid Paşa’nın girişimi ile Avrupa bilim akademileri örnek alınarak Encümen-i Daniş adında bir bilim ve kültür kurulu oluşturuldu.
1853'te Kırım Savaşı patlak verdiği sırada Hariciye Nazırlığı görevindeydi ve Rusya'ya karşı İngiltere ve Fransa'yı Osmanlı Devleti'nin yanına çekmeyi başardı. 1856'da kendisinin yetiştirdiği yeni Sadrazam Âli Paşa'nın hazırladığı Islahat Fermanı'nı Devletin çıkarlarına aykırı bulduğunu belirterek şiddetle tenkit etti. Son sadrazamlık dönemi esnasında 7 Ocak 1858 tarihinde 57 yaşındayken İstanbul'da hayatını kaybetti.