.svg)
Osmanlı İmparatorluğu
Güneydoğu Avrupa, Güneybatı Asya ve Kuzey Afrika'da hüküm sürmüş eski bir imparatorluk (1299-1922) / From Wikipedia, the free encyclopedia
Osmanlı İmparatorluğu, Osmanlı Devleti (Osmanlıca: دَوْلَتِ عَلِيَّهٔ عُثْمَانِیَّه, romanize: Devlet-i Aliyye-i Osmâniyye)[4][5] veya Batı kroniklerindeki kullanımlarca Türk İmparatorluğu, 1299[6][7][dn 2] yılında Oğuz Türklerinden[8] Osman Gazi'nin kurduğu Osmanoğlu Hanedanı'nın hükümdarlığında Orta Çağ'dan Yakın Çağ'a kadar varlığını sürdürmüş bir imparatorluktur. Bugünkü Türkiye'nin Bilecik ilinin Söğüt ilçesinde kurulmuş bir beylik iken, 1453 yılında II. Mehmed'in Konstantinopolis'i fethedip Bizans İmparatorluğu'na son vermesiyle imparatorluk hâline gelmiştir. 1517 yılında, I. Selim'in Büyük Mısır Seferi ile Ridaniye savaşı sonucu İslam hilâfeti Osmanlı Hanedanı'na geçmiş ve bu tarihten sonra gelen her padişah, aynı zamanda halife olmuştur.[9] En geniş sınırlarına 1683 yılında ulaşmış;[10] Orta Avrupa'nın bir bölümü ile Balkanlar'ın tamamı, Kuzey Afrika'nın bir bölümü, Hicaz, Mezopotamya, Kafkasya'nın bir bölümü ve Anadolu üzerinde egemenlik kurmuştur. 1699 yılında Karlofça Antlaşması sonrası gerileme dönemine girmiş ve 1922 yılında saltanatın kaldırılması ile birlikte yıkılmıştır.
Osmanlı İmparatorluğu دَوْلَتِ عَلِيَّهٔ عُثْمَانِیّه Devlet-i Aliyye-i Osmâniyye | |
|---|---|
| 1299-1922 | |
Slogan
| |
 Osmanlıların toprak kazanımları
| |
 Osmanlı İmparatorluğu, 1683'te II. Viyana Kuşatması sırasında, en geniş sınırlarında. | |
| Başkent | Söğüt (1299-1331) İznik (1331-1335) Bursa (1335-1363) Edirne (1363-1453) Kostantînīyye (1453-1922) |
| Resmî dil(ler) | Osmanlı Türkçesi |
| Yaygın dil(ler) | |
| Resmî din | Hanefi fıkhına ve Mâtürîdî itikadına bağlı Sünni İslam |
| Demonim | Osmanlı |
| Hükûmet |
|
| Padişah | |
• 1299-1326 | Osman Gazi (ilk) |
• 1918-1922 | VI. Mehmed (son) |
| Halife | |
• 1517-1520 | I. Selim (ilk) |
• 1922-1924 | II. Abdülmecid (son) |
| Sadrazam | |
• 1320-1331 | Alâeddin Paşa (ilk) |
• 1920-1922 | Ahmed Tevfik Paşa (son) |
| Yasama organı | Meclis-i Umûmî |
• Atanan meclis | Meclis-i Âyan |
• Seçilen meclis | Meclis-i Mebûsan |
| Tarihçe | |
• Kuruluş | 1299 |
| 1326 | |
| 1365 | |
| 1402 | |
| 1402-1413 | |
| 29 Mayıs 1453 | |
| 1453 | |
| 1517 | |
| 1718-1730 | |
| 1876-1878 | |
| 1908-1920 | |
• Dağılışı | 1 Kasım 1922 |
| Yüzölçümü | |
| 1481[1] | 1.220.000 km2 |
| 1521[1] | 3.400.000 km2 |
| 1683[1][2] | 5.200.000 km2 |
| 1913[1] | 2.550.000 km2 |
| Nüfus | |
• 1912[3] | 24.000.000 |
| Para birimi | Akçe, para, sultani, kuruş, lira |
.svg)
Osmanlı Devleti'nin bağımsız bir devlet olarak tarih sahnesine çıkması, yaygın kabule göre 1299 yılında olmuştur. Ancak Prof. Dr. Halil İnalcık ve bazı diğer akademisyenler, Osmanlı Devleti'nin 1299'da Söğüt'te değil, 1302'de Yalova'da, Bizans'a karşı yapılan Koyunhisar Muharebesi sonrasında devlet niteliğini kazandığını iddia etmektedirler.[11][12] Osmanlılar, 1453 yılında Konstantinopolis ile sınırlı bir şehir devletine dönüşmüş olan Doğu Roma (Bizans) İmparatorluğu'nu yıkmış ve bazı tarihçilere göre bu olay, Orta Çağ'ı sona erdirip Yeni Çağ'ı başlatan olay olmuştur. Osmanlı İmparatorluğu gücünün doruğunda olduğu 16. ve 17. yüzyıllarda üç kıtaya yayılmış ve Balkanlar, Orta Doğu ve Kuzey Afrika'nın büyük bir bölümünü egemenliği altında tutmuştur. Ülkenin sınırları batıda Cebelitarık Boğazı, doğuda Hazar Denizi ile Basra Körfezi'ne; kuzeyde Avusturya, Macaristan ve Ukrayna'nın bir bölümüne ve güneyde ise Sudan, Eritre, Somali ve Yemen'e kadar uzanmaktaydı.[13]
Osmanlı İmparatorluğu 29 eyaletten ve özerklik tanınmış olan Boğdan, Erdel ve Eflak prensliklerinden oluşmaktaydı. Osmanlı Devleti, zaman zaman deniz aşırı topraklarda da söz sahibi olmuştur. Atlantik Okyanusu'ndaki kısa süreli toprak kazanımları Lanzarote[14] (1585), Madeira (1617), Vestmannaeyjar[15] (1627) ve Lundy[16] (1655) bu duruma örnek olarak gösterilebilir.
Gaza ve cihat anlayışıyla sürekli genişleme eyleminde bulunan devletin egemenliği altındaki topraklarda yaşayan halklar, zaman zaman toplu ya da yerel ayaklanmalar ile Osmanlı iktidarına karşı çıkmışlardır.[17] Osmanlı İmparatorluğu'nun siyasi yapısında ve hukuk kurallarının oluşumunda İslam dininin belirleyici bir rol oynaması, devletin bir "İslam devleti", dolayısıyla da bir "din devleti" olarak nitelendirilmesine neden olmuştur.[18]
Osmanlı İmparatorluğu dönemi; Osmanlı Hanedanı'nın[19] ve saray erkanının, Rum kadınlarla ve Slav Hristiyan halklardan (Sırplar, Bulgarlar, Ukraynalılar gibi) kadınlarla evlilik yapması,[20][21] iskan politikası sebebiyle devşirilen Hristiyan çocukların Türk-İslam örf ve gelenekleri ile yetiştirilip yeniçeri ordusuna ve devlet kurumlarına alınmasıyla beraber,[22][23][24] Türk tarihinin Roma-Doğu Roma tarihi ile kaynaştığı dönem olarak görülür.[25][26][27][28]
Arnold Joseph Toynbee gibi bazı tarihçiler, Türkiye'nin Osmanlı Devleti'nin tek ardıl devleti sayılması gerektiğini savunurlar.[29]
Türkiye Büyük Millet Meclisi, 1 Kasım 1922 tarihinde 623 yıllık Osmanlı saltanatını kaldırdı ve 3 Mart 1924 tarihinde de, hem Muhammed'in 632'deki ölümünden sonra oluşturulan ve yaklaşık 1292 yıldır süregelen halifelik makamını kaldırdı, hem de Osmanlı Hanedanı'nın Türkiye'den sürgün edilmesi kararını aldı. Günümüzde hanedan ile soy bağı olanların bir kısmı Türkiye'de, bir kısmı ise yurt dışında farklı ülkelerde yaşamaktadır.[30][31]