Polonya'da siyaset
Polonya'da siyasete genel bakış / From Wikipedia, the free encyclopedia
Polonya'da siyasal yönetim, Cumhurbaşkanının devletin başı ve Başbakanın da hükümetin başı olduğu üniter parlamenter temsili demokratik cumhuriyet şeklindedir.[1][2] Ancak bu hükümet şekli yarı başkanlık olarak da adlandırılmaktadır.[3][4][5][6]
Yürütme yetkisi, çok partili sistem içerisinde, Cumhurbaşkanı ve Başbakanın liderliğindeki Bakanlar Kurulundan oluşan Hükümet tarafından kullanılır. Üyeleri genellikle parlamentonun alt meclisindeki (Sejm) çoğunluk partisi veya koalisyondan seçilir, ancak bu kuralın istisnaları da vardır. Hükümet Cumhurbaşkanı tarafından resmen ilan edilir ve iki hafta içinde Sejm'de güven oylamasını geçmesi gerekir.
Yasama yetkisi parlamentonun iki kanadını oluşturan Sejm ve Senato tarafında kullanılır. Sejm üyeleri, etnik azınlık olmayan partilerin alt meclise girebilmek için ulusal oyların en az %5'ini alması şartıyla, nispi temsil yoluyla seçilir. Parlamento seçimleri dört yılda bir yapılır.[7]
Cumhurbaşkanı 5 yıllık bir dönem için seçilir; Devlet başkanı, Silahlı Kuvvetlerin yüksek komutanı ve Polonya Cumhuriyeti'nin yüksek temsilcisi sıfatlarıyla hareket eder. Başkanın yasayı veto etme hakkı vardır ancak veto, meclis tarafından beşte üç çoğunluk oyuyla geçersiz kılınabilir.[4][5] Devletin dış ilişkilerdeki temsilcisi olan Başkan, uluslararası anlaşmaları onaylar ve reddeder; ülkenin tam yetkili temsilcilerini atar ve geri çeker. Dış politika konusunda Başbakan ve ilgili bakanla işbirliği içinde çalışır. Cumhurbaşkanı, Silahlı Kuvvetler Başkomutanı olarak, Genelkurmay Başkanı'nı ve Silahlı Kuvvetlerin üst düzey komutanlarını atar.
Siyasi sistem, bireysel özgürlükleri geniş biçimde garanti altına alan Polonya Anayasası'nda tanımlanmıştır. Yargı organı, anayasada güvence altına alınan özgürlükleri ihlal eden yasaları iptal edebilen Anayasa Mahkemesi dışında siyasette doğrudan etkili değildir.
16 Ekim 2023 tarihindeki yapılan seçimler sonucunda 2015 yılından beri ülkeyi yöneten Hukuk ve Adalet Partisi'nin iktidarının sona ermesi beklenmektedir.[8] Cumhurbaşkanlığı da aynı partinin temsilcisi Andrzej Duda, 6 Ağustos 2015 tarihinden beri sürdürmektedir.