Loading AI tools
Vikipedi'den, özgür ansiklopediden
Ünlü, sesli[1][2] veya vokal;[3] ses yolu görece açık durumda iken, ses tellerinin titreşmesi ile (duyulabilecek şekilde) bir engele takılmadan oluşan; hecenin en küçük birimini oluşturan konuşma sesi.[4] Ünsüz veya sessiz karşıtıdır. Ünlülük kavramı harflerden ziyade "sesleri" tanımlar zira bir harf kimi sözcüklerde ünlü, kimi sözcüklerde ise ünsüz bir sesi simgeleyebilir.[5]
Ön (İnce) |
Öne yakın |
Merkez | Arkaya yakın |
Arka (Kalın) | |
Kapalı (Dar) | |||||
Kapalıya yakın | |||||
Yarı kapalı | |||||
Orta | |||||
Yarı açık | |||||
Açığa yakın | |||||
Açık (Geniş) |
Uygurcada da görülen ün sözcüğü Eski Türkçede "ses, avaz" anlamlarına, "ünü-" fiili ise "seslenmek, bağırmak" anlamlarına gelir.[6] Ünlü sözcüğü muhtemelen 19. yüzyılda "meşhur" anlamında kullanılmaya başlanmıştır.[6]
Türk dilinin bilinen ilk dönemlerinde 9 ünlünün bulunduğu belirtilmiştir: a, e, é, ı, i, o, ö, u, ü. Bugün kapalı e sesi (é) yalnızca Azerice yazı dilinde bulunur.
a, e, ı, i, o, ö, u ve ü harfleri ünlü harfler, diğer harfler ise ünsüz harfler olarak adlandırılır.
Ünlülerin Nitelikleri | ||||
---|---|---|---|---|
İnce | Kalın | |||
Düz | Yuvarlak | Düz | Yuvarlak | |
Dar | i | ü | ı | u |
Geniş | e | ö | a | o |
Türkçede ünlüler, çıkış yeri ve dilin durumuna, dudakların durumuna, ağzın açıklığına göre şu şekilde sınıflandırılır:[7]
Bu alt başlığın genişletilmesi gerekiyor. Sayfayı düzenleyerek yardımcı olabilirsiniz. |
Dünyadaki birçok dilin kendisine özgü farklı ünlü sistemi vardır.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.