Yahudi-Roma savaşları

Yahudi–Roma savaşları (İbranice: מרידות יהודה ברומא‎; Yidiş: רוימישע ייִדיש ריוואָולץ‎), Birinci Yahudi-Roma savaşı (67–73) diye de tanımlanır. İbranice: המרד הגדול, ha-Mered Ha-Gadol), Yahudiye eyaletindeki Yahudilerin Roma İmparatorluğu'na karşı gerçekleştirdiği üç isyandan birincisidir. Kitos Savaşı - 115-117 Yahudi-Roma savaşlarının ikincisine verilen isimdir. Sirenayka, Kıbrıs, Mezopotamya ve Mısır'da diaspora Yahudileri tarafından başlatılıp kontrolden çıkan bu ayaklanmada genel çapta Roma vatandaşları ve Yahudi asileri katledilmiştir. İkinci Yahudi-Roma savaşı, 132-136 arası gerçekleşen Bar Kohba İsyanı'dır (Kitos Savaşı dikkate alındığından bazen Üçüncü Yahudi-Roma savaşı da denir). Bu ayaklanma, Yahudiye topraklarında Roma İmparatorluğu'na karşı yapılmış Yahudilerin üçüncü büyük ayaklanması ve Yahudi-Roma savaşları'nın sonuncusudur. Dönemin Yahudilerince "mesihvari özellikleri bulunan" Şimon Bar Kohba bu ayaklanmanın lideriydi. Ayaklanma sonucunda Yahudiye'nin bazı bölümlerinde iki yıl süreyle bağımsız bir ülke kurulması başarılmasına rağmen en nihayetinde Roma 12 birlikli ana ve yedek ordularıyla bu devleti yıktı. Roma, Yahudilerin (9 Av bayramı hariç) Kudüs'e girmesini yasakladı.

Yahudi–Roma Savaşları
Roma'daki Titus Kemeri'nde Kudüs zaferini kutlayan Roma zaferinin tasviri. Alayı Menora ve ikinci tapınaktan alınan diğer gemileri içeriyor.
Tarih MS 66 – MS 136 Bölge Yahudiye, Kıbrıs, Sirenayka, Mezopotamya, Roma İmparatorluğu Sonuç Kesin Roma zaferi: Yeruşalim ve Yahudi ibadethanelerinin yıkımı (Kudüs Tapınağının 1/4'ü yıkıldı) Yahudiye ve diğer birkaç Yahudi yerleşim yerlerinde yaygın/yıkım Mesihçi olmayan Yahudi mezheplerinin Rabbin Yahudiliğine birleştirilmesi Yahudilerin dünyanın dört bir yanına zorunlu olarak göç ettirilmesi
Taraflar
Roma İmparatorluğu	Yahudiye Yahudiler Yahudi İsyancılar Yahudi Gönüllüler Bar-Kohba partizanları Yehuda hahamları
Komutanlar ve liderler
Vespasian Titus Flavius Vespasianus Lucilius Bassus I. Clement Evaristus Lusius Quietus I. Alexander I. Sixtus Hadrianus Telesphorus Tineius Rufus Sextus Julius Severus Publicius Marcellus T. Haterius Nepos Q. Lollius Urbicus	Simon bar Kohba Simon Bar-Giora Yohanan mi-Gush Halav Eleazar ben Simon Eleazer ben Ya'ir Lukuas Andreas Artemio Andreas Julian Pappus Akiva ben Joseph
Güçler
Birinci Yahudi-Roma savaşı ≈30,000 Kitos Savaşı ≈130,000 Bar Kohba İsyanı 12 lejyon & ≈80,000	800,000 Toplam
Kayıplar
Birinci Yahudi-Roma savaşı ≈6,000 ölü, ≈20,000 yaralı Kitos Savaşı ≈150,000 ölü ve yaralı Bar Kohba İsyanı XXII Deiotariana lejyonu imha edildi.	1,356,460 Yahudi öldürüldü. ≈97,000idam ≈75,000 yaralı.
Yahudiye adı Suriye Filistini olarak değiştirildi. Bütün dini liderler dahil Yahudi elebaşları idam edildi. İsyan liderleri kazıklara oturtuldu veya yakılarak idam edildi. 500 yıl boyunda Yahudilik ortadan kaldırıldı.

Ayrıca bakınız

• Kitos Savaşı