İbrahim Anlaşmaları

İbrahim Anlaşmaları, İsrail ile Birleşik Arap Emirlikleri ve Bahreyn arasında 15 Eylül 2020'de imzalanan, Arap-İsrail normalleşmesine ilişkin ikili anlaşmalardır.^[1][2] Amerika Birleşik Devletleri'nin aracılık ettiği, 13 Ağustos 2020 tarihli ilk duyuru yalnızca İsrail ve Birleşik Arap Emirlikleri ile ilgiliydi. 11 Eylül 2020'de İsrail ile Bahreyn arasında bir takip anlaşmasının duyurulmasından önce, 15 Eylül 2020'de, İbrahim Anlaşmalarının ilk yinelenmesine ilişkin resmi imza töreni, Trump yönetiminin ev sahipliğinde 11 Eylül 2020'de gerçekleştirildi. İkili anlaşmaların bir parçası olarak hem Birleşik Arap Emirlikleri hem de Bahreyn, İsrail'in egemenliğini tanıdı ve tam diplomatik ilişkilerin kurulmasına olanak sağladı.

Tarih

Antlaşmanın İmzalanması

İsrail'in Birleşik Arap Emirlikleri ile ilk anlaşması, İsrail-Ürdün barış anlaşması’nın yürürlüğe girdiği 1994 yılından bu yana İsrail'in bir Arap ülkesiyle diplomatik ilişkiler kurmasının ilk örneği oldu.^[3] İbrahim Anlaşmaları, Bahreyn dışişleri bakanı Abdullatif bin Rashid Al-Zayani ve BAE dışişleri bakanı Abdullah bin Zayed Al-Nahyan tarafından, İsrail başbakanı Benjamin Netanyahu'nun karşısında, ABD başkanı Donald J. Trump'ın şahitliğinde imzalandı. Bunlar, Trump'ın damadı ve kıdemli danışmanı Jared Kushner ve Kushner'ın asistanı Avi Berkowitz tarafından müzakere edildi.^[4]

Birleşik Arap Emirlikleri ve Bahreyn için ayrı anlaşmaların resmi uzun biçimli belge başlıkları sırasıyla şunlardı: “İbrahim Anlaşmaları Barış Anlaşması: Birleşik Arap Emirlikleri ile İsrail Devleti Arasında Barış Anlaşması, Diplomatik İlişkiler ve Tam Normalleşme ve İbrahim Anlaşmaları: Barış, İşbirliği ve Yapıcı Diplomatik ve Dostça İlişkiler Bildirgesi.”^[5][6] İbrahim Anlaşmalarının adı, İbrahimi dinlerin, özellikle Yahudilik, Hıristiyanlık ve İslam'ın, İbrahim'in manevi bir patrik olarak rolüne ilişkin ortak inancına dayanmaktadır.^[7][8]

Arap Olmayan Müslüman Devletlere Genişleme

7 Mart 2023 itibarıyla Başbakan Netanyahu ve Dışişleri Bakanı Eli Cohen, Abraham Anlaşması'nın Endonezya, Nijer, Moritanya ve Somali'yi kapsayacak şekilde genişletilmesi için Amerikalılarla görüşmelerde bulunuyor.^[9]

Haziran 2023'te ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, İsrail'i, işgal faaliyetlerinin ilerletilmesi de dahil olmak üzere Filistinlilerle artan gerilimlerin, başta Suudi Arabistan olmak üzere Arap ülkeleriyle normalleşme anlaşmalarının genişletilmesi tehdidi altında olduğu konusunda uyardı. Haziran başında Blinken ile birlikte konuşan Suudi Dışişleri Bakanı, "Filistin halkı için barışa giden bir yol bulunmadan... herhangi bir normalleşmenin sınırlı faydaları olacaktır" demişti.^[10]

Fas

22 Aralık 2020'de İsrail-Fas normalleşme anlaşması imzalandı. Fas'ın İsrail egemenliğini tanıması karşılığında ABD, Fas'ın Batı Sahra üzerindeki egemenliğini tanıdı .

Sudan

Sudan hükûmeti, 6 Ocak 2021'de (Ekim 2020'de imzalanan) İsrail-Sudan normalleşme anlaşması’nın ardından, Amerikan hazine bakanı Steven Mnuchin'in şahitliğinde Hartum'da "İbrahim Anlaşmaları Bildirgesi"ni imzaladı. Tam normalleşme süreci devam ediyor olsa da ABD, Sudan'ın "Terörizmin Devlet Sponsoru" statüsünü kaldırmayı kabul ederek anlaşmayı teşvik ederken, aynı zamanda Sudan hükûmetinin ülkenin teröre olan borçlarını temizlemesine yardımcı olmak için 1,2 milyar ABD doları tutarında bir kredi sağladı.^[11][12]

Sudan anlaşmanın bildirim kısmını imzalamış olsa da Birleşik Arap Emirlikleri ve Bahreyn'in aksine İsrail ile ilgili belgeyi imzalamadı. Şubat 2023 itibarıyla İsrail ile tam normalleşme konusunda Sudan hükûmetiyle görüşmeler devam ediyor.^[13]

2023 Hamas-İsrail Savaşı

Ana madde: 2023 Hamas-İsrail Savaşı

Bahreyn, devam eden Hamas-İsrail Savaşı nedeniyle 2 Kasım 2023'te yaptığı açıklamada, İsrail büyükelçisinin Bahreyn'den ayrıldığını, Bahreyn'in İsrail büyükelçisini geri çağırdığını ve "sağlam ve tarihi bir anlaşma" gerekçesiyle İsrail ile tüm ekonomik ilişkileri askıya aldığını söyledi. Filistin davasını ve Filistin halkının meşru haklarını destekleyen bir duruş."^[14][15] Açıklama Bahreyn parlamentosu tarafından yapıldı ve İsrail, karar hakkında hiçbir bilgilerinin olmadığını söyledi.^[16]