İnsan Y-DNA haplogrubu

İnsan genetiğinde, bir insan Y kromozomu DNA haplogrubu, Y kromozomundaki DNA'nın (Y-DNA denir) rekombinan olmayan kısımlarında meydana gelen mutasyonlarla tanımlanan bir haplogrup sınıflandırması terimidir. Birçok insan tarafından paylaşılan mutasyonlara tek nükleotid polimorfizmi (SNP) denir.^[2]

Afrika kökenli modern insan teorisine göre, Y kromozomu taşımış insanlarda tarih öncesi göçlerin haritası.^[1]

İnsanlarda Y kromozomu, nesil başına yaklaşık iki mutasyon geçirir.^[3] Y-DNA haplogrupları, her bir haplogrup için benzersiz olan yüzlerce hatta binlerce mutasyonu paylaşan Y-kromozomu filogenetik ağacının ana dallarını temsil eder.

En son bilinen Y-kromozomal ata (Y-MRCA, gayriresmî olarak Y kromozom Âdem'i olarak da bilinir), şu anda yaşayan tüm erkeklerin patrilineal olarak sahip oldukları en yeni ortak atasıdır (MRCA). Y kromozom Âdem'inin yaklaşık 236.000 yıl önce Afrika'da yaşadığı tahmin edilmektedir. Diğer popülasyonel darboğazlar incelenerek çoğu Avrasyalı erkeğin 69,000 yıl önce yaşayan tek bir erkeğin soyundan geldiği de bulunmuştur. Diğer büyük darboğazlar yaklaşık 5.000 yıl önce meydana gelmiştir ve bu olaylar sonucunda Avrasyalı erkeklerin çoğu atalarını 5000 yıl önce yaşamış bir düzine erkeğe kadar takip edebilmektedir.^[4][5]

Adlandırma kuralı

Y-DNA haplogrubu adlandırmasının şematik gösterimi. Haplogruplar mutasyonlarla (SNP'lerle) tanımlanır.

Y-DNA haplogrubu E

Y-DNA haplogrupları, bir dizi Y-DNA SNP işaretleyicisinin varlığı ile tanımlanır. Alt kladlar, Y kromozom filogenetik ağacında en aşağıda bulunan SNP olan ''terminal SNP'' yardımı ile tanımlanır.^[6][7] Y Kromozom Konsorsiyumu (YKK), ana Y-DNA haplogruplarını A'dan T'ye büyük harflerle isimlendiren bir sistem geliştirmiş, alt kladların gösterimi içinse sayıları ve küçük harfleri kullanan bir sistemle (longhand) sınıflandırılabilir hale sokmuştur. YKK shorthand isimlendirmesi ise, ana Y-DNA haplogruplarını yine harfler ile göstermekle birlikte, tire ile bu harfi alt grup ve alt kladlardan ayırmış ve küçük harf ile sayı kullanımı yerine terminal SNP adını kullanmıştır.^[8] Örneğin R haplogrubunun, 1a (M420) numaralı alt kladına mensup bir Y kromozomu, R1a (longhand) veya R-M420 (shorthand) şeklinde gösterilebilir.

Filogenetik ağaç

	Y kromozom Âdem'i
	Haplogrup A   BT   Haplogrup B   CT DE   Haplogrup D     Haplogrup E     CF   Haplogrup C   F   Haplogrup G   HIJK   Haplogrup H   IJK IJ   Haplogrup I     Haplogrup J     K LT   Haplogrup L     Haplogrup T     MNOPS NO   Haplogrup N     Haplogrup O     MPS MS   Haplogrup S     Haplogrup M     P   Haplogrup Q     Haplogrup R

Ayrıca bakınız

• Genetik şecere
• Y kromozom Âdem'i
• Türklerin genetik tarihi