Şahsevenler

Şahsevenler, (Azerbaycanca: Şahsevənlər, Rusça: Шахсевены, Farsça: شاهسون 'dan Romanizesi: Shahsavan) Azerbaycan ve İran'da yaşayan^[8] ve soyları Oğuzlar'ın Beydili^[9] boyuna (veya Afşar ile Beğdili karışımına^[10]) dayanan bir Türk grubudur.

Şahsevenler
شاهسئون

Önemli nüfusa sahip bölgeler
İran	1.108.640 (2019)[1][2] 300.000 (2007)[3]
Diller
Şahseven Türkçesi[4], Güney Azerbaycan Türkçesi[5], Farsça[6]
Din
İmamî Şiîlik[7] Kızılbaşlık

İran'da yaşayanların büyük kısmı Kum, Tahran, Kazvin ve Zencan şehirlerindedir.^[11] Büyük Sovyet Ansiklopedisi, Şahsevenleri Azerbaycan Türklerini oluşturan etnografik gruplardan biri olarak kabul etmektedir.^[12] Şahsevenler, Kaçar Hanedanı zamanında paralı askerlik yapmışlardır.^[13]

Beydili

Şahseven Türkleri, Safevîlerin gözde Türk aşireti olan Şamlu-Beydili tarafından kurulmuş bir Türk boyudur.^[14]

İran'a göre Şahsevenler

İran, Şahseven Türklerini ayrı bir Türk grubu olarak ele alır ve Azerbaycan Türkleriyle ilgili sayımlara onları dahil etmezler.^[14]

Köken bilimi

Milli bir boy ismi olmayan Şahseven kelimesi siyasi bir terim olup^[15] kökenine dair farklı bilgiler mevcuttur. Safevî şahı I. Abbas, Osmanlı sınırını korumaları için Türkmenlerden bir aşiret oluşturmak istemiştir ve Şahın mübarek başını sevenler şah etrafında toplansın diyerek kendisini seven Türkmenleri toplamıştır. Bu Türkmenlere de Şahseven adını vermiştir.^[10] Diğer bir bilgiye göre ise Şahseven adı I. Tahmasp'ın ölümü üzerine şah olmak isteyen Haydar'a karşı gelen Türk boylarının kabul ettiği addır.^[16]

Etnososyal Yapısı

Zengin Bir Aileden Şahseven Kızları

Şahseven Türkleri, geleneksel göçebe Türk kültürünü yaşatan önemli topluluklardan biridir. Geniş anlamda ele alındığında ise Şahseven Türklerinin oymak teşkilatı şöyledir:^[17]

• İl (Ėl): Birden fazla Şahseven oymağının bir araya gelerek oluştur- duğu en büyük etnososyal oluşumdur (Meşkin ili, Erdebil ili vb.)
• Oymak / Tayfa / Aşiret: Tirelerin veya dar anlamda boyların bir araya gelerek oluşturdukları yapılanmadır.
• Oba: Aynı yerde birden fazla alaçık veya kümenin bir arada bulunduğu gruptur

Şahsevenlerde Evlilik ve Doğum Kültürü

Şahseven Türklerinde doğum, evlilik ve ölüm ritüelleri Türk dünyasıyla benzerlik gösterir. Doğum sonrası aile tebrik edilir, dualar edilir ve kutlamalar yapılır. Bebeğin ismi genellikle aksakal tarafından verilir. Eskiden göç sırasında doğum olursa, akbirçekler doğuma yardımcı olur ve anne ile bebek deveye bindirilerek kafilenin arkasından giderdi. Bebekler kundağa sarılır, ninniler söylenir ve diş hediği yapılır.^[18][19]

Evlilikte, kız tarafına elçi gönderilir, aksakal ve oba beyi bu sürece dahil olur. Başlık parası ve evlilik şartları konuşularak söz kesilir. Çeyiz hazırlığı kız tarafına, düğün düzenlemesi erkek tarafına aittir. Düğüne “toy” denir ve geniş katılım amaçlanır. Kına gecesi, gelin kuşağı, duvak gibi gelenekler Türkiye Türkleriyle benzerdir. Halk ozanları çağrılır, büyük kazanlarda yemek pişirilerek misafirlere ikram edilir.^[19]