Şiilik

Şiilik veya Şia (Arapça: اَلشِّيعَة eş-Şîâ, Farsça: شِیعَه Şîa), İslam peygamberi Muhammed'den sonra devlet yönetiminin Ali'ye ve onun soyundan gelenlere ait olduğu fikrini savunan; Ali ile birlikte onun soyundan gelen imamların günahsızlığına, yanılmazlığına ve bizzat Allah tarafından imam olarak seçildiklerine dair inanışların ortak adıdır.^[1][2] İslam dünyası içerisinde Müslüman nüfusun yüzde 10-15'lik kısmını oluşturur.^[3] Siyasi sebeplerle ortaya çıkan bu ayrılık, zaman içinde fıkhî ve itikadî bir altyapı kazanarak mezhepleşmiştir.

Etimoloji

Şia terimi, takipçiler anlamına gelen Arapça "şiâ" kelimesinden gelmektedir. Tarihteki kullanım Şiât-u Ali, yani Ali'nin takipçileri anlamına gelen ifadenin kısaltılmış hâlidir. Sünni kaynaklar, bu terimin Muhammed'in ölümünü takip eden yıllarda kullanılmaya başlandığına, Şiiler ise daha önce de kullanıldığına inanırlar.

Şii inancında Ali'nin çok özel bir yeri vardır. Şii âmentüsünde bulunan imamet anlayışına göre İslam peygamberi Muhammed öldükten sonra onun yerine imam/halife olması gereken kişi Ali'dir ve İmamet Ali'nin soyundan devam eder.

Kolları

Şiilik mezhebi kendi içinde farklı yorumlar barındırmaktadır. Bu farklı alt kolların ortak noktaları, Muhammed'in ölümünün sonrasında İmamet veya Hilâfet makamının Ali ile başlamak üzere onun soyundan gelen insanlara ait olduğunu kabul etmektir.

Şiiliğin dalları.

Şiiler arasında İmamet hakkında farklı görüşler var olduğundan Şiilik genel olarak üç kategoriye ayrılmaktadır:

Zeydîlik (Beşçiler)

Ana madde: Zeydilik

Zeydîler, Muhammed'den sonra imamların sıralamasının şu şekilde olduğuna inanırlar: Ali, Hasan, Hüseyin, Zeynelâbidîn, Zeyd bin Ali.

Deylem ve Taberistan bölgesinde 864 yılından 928 yılına kadar hüküm süren Zeydî-Alevîler Hanedanlığı, tarihte kurulmuş olan ilk Zeydî devletidir. Günümüzde Zeydîler yoğun olarak Yemen'de yaşamaktadırlar.

İsmailiyye (Yediciler)

Ana madde: İsmaililik

İsmaililer'e göre, İmamet sıralaması şöyledir: Ali, Hasan (Nizariler'e göre imam değildir), Hüseyin, Zeynelâbidîn, Muhammed el-Bakır, Ca'fer es-Sâdık, İsmail bin Ca'fer es-Sâdık, Muhammed bin İsmâil eş-Şâkir.

İsmaililer'in "İmamet" konusunda değişik inanca sahip farklı kolları ve inanç grupları vardır. Yediciler ve Karmatîler'e göre İsmail bin Ca'fer es-Sâdık'ın son imam olduğuna inanılırken Müsta'lî fıkhında 21. İmam olan "Tayyib Ebu'l-Kasım" gayba hâlinde saklanan son imamdır. Nizâriyye olarak bilinen İsmaili grupları ise imametin İsmail bin Ca'fer es-Sâdık'ın soyundan gelen kişiler ile günümüze kadar devam ettiğine inanırlar. Tarihte Fâtımîler ilk İsmâilî devletidir. İsmâilîler, Safevîler dönemine kadar Şia'nın çoğunluğunu oluşturmaktaydı. Günümüzde ise sayıları çok fazla olmamakla birlikte, özellikle Hindistan, Pakistan, İran, Afganistan, Tacikistan ve Suriye'de yaşamaktadırlar.

İsnâaşeriyye (Onikiciler) ve On İki İmam

Ana maddeler: Onikiciler ve On İki İmam

{{Sidebar with collapsible lists | name = İsnâaşeriyye | bodystyle = border-spacing:0em ; | pretitle = Makale serilerinden

|title =

On İki İmam

1. Ali bin Ebu Tâlib (600–661), "Emîrü'l-mü'minîn" olarak da bilinir
2. Hasan bin Ali (625–669), Hasan al Mücteba olarak da bilinir.
3. Hüseyin bin Ali (626–680), Hüseyin el Şehid, Şah Hüseyin veya Husayn al Şaheda olarak da bilinir.
4. Ali bin Hüseyin (658–713), Ali Zeynelâbidîn olarak da bilinir.
5. Muhammed bin Ali (676–743), Muhammed el-Bakır olarak da bilinir.
6. Cafer bin Muhammed (703–765), Ca'fer es-Sâdık olarak da bilinir.
7. Musa bin Cafer (745–799), Musa el-Kâzım olarak da bilinir.
8. Ali bin Musa (765–818), Ali er-Rızâ olarak da bilinir.
9. Muhammed bin Ali (810–835), Muhammed el-Cevâd veya Takî olarak da bilinir.
10. Ali bin Muhammed (827–868), Ali Naki veya El-Hadî olarak da bilinir.
11. Hasan bin Ali (846–874), Hasan el-Askerî olarak da bilinir.
12. Muhammed bin Hasan, Muhammed Mehdî ya da Mehdî el-Muntazar olarak da bilinir. Şii inancına göre çocuk yaşından beri gayba halinde olup ahir zamanda ortaya çıkacaktır.

İmam Ali'nin türbesi (Necef, Irak)