En İyi Sorular
Zaman Çizelgesi
Sohbet
Bakış Açıları
Şûrâ-yı Devlet
Osmanlılar'da yargı kurumu (1868 – 1922) Vikipedi'den, özgür ansiklopediden
Remove ads
Şûrâ-yı Devlet (Osmanlıca: شوراى دولت) Osmanlı Devleti'nde günümüzdeki Danıştay'a karşılık gelen yüksek yargı kurumudur. 1868-1922 yılları arasında görev yapmıştır.
Şura-yı Devlet'in temelleri II. Mahmud tarafından 1837 yılında kurulmuş olan Meclis-i Vâlâ-yı Ahkâm-ı Adliye adındaki yüksek mahkemeye dayanır. Bu mahkeme günümüzdeki Danıştay ile Yargıtayın temelleri olan bir kurumdur. Daha sonra 1839 yılında Gülhane Hattı Hümayunu ile Osmanlı halkının din ve mezhep farkı gözetilmeksizin can, mal, ırz ve namus gibi tabi haklarının kanun teminatı altına alınacağı devletçe vadedilmiş, böylece yeni bir hukuk devletinin temel prensipleri ortaya konmuş, idarenin (devletin) de hukuk kurallarına uyması gerekliliği Osmanlı'da kabul edilir bir fikir haline gelmiştir.
1868 yılında padişah Abdülaziz döneminde Meclis-i Vâlâ-yı Ahkâm-ı Adliyye ikiye ayrılarak Danıştay işlevini yapmak üzere Şûrâ-yı Devlet, Yargıtay işlevini yapmak üzere ise Divan-ı Ahkâm-ı Adliyye adıyla iki kuruma ayrılmış, böylelikle, yargı ve yasama birbirinden ayrılmıştır. Bu iki yargı organından Şûrâ-yı Devlet'e hem kanun tasarılarını hazırlama hem de idari uyuşmazlıklara çözüm getirme şeklinde hem "kanun tasarı hazırlama" hem "yargı" görevi olarak iki görev verilmiştir. Divan-ı Ahkâm-ı Adliyye'ye ise yalnızca "yargı" görevi verilmiştir.
Padişah Abdülaziz'in 10 Mayıs 1868 günlü nutkuyla fiilen çalışmaya başlayan Şûrâ-yı Devlet'in[1] görevi "Kavanin ve nizamat layihalarını tetkik ve tanzim, mesalihi mülkiyeyi tetkik, hükûmet ile eşhas beyninde mütehaddis deaviyi rü'yet ve memurini devletin tahkik ahvaliyle, muhakemelerini icra" olarak ifade edilmiştir. "Hükümet ile eşhas beyninde mütehaddis davaları" görmek ve çözümlemek görevi, 1876 Kanuni Esasisi ile genel mahkemelere bırakıldığından, Şura-yı Devlet'in yargısal görevi çok sınırlı kalmıştır.
Osmanlı döneminde 54 yıl görev yapan Şûrâ-yı Devlet, 4 Kasım 1922 tarihinde İstanbul'daki bütün merkez kuruluşlarının TBMM Hükûmeti'nin yönetimine geçmesiyle sona erdi.[2] 669 sayılı Kanunla Şûrâ-yı Devlet'in yerine Danıştay kurulup, 6 Temmuz 1927 tarihinde çalışmaya başladı.
Remove ads
Ayrıca bakınız
Kaynakça
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads