En İyi Sorular
Zaman Çizelgesi
Sohbet
Bakış Açıları

1929 Wall Street İflası

1929 borsa krizi Vikipedi'den, özgür ansiklopediden

1929 Wall Street İflası
Remove ads

1929 Wall Street İflası (İngilizce: Wall Street Crash of 1929), Büyük İflas (İngilizce: Great Crash) veya 1929 Borsa Çöküşü (İngilizce: Stock Market Crash of 1929), 1929 yılının sonbaharında meydana gelen Amerikan borsasının çöküşüdür. Etkilerinin uzunluğu ve kapsamı göz önüne alındığından ABD tarihinin en yıkıcı borsa çöküşüdür.[1] Çöküş, tüm sanayileşmiş Batı ülkelerine etki ederek 12 yıllık Büyük Depresyon döneminin başlangıcını sinyal vermiştir.[2] Bu ekonomik bunalım, ABD'de II. Dünya Savaşı seferberliğinin başlangıcı olan 1941'in sonuna kadar sürmüştür.

Thumb
1929'da hızla gelen büyük iflas sonrası kalabalık Wall Street sokağında toplanıyor.

Çoğu akademisyen 1929 Wall Street İflasını boom and bustun (ani artış ve çöküş) yeni teorilerinin bir parçasının tarihi gelişimi olarak görür.

Remove ads

Arka plan

Özetle
Bakış açısı
Thumb
Dow Jones Endüstriyel Ortalaması, 1928–1930

Birinci Dünya Savaşı'nı takip eden ve çöküşe yol açan on yıl olan "Kükreyen Yirmiler",[3] bir zenginlik ve aşırılık dönemiydi. Savaş sonrası iyimserliği temel alan kırsal Amerikalılar, Amerika'nın sanayi sektörünün sürekli büyüyen genişlemesinde daha müreffeh bir yaşam bulma umuduyla on yıl boyunca çok sayıda şehirlere göç etti.[4]

Akademisyenler, Federal Rezerv kararlarının neden olduğu para arzındaki düşüşlerin üretim üzerinde ciddi bir daraltıcı etkiye sahip olduğuna inanır.[5] Spekülasyonun doğasında olan riske rağmen, borsanın sonsuza kadar yükselmeye devam edeceğine yaygın olarak inanılıyordu. 25 Mart 1929'da Federal Reserve'ün aşırı spekülasyon konusunda uyarmasının ardından, yatırımcıların hızlı bir şekilde hisse senedi satmaya başlamasıyla küçük bir çöküş meydana geldi ve piyasanın sallantılı temeli ortaya çıktı.[6] İki gün sonra bankacı Charles E. Mitchell, şirketi National City Bank'ın piyasadaki düşüşü durdurmak için 25 milyon dolar kredi sağlayacağını duyurdu.[6] Mitchell'in hamlesi mali krize geçici bir duraklama getirdi ve çağrı parası yüzde 20'den yüzde 8'e düştü.[6] Ancak Amerikan ekonomisi kaygı verici sorun işaretleri gösterdi.[6] Çelik üretimi azaldı, inşaat yavaşladı, otomobil satışları düştü ve tüketiciler kolay kredi nedeniyle büyük borçlar biriktiriyordu.[6]

Tüm ekonomik uyarı işaretlerine ve Mart ve Mayıs 1929'daki piyasa kırılmalarına rağmen, hisse senetleri Haziran ayında yeniden yükselişe geçti ve kazanımlar Eylül 1929'un başlarına kadar neredeyse hiç azalmadan devam etti (Dow Jones ortalaması Haziran ve Eylül arasında %20'den fazla artış gösterdi). Piyasa, Dow Jones Endüstriyel Ortalamasının değerinin on kat arttığı ve 3 Eylül 1929'da 381,17'ye ulaştığı dokuz yıllık bir dönemdeydi.[6] Çöküşten kısa bir süre önce, ekonomist Irving Fisher'ın şu meşhur sözü vardı: "Hisse senedi fiyatları kalıcı olarak yüksek bir platoya benzeyen bir seviyeye ulaştı."[7] Büyük boğa piyasasının iyimserliği ve finansal kazanımları, finans uzmanı Roger Babson'un 8 Eylül'de iyi duyurulan "bir çöküşün yaklaştığını ve müthiş olabileceğini" öngören tahmininin ardından sarsıldı.[8][9] Eylül ayının ilk düşüşü bu nedenle basında "Babson Break" olarak adlandırıldı. Bu, Büyük Çöküşün başlangıcıydı ancak Ekim ayındaki ciddi çöküş aşamasına kadar birçok yatırımcı Eylül ayındaki "Babson Kırılımını" "sağlıklı bir düzeltme" ve satın alma fırsatı olarak değerlendirdi.

20 Eylül 1929'da, önde gelen İngiliz yatırımcı Clarence Hatry ve birçok ortağı dolandırıcılık ve sahtecilik nedeniyle hapse atıldı ve bu da şirketlerinin askıya alınmasına yol açtı. Bu, Londra Menkul Kıymetler Borsası üzerinde çok az etki yaratsa da, Amerikalıların kendi şirketlerine olan güvenini zayıflatmış olabilir.[10] Çöküşten önceki günlerde piyasa ciddi anlamda istikrarsızdı. Satış dönemleri ve yüksek hacimler, fiyatların kısa süreli yükselişi ve toparlanma dönemleriyle serpiştirildi.

Remove ads

Kaynakça

Loading related searches...

Wikiwand - on

Seamless Wikipedia browsing. On steroids.

Remove ads