1989 Türkiye yerel seçimleri

1989 Türkiye yerel seçimleri, 26 Mart 1989 günü yapılmıştır. Toplam 7 siyasi partinin katıldığı seçimlerde, il Genel Meclisi seçimleri baz alındığında % 28.7 oy alan Sosyaldemokrat Halkçı Parti (SHP) birinci parti olmuştur. 1984 yerel seçimleriyle karşılaştırıldığında oyları yaklaşık 20 puan gerileyen iktidardaki Anavatan Partisi (ANAP), SHP ve Doğru Yol Partisi'nin (DYP) ardından üçüncü oldu.

1989 Türkiye yerel seçimleri

← 1984 26 Mart 1989 (36 yıl önce) (1989-03-26) 1994 →
Katılım	%81,5
Birinci parti İkinci parti Üçüncü parti   Lider Erdal İnönü Süleyman Demirel Turgut Özal Parti SHP DYP ANAP Son seçim Yeni Parti %13,2 %41,5 Aldığı oy 6.354.888 5.565.657 4.828.871 Oran %28,7 %25,1 %21,8 Değişim Yeni Parti 11,9 19,7   Dördüncü parti Beşinci parti Altıncı parti   Lider Necmettin Erbakan Bülent Ecevit Alparslan Türkeş Parti RP DSP MÇP Son seçim  % 4,4 Yeni Parti Yeni Parti Aldığı oy 2.170.365 1.998.897 916.436 Oran  % 9,8  % 9,0  % 4,1 Değişim 5,4 Yeni Parti Yeni Parti
İl ve ilçelere göre belediye başkanlıklarının dağılımı

Oy dağılımı
SHP			%28.69
DYP			%25.13
ANAP			%21.80
RP			%9.80
DSP			%9.03
MÇP			%4.14
Diğer			%1.41

1982 Anayasası'nın 127. maddesindeki değişiklikle yerel seçimlerin 1 yıl erkene alınıp alınmaması konusunda 25 Eylül 1988 tarihinde yapılan referandumda seçmenlerin yüzde 65'i 'hayır', yüzde 35'i 'evet' oyu kullandı. Böylece yerel seçimlerin erkene alınması için Anayasa'nın 127. maddesindeki değişiklik kabul edilmedi ve 13 Kasım 1988 olarak öngörülen erken yerel seçim yapılmadı.^[1]

SHP, başta İstanbul, Ankara ve İzmir olmak üzere 39 ilin belediye başkanlıklarını kazandı. SHP'yi 16 ille DYP, 5 ille Refah Partisi, üçer ille ANAP (Bitlis, Hakkâri, Malatya) ve MÇP (Elazığ, Erzincan, Yozgat) izledi. 1 ilde de (Tunceli) bağımsız aday kazandı.^[2]

111'i 1987'de ilçe olan toplam 115 yerleşim biriminde 42'sinde ANAP, 37'sinde SHP, 30'unda DYP, 4'ünde RP adayları belediye başkanı seçilirken bir ilçede seçimi MÇP, diğer bir ilçede ise seçimi bağımsız aday kazandı.^[3]

Sonuçlar

İl Genel Meclisi oy oranları

1989 yerel seçimleri il genel meclisi sonuçları:^[4]

Toplam Sandık	105.317
Kayıtlı seçmen sayısı	28.077.317
Oy kullanan seçmen sayısı	22.877.723
Katılım Oranı (%)	81,5
Geçerli oy sayısı	22.147.749
Geçersiz oy sayısı	729.974
İl genel meclisleri üyesi

Parti	Genel başkanı	Aldığı oy sayısı	Aldığı oy oranı	+/–
Sosyaldemokrat Halkçı Parti	Erdal İnönü	6.354.888	% 28,7	—¶
Doğru Yol Partisi	Süleyman Demirel	5.565.657	% 25,1	11,9
Anavatan Partisi	Turgut Özal	4.828.871	% 21,8	19,7
Refah Partisi	Necmettin Erbakan	2.170.365	% 9,8	5,4
Demokratik Sol Parti	Bülent Ecevit	1.998.897	% 9,0	—¶
Milliyetçi Çalışma Partisi	Alparslan Türkeş	916.436	% 4,1	—¶
Islahatçı Demokrasi Partisi	Aykut Edibali	208.775	% 1,0	—¶
Bağımsızlar		103.860	% 0,5	1,1
Toplam		22.147.749	% 100,00

Büyükşehir Belediyesi seçimleri

1989 yerel seçimleri büyükşehir belediye başkanlıkları seçim sonuçları:^[4]

Toplam Sandık	24.354
Toplam Seçmen	7.450.596
Toplam Kullanılan Oy	5.398.806
Toplam Geçerli Oy	5.144.576
Katılım Oranı (%)	%72,5
Belediye başkanlığı	8

Parti	Aldığı oy sayısı	Aldığı oy oranı	Belediye başkanlığı sayısı
Sosyaldemokrat Halkçı Parti	1.974.110	% 38,4	6
Anavatan Partisi	1.215.351	% 23,6	0
Doğru Yol Partisi	917.878	% 17,8	1
Refah Partisi	464.900	% 9,0	1
Demokratik Sol Parti	449.537	% 8,7	0
Milliyetçi Çalışma Partisi	98.996	% 1,9	0
Islahatçı Demokrasi Partisi	21.425	% 0,4	0
Bağımsızlar	2.379	% 0	0
Toplam	5.144.576	% 100,00	8

Kazananlar

Şehir	Başkan	Parti
Adana	Selahattin Çolak	Sosyaldemokrat Halkçı Parti
Ankara	Murat Karayalçın
Bursa	Teoman Özalp	Doğru Yol Partisi
Gaziantep	Celal Doğan	Sosyaldemokrat Halkçı Parti
İstanbul	Nurettin Sözen
İzmir	Yüksel Çakmur
Kayseri	Niyazi Bahçecioğlu
Konya	Halil Ürün	Refah Partisi

Belediye başkanlıkları seçimi

1989 yerel seçimleri belediye başkanlıkları sonuçları:^[4]

Toplam Sandık	59.100
Kayıtlı seçmen sayısı	18.090.657
Oy kullanan seçmen sayısı	14.107.146
Katılım Oranı (%)	78,0
Geçerli oy sayısı	13.432.841
Geçersiz oy sayısı	674.305
Belediye başkanlığı sayısı	1.984

Parti	Aldığı oy sayısı	Aldığı oy oranı	Belediye başkanlığı sayısı
Sosyaldemokrat Halkçı Parti	4.402.700	% 32,8	652
Anavatan Partisi	3.178.504	% 23,7	570
Doğru Yol Partisi	3.155.324	% 23,5	550
Refah Partisi	1.175.976	% 8,7	74
Demokratik Sol Parti	870.408	% 6,5	37
Milliyetçi Çalışma Partisi	406.120	% 3,0	24
Bağımsızlar	176.620	% 1,3	70
Islahatçı Demokrasi Partisi	67.189	% 0,5	7
Toplam	13.432.841	% 100,00	1.984

İl Belediye Başkanlıkları

İl Parti Adıyaman SHP Afyonkarahisar DYP Ağrı SHP Amasya DYP Antalya Artvin SHP Aydın DYP Balıkesir Bilecik SHP Bingöl Bitlis ANAP Bolu SHP Burdur Çanakkale Çankırı DYP

İl Parti Çorum SHP Denizli Diyarbakır Edirne Elazığ MÇP Erzincan Erzurum DYP Eskişehir SHP Giresun Gümüşhane DYP Hakkâri ANAP Hatay SHP Isparta DYP İçel (Mersin) SHP Kars

İl Parti Kastamonu SHP Kırklareli Kırşehir Kocaeli Kütahya DYP Malatya ANAP Manisa DYP Kahramanmaraş RP Mardin SHP Muğla Muş DYP Nevşehir Niğde SHP Ordu Rize DYP

İl Parti Sakarya SHP Samsun Siirt Sinop Sivas RP Tekirdağ SHP Tokat DYP Trabzon SHP Tunceli BĞMSZ Şanlıurfa RP Uşak SHP Van RP Yozgat MÇP Zonguldak SHP

Belediye meclis üyeliği seçimi

1989 yerel seçimleri belediye meclis üyeliği seçimi sonuçları:^[4]

Toplam Sandık	59.100
Kayıtlı seçmen sayısı	18.090.657
Oy kullanan seçmen sayısı	14.107.146
Katılım Oranı (%)	78,0
Geçerli oy sayısı	13.237.086
Geçersiz oy sayısı	870.060

Parti	Aldığı oy sayısı	Aldığı oy oranı
Sosyaldemokrat Halkçı Parti	4.389.132	% 33,2
Doğru Yol Partisi	3.137.522	% 23,7
Anavatan Partisi	3.111.259	% 23,5
Refah Partisi	1.181.950	% 8,9
Demokratik Sol Parti	890.164	% 6,7
Milliyetçi Çalışma Partisi	436.951	% 3,3
Islahatçı Demokrasi Partisi	69.195	% 0,5
Bağımsızlar	20.913	% 0,2
Toplam	13.237.086	% 100,00