En İyi Sorular
Zaman Çizelgesi
Sohbet
Bakış Açıları
2021 El Salvador siyasî krizi
El Salvador'da siyasî kriz Vikipedi'den, özgür ansiklopediden
Remove ads
2021 El Salvador siyasî krizi, 1 Mayıs 2021 tarihinde El Salvador Yasama Meclisi'nin, Nayib Bukele'nin devlet başkanlığına açıkça karşı çıkan birkaç Yüksek Mahkeme yargıcını ve El Salvador Başsavcısı'nı görevden almak için oy kullanmasıyla meydana gelen olaydır. Bu olay, muhalefet ve medya kuruluşları tarafından, Bukele'nin 2020 El Salvador siyasî krizinde Yasama Meclisi'ne asker göndermesi gibi eylemlerinde de yaşandığı gibi bu kriz de bir tür kendi kendine darbe olarak nitelendirilmiştir.
Remove ads
Arka plan
Özetle
Bakış açısı
9 Şubat 2020'de El Salvador Devlet Başkanı Nayib Bukele, Yasama Meclisi'ndeki milletvekillerini, El Salvador'daki suçla mücadeleye yönelik bir emniyet tedbiri olan Bölgesel Kontrol Planı'nı desteklemek amacıyla Amerika Birleşik Devletleri'nden 109 milyon dolarlık bir kredi talebini onaylamaya zorlamak için kırk askere Yasama Meclisi'ne girmeleri için emir verdi.[1][2][3] Yasama Meclisi Başkanı Mario Ponce'nin koltuğuna oturdu ve birkaç dakika sonra Yasama Meclisi'nden çıkarak destekçilerinden oluşan bir gruba, "Bu hainlere bir hafta veriyoruz ve o zamana kadar planı onaylamazlarsa, onları tekrar toplarız," diye bilgi verdi.[3][4][5]
El Salvador'da 9-F olarak bilinen bu olayın ardından Bukele'ye karşı küçük protestolar düzenlendi, ancak birçok Salvadorlu sosyal medyada Bukele'yi destekledi.[4][6] Milletvekilleri ve siyasî muhalefet, Bukele'nin eylemini bir darbe girişimi olarak nitelendirdi ve kınadı.[4][7][8] El Salvador Yüksek Mahkemesi de Bukele'nin eylemini kınadı. Onun Yasama Meclisi'ni toplamasını ve Savunma Bakanlığı'nın Anayasa tarafından izin verilmeyen herhangi bir eylemi gerçekleştirmesini yasakladı.[5][9] Bu olay, El Salvador'da demokratik gerileme olarak nitelendirildi.[10][11][12]
El Salvador'daki COVID-19 pandemisi sırasında Bukele, Ulusal Sivil Polis'e sokağa çıkma yasaklarını ihlâl eden insanları tutuklamaları için emir verdi.[13] Yüksek Mahkeme'nin bir parçası olan Anayasa Mahkemesi, vatandaşları sokağa çıkma yasaklarını ihlâl ettikleri için tutuklamanın yasa dışı olduğuna karar verdi, ancak Bukele mahkeme kararını açıkça reddetti ve görmezden geldi.[13] 8 Kasım 2020 tarihinde El Salvador Başsavcısı Raúl Melara, Bukele'nin hükûmetine ait yirmi kuruma yolsuzluk nedeniyle soruşturma başlattı.[14][15]
Remove ads
Kriz
Özetle
Bakış açısı
28 Şubat 2021'de yapılan El Salvador yasama seçimleri, Bukele'nin siyasi partisi Nuevas Ideas için aferle sonuçlandı ve parti, Yasama Meclisi'ndeki 84 koltuğundan 56'sını kazandı.[16] Yasama Meclisi'nin yeni oturumu 1 Mayıs 2021'de başladı.[17] Ponce'un Yasama Meclisi Başkanı olarak görevi bu yeni oturumla sona erdi ve yeni oturum Ernesto Castro'yu 64 lehte ve 20 çekimser oyla Yasama Meclisi'nin yeni Başkanı olarak seçti.[18][19][a]
Castro'nun seçilmesinin ardından Yasama Meclisi, daha sonra geçmişte Bukele'ye karşı çıkan Yüksek Mahkeme Anayasa Mahkemesi'nin beş yargıcını görevden almak için oy kullandı ve yargıçların daha önce "keyfî kararlar verdiklerini" belirtti.[15][20] Oylama 64 lehte, 19 aleyhte ve 1 çekimser oyla sonuçlandı.[21] Nuevas Ideas'ın liderlerinden Elisa Rosales, yargıçların hükûmetin işleyişini engellediklerine dair "açık deliller" olduğunu ve kamuoyunu korumak için görevden alınmaları gerektiğini belirtti.[20] Oy kullanıldıktan hemen sonra, beş yargıç oylamanın anayasaya aykırı olduğuna karar verdi, ancak yargıçlar yine de görevden alındı.[13][20] Görevden alınan yargıçlar Yüksek Mahkeme Başkanı Óscar Armando Pineda Navas, Aldo Enrique Cáder, Carlos Sergio Avilés, Carlos Ernesto Sánchez ve Marina de Jesús Marenco idi.[22]
Aynı günün ilerleyen saatlerinde Yasama Meclisi, Melara'yı da Başsavcı olarak görevden almak için oy kullandı ve Melara daha sonra istifasını sundu.[13][15][20] Rodolfo Delgado, 2 Mayıs 2021'de Melara'nın yerine başsavcı olarak atandı.[23][24][25] 3 Mayıs 2021'de tamamı Bukele yanlısı olan beş yeni yargıç atandı.[13][17] Yeni yargıçlar, Pineda Navas'ın yerine Yüksek Mahkeme Başkanı olarak atanan Óscar Alberto López Jerez, Luis Javier Suárez Magaña, Héctor Nahúm García, José Ángel Pérez Chacón ve Elsy Dueñas Lovos idi ve her birine kişisel silahlı korumalar verildi.[17][22][26]
Remove ads
Kriz sonrası ve yerel tepkiler
Yargıçların ve Başsavcı'nın görevden alınması, Bukele ve Nuevas Ideas'ın siyasî gücünün artması sebebiyle, birçok haber kaynağı ve El Salvador'un siyasî muhalefeti tarafından darbe, kendi kendine darbe, güç oyunu ve iktidar gaspı olarak nitelendirilmiştir.[17][20][27][28][29] Ayrıca "demokrasiye tehdit" olarak da adlandırılmıştır.[30]
Milliyetçi Cumhuriyetçi İttifak (ARENA) milletvekili René Portillo Cuadra, "Halkın oyuyla çoğunluk sağladıkları Yasama Meclisi'nde dün gece olanlar bir darbedir," şeklinde açıklamada bulunmuştur.[20] Bukele'nin birçok destekçisi ve takipçisi, El Salvador Silahlı Kuvvetleri ve Ulusal Sivil Polis, Yasama Meclisi'nin eylemlerini desteklemiştir.[15][17]
Uluslararası tepkiler
Özetle
Bakış açısı
- Ülkeler
Amerika Birleşik Devletleri:
- Amerika Birleşik Devletleri başkan yardımcısı Kamala Harris, ABD hükûmetinin El Salvador'daki demokrasi hakkında "derin endişeleri" olduğunu belirtti.[13][15][31]
- Amerika Birleşik Devletleri dışişleri bakanı Antony Blinken, Başsavcı'nın görevden alınmasıyla ilgili "ciddi endişeler" taşıdığını ifade ederek, "Demokratik yönetim, tüm Salvadorluların iyiliği için güçler ayrılığına saygı göstermeyi gerektirir," dedi.[13][20][32]
- 20 Eylül'de ABD, yeni atanan beş yargıcı "Amerika Birleşik Devletleri'nin Antidemokratik ve Yolsuz Aktörler Listesi"ne eklediğini açıkladı.[33]
- Massachusetts'in 2. seçim bölgesi temsilcisi Jim McGovern, Yasama Meclisi'nin eyleminden dolayı "rahatsız ve öfkeli" olduğunu belirterek, "Bu demokrasi değil, bu bağımsız bir yargının ve hukukun üstünlüğünün yıkımıdır," dedi.[20][34]
Venezuela: Juan Guaidó'nun Dış İlişkiler Özel Komiseri Julio Borges, Bukele hükûmetini diktatörlük olarak nitelendirerek, "İyi ya da kötü diktatörlükler yoktur: diktatörlükler vardır," dedi.[28][35]
- Uluslararası organizasyonlar
Avrupa Birliği: AB'nin Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Josep Borrell, El Salvador'daki durumla ilgili endişelerini dile getirerek, hakimlerin ve Başsavcı'nın görevden alınmasının "[El Salvador'da] hukukun üstünlüğünü şüpheye düşürdüğünü" söyledi."[13]
Amerikan Devletleri Örgütü: OAS eylemi kınayarak, "demokratik hukuk devletine en üst düzeyde saygı gösterilmesinin önemli olduğunu" belirtti.[20][36]
Birleşmiş Milletler: Birleşmiş Milletler'in yargı sistemlerinin bağımsızlığı özel raportörü Diego García Sayán, "Siyasi gücün, anayasa mahkemesi üyelerini görevden alarak yargı bağımsızlığını zayıflatma ve ortadan kaldırma adımlarını kınıyorum," dedi.[21]
- Diğer
Birçok insan hakları grubu eylemi kınayarak, Bukele'yi siyasî krizin yaşanmasına izin vermekle suçladı.[15][20][37] İnsan Hakları İzleme Örgütü'nün Kıdemli Amerika araştırmacısı Juan Pappier, Bukele'nin "kendi yetkileri üzerindeki tüm iç denetimleri ortadan kaldırdığını" söyledi.[28] José Simeón Cañas Orta Amerika Üniversitesi (UCA) ise, "Zaten zayıf olan demokrasimiz için bu karanlık saatte, UCA, savaş sonrası bu kadar çok çaba ve hayat pahasına inşa edilen şeyin savunulması çağrısında bulunuyor: güce 'hayır' demenin bir hayal olmadığı bir toplum," şeklinde açıklama yaptı.[21]
Remove ads
Ayrıca bakınız
Notlar
- Nuevas Ideas, Ulusal Birlik Büyük İttifakı, Ulusal Koalisyon Partisi ve Hristiyan Demokrat Parti'den 64 lehte oy. Milliyetçi Cumhuriyetçi İffitak, Farabundo Martí Ulusal Kurtuluş Cephesi, Vamos ve Nuestro Tiempo'dan 20 çekimser oy.
Kaynakça
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads