Adapiformes

Adapiformes veya Adapoidler, Eosen ila Miyosen dönemleri arasında yaşamış bir erken primat grubudur.^[a] Adapiformlar kuzey yarımkürenin çoğuna (şimdiki Avrupa, Asya, Kuzey Amerika ve Afrika) ve ayrıca tropikal Asya'ya kadar güneye ulaştılar. Grup Eosen'den Miyosen çağına kadar yaşadı. Bazı adapiformlar yaşayan makilere benziyordu.

Adapiformlar Yaşadığı dönem aralığı: 55,8-7 myö Eosen-Pliyosen[1][2]  PreЄ Є O S D C P T J K Pg N
Darwinius masillae. Kalıntıları 47 milyon yıl öncesine tarihlenen bu fosile, 2009'da bulunması nedeniyle (Charles Darwin'in doğumunun 200. yıldönümü), Darwinius ismi verilmiştir.
Biyolojik sınıflandırma
Âlem: Animalia Şube: Chordata Sınıf: Mammalia Takım: Primates Alt takım: Strepsirrhini İnfra takım: †Adapiformes Hoffstetter, 1977
Altgruplar
Metne bakınız.
Sinonimler
Strepsirrhini

Darwinius'un yeniden canlandırması

Taksonomi tarihi

Adapiformlar yalnızca fosil kayıtlarından biliniyor ve monofiletik mi yoksa parafiletik bir grup mu oluşturdukları belli değildir. Bir klad oldukları varsayıldığında, genellikle "nemli burunlu maymunlar" (Strepsirrhini) altında gruplanırlar, bu da onları lemurlarla daha yakından ilişkili yapar ve maymunları ve insansı maymunları içeren "kuru burunlu primatlar" (Haplorhini) ile daha az ilişkilidir.^[3]

2009 yılında, Franzen ve meslektaşları, yeni tanımlanan Darwinius cinsini "erken haplorhin türleşmesini temsil eden erken primatların grubu Adapoidea"ya yerleştirdiler, böylece bu yazarlara göre, adapiformlar şimdiye kadar varsayıldığı gibi Strepsirrhini soyu içinde olmayacaktı, ancak Strepsirrhini ve Haplorrhini arasındaki bir bağlantı olacağını önermişti.^[4] Bununla birlikte, Erik Seiffert ve meslektaşlarının Darwinius fosili üzerinde sonraki analizleri, bu fikri reddederek, Darwinius'u ve Strepsirrhini'deki diğer adapiformlarla sınıflandırdı.^[5]

Boyer vd., Strepsirrhini taç grubunun muhtemelen Adapiformes ağacının derinliklerinde ortaya çıktığı düşünüyorlardı (ör. Aframonius ve Notharctidae).^[6] Böylelikle, Adapiformes'in tam anlamıyla nesli tükenmiş olmadığı ve Strepsirrhini ile küçük bir eşanlamlı haline geldiği bulunmuştur. Aşağıda basitleştirilmiş bir kladogram bulunmaktadır.

Primatlar	Haplorrhini   Strepsirrhini/   Donrussellia provincialis       Taç Strepsirrhini     Adapiformes

Bir 2018 araştırması, Donrussellia'yı taç primatların (günümüz primatlarının son ortak atası ve onun soyundan gelenlerin grubu) kardeş taksonu olarak belirledi.^[7]

Sınıflandırma

Adapiformes bazen Strepsirrhini (nemli burunlu primatlar) ile sinonim olarak kabul edilir.^[8][9]

• Alt takım Nemli burunlu primatlar
  • İnfra takım Lemuriformes
  • İnfra takım Lorisiformes
  • İnfra takım Adapiformes
    • Üst familya Adapoidea
      • Familya Notharctidae
      • Familya Sivaladapidae
      • Familya Adapidae
    • Üst familya incertae sedis
      • Familya Azibiidae
      • Familya Djebelemuridae
      • Alt familya Caenopithecinae^[10]

Maymunların kökeni hipotezi

Philip Dean Gingerich, bazı Adapiformların antropoidlerle ilişkili olabileceğini öne sürdü.

Özellikle Darwinius'un Eosimias benzeri özellikleri Gingerich'in kanıtları arasındaydı.^[11]

Bu durumda Adapiformlar antropoidlerin ve nemli burunlu primatların doğrudan atalarıdır.^[11]

Haplorrhini	Tarsiiformes   Necrolemur     Tarsiidae     Adapoidea     †Mahgarita (34 myö)       †Adapis (36 myö)     Strepsirrhini             †Notharctus (50 myö)     †Smilodectes (50 myö)         †Darwinius (47 myö)   Anthropoidea/Simiiformes   †Amphipithecus (40 myö)       Platyrrhini     Catarrhini

Ancak Gingerich'in hipotezini destekleyen hiçbir makale (kendisinin yazdıkları hariç^[12]) yayımlanmadı.

Diğer adapiformlar ve Darwinius'un, nemli burunlu primatlarla ilişkili olduğu görüşü, genel olarak kabul görendir.^[13][14]

Ayrıca bakınız

• Primatların evrimi
• Makimsilerin evrimi

Notlar

1. Ayrıca bazı taksonomistler tarafından Strepsirrhini ile sinonim olarak da kabul edilir.