Aile planlaması

Aile planlaması; eşlerin istedikleri zamanda, istedikleri sayıda çocuk sahibi olmaları veya kişisel isteklerine ve ekonomik olanaklarına göre çocuk sayılarını belirlemesi ve doğum aralıklarını istedikleri şekilde gerçekleştirmelerini sağlamaya yönelik yapılan çalışmalar.^[1] Aile planlaması tarihte ilk kez 1966 yılında Birleşmiş Milletler Genel Toplantısında “ailelerin kendi büyüklüklerini belirleme özgürlüğü” bir hak olarak kabul edilmiştir^[2] Aile planlaması hizmeti 1978 yılında yayımlanan ve tüm dünya tarafından kabul edilen Temel Sağlık Hizmetleri Bildirgesinde temel bir sağlık hizmeti olarak belirtilmiştir. 1994 yılında Uluslararası Nüfus ve Kalkınma Konferansında kadının aile planlaması yöntemleri konusunda bilgi sahibi olma ve bu yöntemlere ulaşabilme hakkı olduğu savunulmuştur^[3] Aile planlaması (doğum kontrolü) yöntemleri kısaca geleneksel ve modern yöntemler olarak iki ana başlıkta incelenebilir.

Geleneksel yöntemler çok uzun yıllardır kullanılan ve daha çok az gelişmiş toplumlarda kullanılmaktadır. Modern yöntemler ise teknolojinin gelişmesi ve ucuzlamasıyla günden güne daha sık kullanılmaya başlanan yöntemlerdir. Söz konusu modern yöntemlerin bazıları şunlardır:^[4]

Hormonal yöntemler

• Kombine oral kontraseptifler (Hap)
• Enjekte edilen kontraseptifler (İğne)
• Vajinal halkalar
• Minihaplar
• Post koital haplar (Ertesi gün hapı)
• Deri altı kapsüller (implantlar)

Rahim içi araçlar (RİA)

• Bakırlı rahim içi araçlar
• Hormonlu rahim içi araçlar

Bariyer yöntemler

• Kondom (kadın kondomu, erkek kondomu)
• Sperm öldürücüler
• Diyafram

Cerrahi Yöntemler

• Tüp ligasyonu (Kadında tüplerin bağlanması)
• Vazektomi (Erkekte tohum kanallarının bağlanması)

Ayrıca bakınız

• Doğum kontrolü
• Nüfus planlaması