En İyi Sorular
Zaman Çizelgesi
Sohbet
Bakış Açıları
Aleksandr Lukaşenko
Belarus'un ilk devlet başkanı (1994–görevde) Vikipedi'den, özgür ansiklopediden
Remove ads
Aleksandr Grigoryeviç Lukaşenko (Rusça: Алекса́ндр Григо́рьевич Лукаше́нко, Rusça telaffuz: [ɐlʲɪˈksandr ɡrʲɪˈɡorʲjɪvʲɪtɕ ɫʊkɐˈʂɛnkə]) ya da Alyaksandar Rıhoraviç Lukaşenka (Belarusça: Алякса́ндaр Рыго́равіч Лукашэ́нка, Belarusça telaffuz: [alʲaˈksand(a)r rɨˈɣɔravʲitʂ lukaˈʂɛnka]; d. 30 Ağustos 1954), Belaruslu siyasetçi. Sovyetler Birliği'nin dağılmasından sonra 10 Temmuz 1994'teki seçimleri kazanarak Belarus'un ilk ve tek cumhurbaşkanı oldu. Lukaşenko, siyasi kariyerine başlamadan önce kolektif bir çiftliğin (kolhoz) yöneticisi olarak çalıştı. Askeriyede Sovyet Sınır Birlikleri'nde görev yaptı. 1991 yılında Sovyetler Birliği'nin dağılmasına karşı oy kullanan Belarus Yüksek Sovyet üyelerinden biriydi.
.jpg)
Lukaşenko, 1990'larda genellikle Rusya'yı Rusya gibi diğer Sovyet sonrası devletler kadar yıkıcı durgunluklardan kurtaran Sovyet sonrası geçiş döneminde Batı destekli iktisadi şok terapisine karşı çıktı.
Belarus'taki kilit endüstrilerin devlet mülkiyetini destekledi. Lukaşenko'nun hükûmeti, ülkenin Sovyet dönemi sembolizminin çoğunu, özellikle de II. Dünya Savaşı'ndaki zaferle ilgili olanları muhafaza etti.[3][4][5][6][7][8][9][10][11][12] 2006'dan bu yana, Avrupa Birliği ve Amerika Birleşik Devletleri, Lukaşenko'ya ve diğer Belaruslu yetkililere insan hakları ihlalleri ve ABD'nin ulusal çıkarlarına meydan okuma nedeniyle periyodik olarak yaptırımlar uyguluyor.[13][14] ABD ve AB tarafından uygulanan ticari kısıtlamalar ve ambargo, ülkenin dış ticaretini zayıflatmakta, bu da Lukaşenko hükûmetinin iktisadi açıdan sorunlar yaşamasına sebep olmaktadır.
Hükûmetinin Belarus'taki COVID-19 salgınını ele alması, yönetimine karşı yaygın bir hoşnutsuzluğa yol açtı. Tartışmalı 2020 Belarus devlet başkanlığı seçimi, Lukaşenko'nun iktidarına eşi görülmemiş bir muhalefetle karşı karşıya kaldığı hükümet karşıtı protestoları güçlü bir şekilde artıran yaygın oy hilesi iddialarına yol açtı.[15] Protestocular, yetkililer tarafından şiddetli zulme maruz kaldı. Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Bürosu tarafından 1 Eylül'de yapılan bir açıklamada, 450'den fazla belgelenmiş işkence ve tutuklulara kötü muamele vakalarının yanı sıra cinsel taciz ve tecavüz raporları yer aldı.[16] Tartışmalı seçimin ardından Lukaşenko, Avrupa Birliği ve ABD tarafından Belarus'un meşru cumhurbaşkanı olarak tanınmamaktadır.[17][18]
Remove ads
İlk yılları, siyasi kariyeri ve cumhurbaşkanlığı
Özetle
Bakış açısı
.jpg)
30 Ağustos 1954'te Belarus'un Vitebsk bölgesinde doğdu. 1975 yılında Mogilev Pedagoji Enstitüsü'nden (şimdi Mogilev Eyalet A. Kuleshov Üniversitesi) ve 1985 yılında Belarus Tarım Akademisi'nden mezun oldu. 1975'ten 1977'ye kadar Sınır Muhafaza Birliği'nde ve 1980-1982 yılları arası Sovyet Ordusu'nda görev yaptı. Sovyet Ordusu'nda iken, Minsk'te bulunan 120. Mekanize "Muhafaza" Tümeni'nde bir subaydı.
Askerlikten ayrıldıktan sonra 1982-1985 yılları arasında kolektif çiftlik başkan yardımcısı olarak görev yaptı. Şklov ilçesinde Gorodets devlet çiftliği ve inşaat malzemeleri fabrikasında müdür olarak görev yaptı.
1990 yılında Belarus Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti Meclisine milletvekili olarak seçildi. 1993 yılında, Belarus Meclisi Yolsuzlukla Mücadele Komitesi Başkanı olarak hizmet vermeye başladı.
Sovyetler Birliği'nin dağılmasından 1994'e kadar geçen sürede pek çok fabrika ve işletmenin kapatılması, işsizliğin artması ve enflasyonun yükselmesi ülkede ciddi bir ekonomik buhran yarattı. Bu koşullarda ülkeyi Sovyetlerden ayıran ilk hükûmete karşı isyan hareketleri başladı. Eski Sovyet sisteminin modernize edilerek yeniden uygulanacağını vadeden Lukaşenko'ya destek giderek arttı. 1994 yılında yürürlüğe giren yeni Belarus anayasası, Temmuz ayında ilk demokratik cumhurbaşkanlığı seçimlerinin yolunu açtı. Seçimin ilk turunda Kebiç % 17,4 oy alırken, Lukaşenko oyların % 45,1'ini aldı. Aynı seçimde Zyanon Paznyak % 12,9 ve Şuşkeviç ise % 9,9 oy aldı. Lukaşenko ikinci turda oyların % 80,1'ini alarak 10 Temmuz 1994 Belarus cumhurbaşkanlığı seçimini ezici çoğunlukla kazandı.
2009 yılında ITAR-TASS Ajansı Genel Direktörü Mihail Gusman'a verdiği röportajda devlet başkanlığının ilk günlerini şöyle anlattı:
"Ben henüz 40 yaşında bile değildim ve çok önemli kararlar vermek zorundaydım. Büyük Sovyetler Birliği'nin güçlü ekonomisini, Belarus'un büyük işletmelerini (MAZ, BelAZ, MTZ vs.), ahşap işlemeciliğinde Sovyetler'in en önemli sanayi merkezi olan Belarus'u yağmalamakta olan canavarlar ülkeyi adeta talan etmekteydi. Siyasette milliyetçi sloganlar çok popülerdi. Mağazalarda raflar boş, insanlar adeta kıtlık yaşamaktaydı. Öyle ki ekmeğin fiyatı bir günde 18 kat artmıştı."[19]
Bu zor şartlar altında iktidara geldikten sonra, kapitalist yağmacılığa karşı sert tedbirler aldı. Bu nedenle iktidarı altında, Belarus kuralları rejimi insan hakları ihlali olarak kabul edilir ve uluslararası hukuka aykırılığı ile ABD ve Avrupa Birliği tarafından diktatör devlet olarak görülmektedir. Bu yüzden Belarus, insan hakları ihlalleriyle Avrupa Birliği tarafından dayatılan yaptırımlara tabidir. Bunda batıdan ziyade doğu devletleriyle uzlaşması, Sovyet dönemi sosyo-ekonomik politikaları örnek alarak ülkeyi kalkındırması etkili olmaktadır. Rusya ile dış ilişkilerinin yanı sıra Kuzey Kore, Türkmenistan, Türkiye, Katar, İran, Küba, Çin, Sudan ve Venezuela ile ilişkilerine öncelik verir. (Irak ile 2003 yılına, Libya ile de 2011 yılına kadar). 11 Ekim 2015 tarihinde beşinci kez cumhurbaşkanlığına seçildi.
Remove ads
AB Seyahati yasakları
10 Nisan 2006'da Lukaşenko ile beraber Belarus yönetiminin 31 kişilik diğer üst düzey yetkililerinin AB ülkelerine seyahatleri yasaklandı. 18 Mayıs 2006 tarihinde Avrupa Birliği Lukaşenko ve diğer 35 hükûmet yetkilisinin hesaplarını dondurma kararı aldı.
Kamuoyu
Belarus'ta bağımsız anketler sıkı bir şekilde kısıtlanmıştır.[20] Anketler, anketlerini yayınlamayan veya propaganda amacıyla kullanan hükûmet tarafından tekelleştirilmiştir.[21]
Sızan bir dahili ankete göre, nüfusun üçte biri Lukaşenko'ya güveniyordu. Belarus'taki son güvenilir kamuoyu yoklaması, Lukaşenko'ya yaklaşık %30 oranında onay veren bir 2016 anketiydi.[22]
Özel hayatı
Lukaşenko 1975 yılında lise aşkı Galina Jelneroviç ile evlendi. Daha sonra o yıl en büyük oğlu Viktor doğdu. İkinci oğlu Dmitri 1980 yılında doğdu. Eşi Galina, Şklov yakınında köyde ailesinin evinde ayrı yaşamaktadır. Onlar hala yasal olarak evli olmasına rağmen, Galina Lukaşenko eşinden ayrıdır ve devlet başkanlığı internet sitesinde yayınlanan biyografisinde Galina'dan hiçbir şekilde söz edilmemektedir. Gayrimeşru oğlu Nikolay, 2004 yılında doğmuştur. Yaygın olarak çocuğun annesinin İrina Abelskaya olduğuna inanılmaktadır. Kendisi özel doktoru iken ilişkisi vardı.
Lukaşenko kendini "Ortodoks ateist" olarak tanımlıyor.[23]
Hobileri
Lukaşenko, cumhurbaşkanının muhafazakar biri olması ve iPad veya iPhone gibi modern elektronik cihazları kullanmaktan kaçınması gerektiğine inanıyor.[24] Futbol oynardı, ancak cumhurbaşkanlığı sırasında bu hobisini de terk etti.[25] Uluslararası hokey yıldızlarıyla birlikte gösteri oyunları oynayan keskin bir kayakçı ve buz hokeyi forvetidir. İki büyük oğlu da bazen babalarının yanında hokey oynarlar.[26]
Lukaşenko çocukken kros koşusunda eğitime başladı ve 2000'lerde hala millî düzeyde yarışıyordu.[27]
Remove ads
Kaynakça
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads